Het Nieuw Utrechts Toneel (het NUT) is een in Utrecht gevestigd theatergezelschap onder de artistiek leiding van Greg Nottrot. Zijn onderzoekende regiestijl, zijn voorkeur voor een publiek dat terugpraat en zijn gevoel voor de tijdgeest zijn bepalend voor de artistieke signatuur van het NUT. Het NUT werkt samen met een zwerm van makers, acteurs en schrijvers. Voor al deze mensen geldt dat zij een aantal kernwaarden delen die bepalend zijn voor alles wat het NUT maakt. Een van die kernwaarden is transparantie. Acteurs richten zich direct tot het publiek en zijn zichtbaar door hun personages heen. Het denk- en werkproces speelt zich live af voor de ogen van het publiek. Beslissingen over de voortgang van het verhaal kunnen nog gedurende de voorstelling worden genomen. Deze open houding combineert het NUT met een onderzoekende instelling. Het publiek is actief deelgenoot en medeplichtig aan wat zich op de speelvloer afspeelt. Het NUT neemt de rol van aanjager van de gedachte, de aanleiding tot de discussie, de gastheer van de ontmoeting.

Vier meerjarige initiatieven vormen de kern van de activiteiten voor de periode 2017-2020: de ‘Orde van de Dag', 'De Achtervolgers', 'In Leidsche Rijn' en 'Koningsdrama’s'. Een overkoepelend inhoudelijk thema in alle initiatieven is ‘de ambitie’. Met de 'Orde van de Dag' heeft het NUT een format gecreëerd dat het voor theaterschrijvers en theatermakers mogelijk maakt om direct te reageren op het nieuws en de wereld. Vaste makers van het programma zijn naast Greg Nottrot, Oscar Kocken, Mark Kraan, Jibbe Willems, Michiel Lieuwma, Marcel Osterop, Daan Windhorst, Wilko Sterke en Frank van Kasteren. Binnen dit format zullen ook producties gemaakt worden: de jaarlijkse ‘Oud & Nieuws Show’, een voorstelling op Oerol, 'De Idealisten', in samenwerking met Laura van Dolron en 'Het leven, een Powerpoint' van Michiel Lieuwema. Ook wordt het nieuwe initiatief 'De Achtervolgers' gerealiseerd. Daarin vertaalt een ploeg van toneelschrijvers, sportjournalisten, oud-sporters en acteurs met hart voor de sport heroïsche sportverhalen naar het theater. Aanvoerder van het team is de Utrechtse sportjournalist en columnist Frank Heinen. Sinds 2013 profileert het NUT zich als het wijkgezelschap van Leidsche Rijn en Vleuten/De Meern. Een van de speerpunten binnen deze profilering is een jaarlijkse voorstelling op locatie in de zomer. Tweejaarlijks wordt een familievoorstelling gemaakt binnen de muren van huistheater Castellum Hoge Woerd. De makers zijn onder meer Greg Nottrot, Floor Leene en Daniel van Klaveren. In 2017 wordt ‘De Denderende Tijd II’ gemaakt waarin het gezelschap terugkeert naar een bouwput in Leidsche Rijn Centrum, die inmiddels stad geworden is. In 2018 maakt het NUT ‘Grens’ op De Limes, een onzichtbare eeuwenoude grens van het machtige Romeinse Rijk. Een voorstelling over migratie en identiteit bekeken vanuit het perspectief van onze lange geschiedenis. Ook in 2018: ‘Kijk uit Hoog!’, een familievoorstelling gebaseerd op de mythe van Icarus, over vaders die het beste willen voor hun zonen. Het vierde format in de plannen van het Nieuw Utrechts Toneel is 'Koningsdrama's'. Als groot liefhebbers en bewonderaars van het werk van Shakespeare koesteren toneelschrijver Jibbe Willems en theatermaker Greg Nottrot de wens om samen een nieuw groot Shakesperiaans drama te maken voor de grote zaal. In aanloop naar deze grote zaalproductie in 2020 worden eerst vier onderzoeksvoorstellingen gemaakt.

In de periode 2017-2020 speelt Het Nieuw Utrechts Toneel 89 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 171.750 euro.

Stichting NUT (Nieuw Utrechts Toneel) ontvangt in de periode 2013-2016 geen structurele subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of het Fonds Podiumkunsten.

Er is door het Nieuw Utrechts Toneel beeld- en/of geluidsmateriaal opgestuurd van de voorstellingen 'Geheim' en de 'Oud & Nieuws Show 2014' en daarnaast een uitgebreide compilatie van de 50e editie van de ‘Orde van de Dag’.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als ruim voldoende.

Het Nieuw Utrechts Toneel (NUT) heeft zich de afgelopen jaren gestaag ontwikkeld van een kleine voornamelijk Utrechtse theaterkern naar een dynamisch gezelschap van schrijvers en makers dat originele en herkenbare formats maakt voor een brede publieksgroep. De commissie vindt de manier waarop de actualiteit een directe vertaling vindt op het toneel in de ‘Orde van de Dag’ oorspronkelijk en aansprekend. De ‘Orde van de Dag’ is een sterk format, waarvoor ook vanuit het buitenland inmiddels interesse is. De open en onderzoekende stijl, het schrijven ter plaatse en de inmenging van het publiek leiden tot actueel en humorvol theater. De commissie plaatst een kanttekening bij het feit dat de focus soms erg ‘op de lach’ ligt, hetgeen ten koste gaat van de zeggingskracht. Dat wordt versterkt door bij vlagen stereotiep spel en het voorlezen van teksten. Hierdoor wordt de spelkwaliteit van de spelers niet altijd volledig benut. In dat opzicht spreekt de voorstelling ‘Geheim’ meer tot de verbeelding, vindt de commissie. Daarin wisten de makers een familiegeheim op een aansprekende manier te verbinden met hun persoonlijk leven. Dat leidde tot een persoonlijk verhaal, met verrassende en uiterst actuele wendingen. De langere voorbereidingstijd wierp duidelijk zijn vruchten af in het spel, de kwaliteit van de teksten en de dramaturgische opbouw.

De lijn van het werk van de afgelopen jaren wordt in de periode 2017-2020 voortgezet. Enkele formats blijven onderdeel van de activiteiten zoals de ‘Orde van de dag’ en de ‘Oud & Nieuws Show’. Een aanvulling binnen dit format wordt ‘De Achtervolgers’, waarin toneelschrijvers, sportjournalisten, oud-sporters en acteurs heroïsche sportverhalen vertalen naar een voorstelling. De commissie juicht dit toe, omdat sport een onderwerp is dat in het theater weinig aan bod komt. Het concept van ‘De Achtervolgers’, dat gekoppeld wordt aan het eten in de theaterfoyer, met het bord op schoot en Studio Sport op tv, is origineel en aansprekend en kan een publiek aanspreken dat weinig naar theater gaat. Ook over de verbinding die het NUT met Leidsche Rijn en Vleuten/De Meern in de afgelopen jaren is aangegaan, is de commissie positief. De inzet leidt tot verschillende intrigerende projecten op locatie en in of rond theater Castellum Hoge Woerd zoals de productie ‘Grens’ op de historische grens van het Romeinse Rijk, over migratie en identiteit. Ook de plannen voor een tweejaarlijkse familievoorstelling, waarin stukken uit de Griekse mythologie worden verbonden met het leven van de kinderen van de Vinexwijk zijn aansprekend. Voor ‘Kijk uit Hoog!’ wordt de mythe van Icarus en Daedalus gekoppeld aan vaders die grote dromen voor hun zonen koesteren en zonen die het graag goed willen doen, maar niet willen luisteren. De commissie merkt wel op dat de beschrijvingen van de producties nog erg beknopt zijn en blijven steken in algemene thema’s, waarmee de koppeling van vorm en inhoud nog niet bij alle projecten overtuigend is beschreven. Voor producties binnen formats als ‘Orde van de dag’ is dat inherent aan de werkwijze, maar voor de locatieproducties in Leidsche Rijn en de ‘Koningsdrama’s’ blijft de inhoudelijke visie of motivatie te beperkt om te overtuigen van de zeggingskracht van de voorstellingen. Zo is het ambitieuze plan om net als Shakespeare een groots en meeslepend drama te maken dat de menselijke worstelingen en beperkingen toont en tegelijkertijd maatschappijkritisch is, in de ogen van de commissie nog weinig uitgewerkt. De door het NUT gewenste samenwerking met verschillende BIS-instellingen is nog verre van concreet en dat maakt het vooralsnog moeilijk in te schatten of dit realistisch is.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als ruim voldoende.

Het Nieuw Utrechts Toneel wil zich de komende jaren van een meer projectmatig werkend gezelschap ontwikkelen naar een structureel opererende organisatie. Het NUT heeft eind 2015 een solide financiële positie die voldoende buffer geeft voor de beoogde uitbreiding van de exploitatie in de komende jaren. Dat het NUT deze positie heeft weten op te bouwen in de afgelopen jaren, terwijl zij haar activiteiten met bescheiden middelen realiseerde, geeft de commissie vertrouwen in de bedrijfsvoering.

Voor de komende jaren zet het NUT in op groei, op verschillende terreinen. Het aantal activiteiten wordt uitgebreid, ook naar het buitenland. Het aantal toeschouwers neemt toe en de organisatie wordt verstevigd en uitgebreid. Dit alles leidt tot een forse stijging van de totale exploitatie. Een belangrijk deel van die stijging wordt veroorzaakt door de ambitie om de grote zaal te gaan bespelen met het format ‘Koningsdrama’s’ dat voor 2020 gepland staat en een aanmerkelijk ruimer budget vraagt dan de andere activiteiten. Een andere belangrijke post is de versteviging van de organisatie. NUT zal een zakelijk leider aanstellen en gaan werken met een dubbelhoofdige artistieke leiding voor de vier verschillende artistieke initiatieven: ‘In Leidsche Rijn’, ‘Koningsdrama’s’, ‘Orde van de dag’ en ‘De Achtervolgers’. Deze kostenstijgingen vindt de commissie realistisch tegen de achtergrond van de productieplannen. Ook stelt dat commissie vast dat de begroting als geheel in balans oogt en dat de publieksinkomsten behoorlijk zijn. Daarnaast wil het NUT ook veel andere inkomstenbronnen aanboren. Zo worden de ‘Orde van de dag’-voorstellingen over de grens volledig door de buitenlandse coproducent gefinancierd, waaronder ARSENAAL/LAZARUS in Mechelen. In Nederland is Het Zuidelijk Toneel coproducent van de ‘Oud & Nieuws Show’. ‘De Achtervolgers’ wil het NUT uitsluitend met sponsorinkomsten financieren zoals dat in de professionele sport ook gebeurt. De commissie vindt het van ondernemerschap getuigen, dat de groep op deze manieren een flink deel van haar financiering rond wil krijgen, maar zij plaatst wel een kanttekening bij de haalbaarheid van al deze inkomsten. Zo is een deel van de coproductiebijdragen nog niet definitief toegezegd. De begrote sponsorbijdrage is niet onhaalbaar gelet op de aard van het gezelschap, maar de commissie verwacht wel dat het een kwestie van lange adem zal zijn om op het beoogde niveau te komen. Ook is de commissie kritisch ten aanzien van de begrote inkomsten uit private fondsen. Op basis van het plan en de resultaten uit het verleden is zij er niet van overtuigd dat het aanmerkelijk hogere bedrag zal worden gerealiseerd. De commissie mist in dit kader een onderliggend plan van aanpak.
Bij de publieksbenadering zet de groep in op verschillende publieksgroepen voor de vier verschillende initiatieven. Hiermee legt het NUT naar de mening van de commissie een effectieve link tussen publiek en de artistieke formats waarmee zij werkt. Bovendien is een deel van de activiteiten gebonden aan specifieke locaties. En dat biedt mogelijkheden voor specifieke vormen van publiekswerving. In het plan geeft de groep blijk van een duidelijk beeld van de verschillende publieksgroepen zoals sporters en supporters voor ‘De Achtervolgers’, maar de wijze van publieksbenadering is veel minder concreet beschreven. De commissie vindt dat een gemis en is er niet van overtuigd dat de beoogde publieksgroepen zullen worden bereikt, temeer daar de groep op het gebied van publieksopbouw en -verbinding nog in ontwikkeling is.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als ruim voldoende.

Zij plaatst het aanbod van het NUT binnen het teksttheater. Aan teksttheater bestaat reeds een ruim aanbod in Nederland, zowel in het gesubsidieerde als het vrije circuit. Het werk van het NUT onderscheidt zich van dit brede aanbod, doordat het gezelschap veel van zijn voorstellingen ontwikkelt binnen zeer eigenzinnige formats die dicht op de actualiteit zitten. Verder produceert de groep locatievoorstellingen, waarin de locatie en de inhoud met elkaar verbonden zijn. De commissie is daarmee van oordeel dat het werk van het NUT een aanzienlijke bijdrage levert aan de pluriformiteit.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als ruim voldoende.

Het NUT is gevestigd in Utrecht, waar het aanbod aan professionele podiumkunsten groot is. Verder constateert de commissie dat het NUT in de periode 2013-2015 verhoudingsgewijs veel heeft gespeeld in Utrecht. Uit de speellijsten van de afgelopen jaren blijkt verder dat de groep in vergelijking met andere podiumkunstaanbieders een substantieel aandeel voorstellingen in andere steden en regio’s heeft gespeeld. Voor de periode 2017-2020 heeft het NUT een ruimere spreiding van activiteiten door het land voor ogen. De commissie heeft er op basis van de afgelopen periode en het plan vertrouwen in dat dit kan worden gerealiseerd. De commissie vindt dat het NUT daarmee een redelijke bijdrage levert aan de geografische spreiding.