Amsterdam Sinfonietta
Inleiding
Amsterdam Sinfonietta, gevestigd in Amsterdam, is een ensemble bestaande uit 22 strijkers onder leiding van violiste en artistiek leider Candida Thompson. De zakelijke leiding wordt gevoerd door Joost Westerveld. Amsterdam Sinfonietta wil als een dynamisch en virtuoos gezelschap het repertoire voor strijkersensemble levend houden, uitdragen en vernieuwen. Dat doet het ensemble naar eigen zeggen door die muziek op het hoogste niveau uit te voeren, te onderzoeken en verder te ontwikkelen, en daar bestaand en nieuw publiek mee te engageren. Er worden programma's ontwikkeld met gastmusici en in samenwerking met zalen in binnen- en buitenland. Het ensemble speelt zowel geijkt als nieuw repertoire binnen de klassieke traditie, zoekt naar eigen zeggen de grenzen op met onverwachte cross-overs en ontwikkelt interactieve voorstellingen voor kinderen. Daarnaast is er aandacht voor de borging van excellentie door middel van specifieke programma's voor talentontwikkeling, aldus de organisatie. Amsterdam Sinfonietta werkt zonder dirigent, wat een grote onderlinge betrokkenheid van de musici vergt. Mede daardoor kenmerken de optredens zich volgens het ensemble door een bijzondere dynamiek en intensiteit, wat onderstreept wordt door staand spelen. De kernactiviteiten van Amsterdam Sinfonietta bestaan uit het bedienen van een breed publiek met een diverse programmering en specifieke formats: van klassieke meesterwerken voor klassieke muziekliefhebbers, avontuurlijke combinaties van genres en stijlen voor liefhebbers van avontuur, tot combinaties met andere kunstvormen zoals choreografie, videokunst, dans of theater. Naast bestaande werken worden in opdracht gemaakte composities en bewerkingen gespeeld. De artistieke essentie van het ensemble is de ‘kamermuziekmentaliteit'. Gestreefd wordt naar het dynamische bereik, de nuance en de wendbaarheid van een strijkkwartet, maar dan in grotere bezetting. Daar ligt een specifieke werkwijze aan ten grondslag. Het artistieke uitgangspunt is het brengen van repertoire voor strijkorkest door de eeuwen heen en dit aan te vullen met nieuwe werken.
Voor de komende periode worden relatief meer programma's ontwikkeld waarin andere kunstvormen, spannende stijlcombinaties en presentaties een grotere rol spelen. Andere ambities zijn het verlenen van opdrachten aan componisten van internationaal niveau, het uitbreiden van aanbod voor kleuters en het zorg dragen voor overdracht van expertise en excellentie. In de periode 2017-2020 gaat Amsterdam Sinfonietta een serie reguliere concerten uitvoeren in samenwerking met diverse gasten. Hierbij worden de volgende gastmusici genoemd: violist Anthony Marwood en pianist Kristian Bezuidenhout, bariton Thomas Oliemans en tenor Robert Murray, cellist Giovanni Sollima en harpiste Lavinia Meijer, gitarist Milos Karadaglic, het Nederlands Kamerkoor, Slagwerk Den Haag, pianist Fazil Say, cellist Nicolas Altstaedt, klarinettist Andreas Ottensamer, Cello Biënnale Amsterdam en de sopraan Eva-Maria Westbroek genoemd. Verder staat een serie bijzondere en multidisciplinaire projecten in de planning, waaronder ‘Breder dan Klassiek’, ‘Cross-linx’, ‘KlassiekNacht’, een coproductie met Orkater, de herneming van ‘Sunken Garden 2.0’ van Michel van der Aa en tot slot een programma met de Britse muzikant, dichter en kunstenaar Keaton Henson. Daarnaast is er een aantal concerten vastgelegd in de serie ‘Kamermuziek’.
In het kader van educatie en talentontwikkeling realiseert het ensemble in samenwerking met Het Concertgebouw ‘de KleuterSinfonietta’, het programma ‘Schoolklassen in de repetitieruimte’ en de Sinfonietta Strijkersdagen. Jaarlijks worden vijftien tot twintig trainees onder de hoede genomen en in drie projecten individueel én als strijkersgroep gecoacht. Doel hiervan is het borgen van excellentie en het delen van expertise met nieuwe generaties musici.
In de periode 2017-2020 speelt Amsterdam Sinfonietta 114 voorstellingen en/of concerten per jaar. Er wordt subsidie aangevraagd voor tachtig activiteiten. Het gevraagde subsidiebedrag is 635.300 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 40.000 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 675.300 euro.
Historie
Stichting Amsterdam Sinfonietta ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de meerjarige activiteitenregeling 2013-2016.
Het Fonds volgt meerjarig gesubsidieerde instellingen door meerdere adviseurs van het Fonds de voorstellingen en/of de concerten te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds dertien voorstellingen en/of concerten van negen verschillende producties van Amsterdam Sinfonietta bezocht.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als goed.
Het kamerorkest bestaat uit musici die over een groot vakmanschap beschikken en door hun grote inzet en betrokkenheid een topniveau weten te bereiken met een eigen, herkenbare strijkersklank. Het staand spelen tijdens de concerten en het aanstekelijke speelplezier dragen volgens de commissie bij aan de krachtige, eigentijdse uitstraling richting het publiek. Mede hierdoor wordt een grote zeggingskracht behaald in de uitvoeringen. Een ander positief aspect van de uitvoeringen vindt zij de wijze waarop aanvoerder Candida Thompson de concerten leidt. Zij heeft in de afgelopen jaren de uitstraling van het ensemble en de samenklank tot ongekende hoogte weten te brengen.
Toch plaatst de commissie een kritische kanttekening bij de ontwikkeling van de programmering in de afgelopen periode. Zij is overtuigd van de eigenzinnige visie waarop het ensemble bijvoorbeeld de coproductie ‘Sunken Garden’ mede heeft vormgegeven. Zij mist dit in andere producties, waar de programmering meer wordt bepaald door veilige en weinig avontuurlijke keuzes. Ook wordt er bij de producties met gastsolisten vaak gekozen voor een internationale topsolist die zijn naam reeds heeft gevestigd. Dit leidt volgens de commissie in een aantal gevallen tot concerten waarbij de status van deze solist dominant is, zowel bij de keuze voor het repertoire als in de perceptie van het publiek.
Hierover is de commissie positief, maar tegelijkertijd vindt zij dat het ensemble in deze producties een te grote stap terugneemt naar een begeleidende rol. Dit gaat volgens haar ten koste van de eigen signatuur van het ensemble.
De commissie is enthousiast ten aanzien van de artistieke plannen voor de periode 2017-2020 en merkt daarbij op dat zij deze beschouwt als een voortzetting van de reeds ingezette artistieke koers. De aanvraag vermeldt dat Amsterdam Sinfonietta voor de aankomende periode nog meer gaat inzetten op het combineren van genres in combinatie met andere kunstvormen. Volgens de commissie spreekt er uit de aanvraag gedrevenheid, met een frisse blik op de toekomst. Met name door de samenwerking met de Tunesische ud-speler Anouar Brahem en het kamermuziekprogramma met het ‘Strijkkwintet in C’ van Schubert. Hierin wordt de voorgeschreven tweede cellopartij uitgevoerd door een sopraancontrabas. Dit zijn volgens de commissie voorbeelden van een innovatieve speelpraktijk. Ook is zij positief over het voornemen om het concept ‘KleuterSinfonietta’ in de komende periode uit te breiden en te actualiseren.
Wat betreft het nieuw gecomponeerde aandeel in de programmering maakt de commissie een kleine kanttekening. Dit deel heeft meer het karakter van losstaande uitstapjes in uiteenlopende richtingen. Hoewel de commissie waardering heeft voor de ontwikkeling van nieuw repertoire, mist zij de eigen signatuur van het ensemble hierin. Het enigszins voorzichtige karakter van deze verkenningen, leidt in de ogen van de commissie nog niet tot een hogere mate van oorspronkelijkheid.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als goed.
Amsterdam Sinfonietta is eind 2015 financieel gezond, zoals blijkt uit de balans. In de afgelopen periode is een stabiel niveau aan eigen inkomsten gerealiseerd. De begrote eigen inkomsten voor de komende jaren zijn volgens de commissie realistisch. Amsterdam Sinfonietta verwacht dat het bedrag aan publieksinkomsten uit binnenlandse concerten zal dalen en dat het ensemble minder private subsidies kan werven. De commissie vindt deze beide neerwaartse trends niet helder toegelicht en ook enigszins behoudend ingeschat. Ten aanzien van de begrotingsontwikkeling merkt zij op dat de totale omvang van de begroting flink zal stijgen in de periode 2017-2020, onder meer als gevolg van een extra investering in de staf en honoraria van de musici. De aanvraag gaat ervan uit dat deze groei kan worden gerealiseerd op basis van hogere bedragen aan meerjarige subsidies van de gemeente Amsterdam en het Fonds Podiumkunsten. Dit vindt de commissie niet van een heel ondernemende houding getuigen. Daar staat tegenover dat de risico's goed gespreid zijn, omdat er een diversiteit aan inkomstenbronnen is. De commissie vindt het sterk dat Amsterdam Sinfonietta succesvol is gebleken in het verwerven van inkomsten uit bijdragen van vrienden en donateurs. Het ensemble vergroot zijn weerbaarheid door consequent te werken aan het draagvlak bij zowel de kring van particulieren die het ensemble ondersteunen als de podia waarmee structureel wordt samengewerkt. In combinatie met een reserve die is aangelegd als financiële buffer, wordt hiermee de continuïteit van het ensemble gewaarborgd in geval van financiële tegenvallers.
De commissie is positief over de publieksbenadering, die voortdurend wordt gevoed met informatie uit de publieksonderzoeken die op regelmatige basis worden uitgevoerd. Daarbij constateert zij dat de strategie ten aanzien van de verschillende doelgroepen goed aansluit bij de plannen. De publieksvisie komt bovendien voort uit een heldere visie op de eigen positionering, waarin het ensemble zich krachtig profileert als ongedirigeerd strijkorkest. De commissie vindt dat Amsterdam Sinfonietta er goed in slaagt dit aspect als een ‘unique selling point’ in te zetten.
Pluriformiteit
De commissie beoordeelt de bijdrage als ruim voldoende.
De commissie overweegt dat Amsterdam Sinfonietta valt te rekenen tot de categorie van ensembles binnen de klassieke kamermuziek. Dit is een genre dat veelvuldig voorkomt op de Nederlandse podia. In de programmering wordt ook ruimte geboden aan cross-overs in samenwerking met bijzondere artiesten uit verschillende muzikale genres. Daarnaast is ‘KleuterSinfonietta’ een bijzondere activiteit binnen het podiumkunstenaanbod voor jonge kinderen. De commissie vindt dat Amsterdam Sinfonietta een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit levert.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als neutraal.
Amsterdam Sinfonietta is gevestigd in Amsterdam, waar het podiumkunstenaanbod zeer groot is. Verder constateert de commissie dat de instelling in de periode 2013-2015 voornamelijk heeft gespeeld in Amsterdam. Het aandeel in andere steden en regio's gespeelde concerten is in relatie tot andere podiumkunstinstellingen klein. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding van de concerten voor ogen. De commissie vindt dat Amsterdam Sinfonietta geen bijzondere bijdrage levert aan de spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
De commissie adviseert de bijdrage talentontwikkeling niet toe te kennen.
De commissie heeft waardering dat Amsterdam Sinfonietta jonge strijkers wil begeleiden naar een zelfstandige beroepspraktijk. Zij vindt echter niet dat de plannen een toevoeging zijn aan wat de studenten al aan het conservatorium wordt geleerd. Het instromen binnen een ensemble via audities behoort volgens de commissie tot de reguliere taken van de ensembles. De commissie heeft er vertrouwen in dat aanvoerder Candida Thompson pas afgestudeerde studenten kan coachen en binnen een sectie kan laten functioneren. Maar hoe de strijkers als volwaardige makers worden begeleid, kan de commissie niet opmaken uit de plannen. De commissie vindt dat de focus daarvoor te eenzijdig ligt op de instrumentbeheersing van individuele musici.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Amsterdam Sinfonietta te honoreren.
Aangevraagd bedrag per jaar
675.300
Geadviseerd bedrag per jaar
gemiddeld aantal uitvoeringen per jaar
bedrag per uitvoering
Circuit klein/middel
21
2.800
58.800
Circuit groot
59
8.500
501.500
Basisbedrag
75.000
Bijdrage talentontwikkeling
0
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
635.300
Toegekend bedrag per jaar
635.300
Aangevraagd bedrag per jaar
675.300
Circuit klein/middel
58.800
Circuit groot
501.500
Basisbedrag
75.000
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
635.300
Toegekend bedrag per jaar
635.300