Toneelgroep Jan Vos uit Rotterdam is een kleine en relatief jonge organisatie die op locatie theatervoorstellingen maakt voor een breed publiek. De kern van de groep bestaat uit acteur/toneelschrijver Tjeerd Bischoff, regisseur/toneelschrijver Jeroen van den Berg en zakelijk leider Judith Huizing. Het doel van Jan Vos is het ontwikkelen van toneelvoorstellingen over actuele onderwerpen, vanuit een positie midden in de maatschappij. Daarom speelt Toneelgroep Jan Vos op locatie, om het publiek te ontvangen in een omgeving die past bij het onderwerp van de voorstelling. Zo wordt het verhaal midden in de realiteit geplaatst. In een vroeg stadium van het ontwikkelen van een voorstelling gaan de leden van de groep op onderzoek uit en treden ze in dialoog met maatschappelijke organisaties, denkers, specialisten en ervaringsdeskundigen. De groep maakt graag een pas op de plaats in de geschiedenis, om terug te kijken en te reconstrueren hoe de samenleving in de huidige situatie terecht is gekomen. Van daaruit willen de makers ruimte creëren om na te denken over toekomstscenario’s.

Gemotiveerd door het succes van de productie ‘Mansholt’ en gefundeerd op de jarenlange theaterervaring van zowel Tjeerd Bischoff als Jeroen van den Berg, werkt Toneelgroep Jan Vos de komende jaren aan het ontwikkelen en uitbrengen van voorstellingen waarin het vastlopen van het sociaaldemocratische project en de teloorgang van het idee van maakbaarheid worden onderzocht, aldus de aanvraag. Daarnaast wordt ingezet op filosofisch getinte vertellingen over de veranderde relatie tussen de mens en zijn omgeving.

In de periode 2017-2020 brengt Toneelgroep Jan Vos vier grote en twee kleinere locatievoorstellingen. ‘Koning van het Grasland’ (2017) is een voorstelling over de dilemma’s en problemen waar de agrarische sector zich vandaag de dag voor geplaatst ziet. De voorstelling toont de strijd van de boer die zich als eenzame ondernemer staande probeert te houden op de wereldmarkt en de strijd van de grutto die zich probeert aan te passen aan een snel veranderende biotoop. ‘Fragments of journeys towards the horizon’ is een samenwerkingsproject waaraan schrijvers Ian Rowlands (Wales) en Jeroen van den Berg sinds 2013 werken. Het stuk speelde vorig seizoen onder andere in de duinen van Harlech (Wales) en in 2016 op Oerol. In 2017 volgt een tournee door Wales, in samenwerking met Theatr Harlech. Centraal staat de ’digitale mens’, die overal waar hij zich bevindt door netwerken verbonden is met de rest van de wereld. In de winter van 2018 gaat ‘Gas’ in première op locatie in de provincie Groningen, waarna de voorstelling op tournee gaat door het land. ‘Gas’ is een voorstelling over de ontdekking en exploitatie van een vluchtige bodemschat. ‘Gas’ krijgt de vorm van een familiekroniek en zal spelen in een verlaten fabriekshal. In 2019 werkt Toneelgroep Jan Vos aan het stuk ‘IJzer en Katoen’. De voorstelling is een coproductie met Theaterwerkplaats Diepenheim en focust op de naoorlogse bloeiperiode van de textiel- en metaalindustrie in Twente. De tweede voorstelling in 2019 is de locatievoorstelling ‘Project Lutgenau’, een stuk over de vondst van een honderdtal ordners met zo’n 40.000 foto’s van landschappen, die de makers deden op de Rotterdamse markt. Het bleek de nalatenschap van Franz Lutgenau, die tussen 1947 en 2012 zijn fiets- en brommertochten door Nederland documenteerde. In 2020 presenteert de groep het project ‘Fortuin’, over het begin van de 21ste eeuw, de tijd waarin Pim Fortuyn met zijn ‘Verweesde samenleving’ de niche van het populisme ontdekte.

In de periode 2017-2020 speelt Toneelgroep Jan Vos 65 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 237.500 euro.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als goed.

In de afgelopen jaren heeft Toneelgroep Jan Vos de productie ‘Mansholt’ uitgebracht en wegens succes hernomen. Het is een voorstelling over eurocommissaris Sicco Mansholt en de strijd die hij in zijn leven heeft gevoerd op meerdere fronten: professioneel vanwege een ommezwaai in zijn denken over de wijze waarop landbouw bedreven zou moeten worden en privé vanwege een midlifecrisis. De commissie is van mening dat Jan Vos deze twee dilemma’s in het stuk op geraffineerde wijze heeft samengebracht. Het vakmanschap waarmee dit gebeurt, ziet de commissie ook terug in de kwaliteit van de tekst, de regie en het acteerwerk: deze zijn van hoog niveau. De keuze voor passende locaties versterkte de zeggingskracht van het stuk. Doordat deze aansloot op de thematiek sprak de voorstelling ook niet-reguliere theaterbezoekers aan.

In de komende jaren werkt Toneelgroep Jan Vos aan het ontwikkelen en uitbrengen van zes voorstellingen. De commissie ziet deze plannen als een goede voortzetting van de artistieke lijn die met ‘Mansholt’ is ingezet: verhalen over de invloed van het economische en politieke systeem op het persoonlijke leven van mensen. De commissie vindt de plannen oorspronkelijk en goed passen bij het vakmanschap van Van den Berg en Bischoff. De commissie heeft vertrouwen in de potentiële zeggingskracht van de voorstellingen, die gebaseerd zullen zijn op goed geschreven nieuwe teksten en gespeeld worden op locaties die relevant zijn voor de thematiek en aansprekend zullen zijn voor het publiek. De gekozen onderwerpen sluiten naadloos aan bij de mensen die wonen in het gebied waar de voorstellingen worden gespeeld. Voorbeelden zijn de producties ‘Gas’ in Groningen en ‘IJzer en Katoen’ in Twente. De commissie vindt het positief en is ervan overtuigd dat Toneelgroep Jan Vos door de toegankelijke en tegelijkertijd vakmatig sterke theatervorm daadwerkelijk nieuwe publieksgroepen kan bereiken. De commissie oordeelt dan ook positief over de aansluiting van de activiteiten van het gezelschap op de missie die Toneelgroep Jan Vos heeft geformuleerd. De verschillende projecten getuigen van een samenhangende visie en zorgen voor een herkenbare artistieke signatuur van Toneelgroep Jan Vos. Ook heeft de commissie veel vertrouwen in het vakmanschap van de makers. De commissie plaatst wel een kanttekening bij de uitwerking van de plannen, die niet bij alle producties al even concreet is. Zo wordt voor de eerste producties, ‘Koning van het Grasland’ en ‘Gas’, nog sterk in termen van sferen gesproken en is de casting nog niet bekend.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als ruim voldoende.

De organisatie van Toneelgroep Jan Vos bestaat pas sinds enkele jaren en heeft het ontwikkelen, spelen en hernemen van één voorstelling als wapenfeit. Voor een instelling die de ambitie heeft om in continuïteit te gaan produceren, is dat een beperkte staat van dienst. Maar het team van Toneelgroep Jan Vos heeft blijk gegeven van een gedegen aanpak met het project ‘Mansholt’. Dat het gezelschap een beperkte financiële buffer heeft om de risico’s te ondervangen die bij het spelen op locatie komen kijken, ziet de commissie dan ook niet als een grote bedreiging. Ze vertrouwt erop dat de gedegen aanpak van het productionele team in de komende jaren wordt voortgezet. Daarbij neemt de commissie in overweging dat het gezelschap sterke samenwerkingspartners heeft gevonden.

De ambities voor de komende jaren vindt de commissie in grote lijnen realistisch. Het gezelschap gaat uit van een gematigde stijging van het activiteitenniveau ten opzichte van de voorgaande jaren. Binnen de eigen inkomsten ziet de commissie een risico in de beoogde baten afkomstig van bedrijven, private fondsen en goede doelen. Voor elk project moeten de relaties nog worden opgebouwd, en de commissie is er op basis van de aanvraag dan ook niet geheel van overtuigd dat de in de begroting opgevoerde bijdragen elk jaar zullen worden gerealiseerd. In de afgelopen jaren ontleende het gezelschap zijn bestaan aan het project ‘Mansholt’. De meerkosten van een voortzetting als theatergezelschap moeten, zo valt uit de begroting af te leiden, grotendeels worden gefinancierd uit publieke gelden. Daarbinnen vormt het meerjarig subsidie van het Fonds Podiumkunsten het grootste deel; andere inkomstenbronnen blijven min of meer gehandhaafd op het niveau van de vorige jaren. De commissie vindt dit een weinig ondernemende houding. Het had voor de hand gelegen om de dekking ook deels te zoeken in andere inkomstenbronnen of op zijn minst in de aanvraag toe te lichten waarom deze keuze is gemaakt.

Door de aard van de producties, die in inhoud en vorm vaak dicht op de huid zitten van het beoogde publiek, heeft Toneelgroep Jan Vos haar publieksgroepen scherp in beeld. De groep gaat bovendien in zee met relevante samenwerkingspartners, speelt op goed bezochte festivals, en er is een aantal goede aanknopingspunten voor de marketing, zoals de bekendheid van de acteurs. De commissie signaleert dat de marketing en de communicatie een prominente plaats hebben in het zakelijk beleid van Jan Vos. Een professioneel bureau staat het gezelschap hierin bij. De ervaring die bij het project ‘Mansholt’ is opgedaan en tot goede resultaten heeft geleid, geeft de commissie vertrouwen in het publieksbereik. Het langer doorspelen op dezelfde locatie is daarbij een sterk middel. De commissie heeft er vertrouwen in dat het doel van Jan Vos, om met de nieuwe producties via deze wegen de hoge publieksaantallen van ‘Mansholt’ te evenaren, zal worden gerealiseerd.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als ruim voldoende.

Omdat de locaties waar wordt gespeeld onlosmakelijk onderdeel van het artistieke concept zijn, beschouwt de commissie de voorstellingen van Toneelgroep Jan Vos als locatietheater. Deze vorm van theater wordt relatief weinig gemaakt door instellingen in de Basisinfrastructuur (BIS) en vrije producenten. Het werk van Toneelgroep Jan Vos onderscheidt zich volgens de commissie echter niet van locatietheater van andere gezelschappen. De commissie vindt dat het werk van Toneelgroep Jan Vos een aanzienlijke bijdrage levert aan de pluriformiteit.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de spreiding als voldoende.

Het gezelschap is gevestigd in Rotterdam, waar het aanbod aan podiumkunsten zeer groot is. Tegelijkertijd constateert de commissie dat Toneelgroep Jan Vos in de periode 2013-2015 in vergelijking met andere podiumkunstinstellingen een substantieel aandeel voorstellingen in regio’s buiten de Randstad heeft gespeeld. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding van de voorstellingen voor ogen. De commissie vindt dat Toneelgroep Jan Vos een beperkte bijdrage levert aan de spreiding.