BOT
Inleiding
BOT is een in Deventer gevestigd collectief dat zich positioneert met ongepolijst muziektheater dat gebruikmaakt van grote machines en kleine liedjes. Het gezelschap bestaat uit Job van Gorkum, Doan Hendriks, Geert Jonkers en Tomas Postema. Productiehuis Oost-Nederland (ON) is als producent verantwoordelijk voor de financiële afhandeling, planning, marketing, verkoop en productie. ON vermeldt dat zij vanaf 2017 nog alleen als producent zal opereren, met BOT als hoofdactiviteit. Maike Fleuren is verantwoordelijk voor de artistieke en zakelijke leiding. Het gezelschap wil zijn bezoekers uitdagen om keuzes en aannames te heroverwegen en imperfectie voor lief te nemen. Het collectief maakt naar eigen zeggen muziektheaterproducties met een herkenbare signatuur binnen diverse circuits. De vier makers van BOT hebben elk hun eigen expertise: compositie, tekst, instrumentenbouw en vormgeving. Uit de kruisbestuiving van deze disciplines ontstaat een eigen taal op het grensvlak van muziek, theater en muziekmachines, aldus de aanvraag. Zo betreden de makers continu elkaars terrein en onttrekt het gezelschap zich aan genredefinities. BOT levert naar eigen zeggen in veel opzichten een onderscheidende bijdrage aan het culturele landschap. Het gezelschap vermeldt in de aanvraag een eigen vorm te hebben gevonden, waarin het DNA van de Nederlandstalige popmuziek is geënt op een rijke traditie van beeldend muziektheater.
De periode 2017-2018 zal in het teken staan van inhoudelijke en ambachtelijke verdieping, waarbij onder andere de voorstelling ‘RAMKOERS’ wordt hernomen en de tourproductie ‘LEK’ wordt gemaakt. In de periode 2019-2020 zal BOT verbindingen aangaan met andere makers, waaronder met Feikes Huis en filmmaker Douwe Dijkstra. Ook wordt de voorstelling ‘Het Geluid Van’ op erfgoedlocaties gecontinueerd, maar dan in mindere mate dan voorheen. BOT heeft een brede doelgroep. Deze bestaat onder andere uit lokale gemeenschappen, festivalpubliek, theater- en muziekprofessionals, liefhebbers van cultuur en erfgoed, muziektheater en alternatieve popmuziek. Het overgrote deel van de voorstellingen vindt plaats in Oost-Nederland. De overige voorstellingen bestrijken het gehele land.
In de periode 2017-2020 speelt BOT 45 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 187.500 euro.
Historie
Productiehuis Oost-Nederland ontvangt in de periode 2013-2016 geen structurele subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen of het Fonds Podiumkunsten.
Er is door Productiehuis Oost-Nederland beeld- en/of geluidsmateriaal opgestuurd van de voorstellingen ‘MIJN FAUST’, ‘RAMKOERS’ en ‘Het Geluid Van’.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als zwak.
Zij kent BOT als een collectief met een herkenbare signatuur. De voorstellingen, die veelal op locatie gespeeld worden, kenmerken zich door een opvallende combinatie van popmuziek en zelfgemaakte machinerie. De commissie is positief over het vermogen van BOT om deze combinatie te vertalen naar een vaak spectaculaire vormgeving, die een impact heeft op de locaties waar gespeeld wordt. De commissie is minder positief over de artistieke kwaliteit van het werk, die zij wisselend noemt. Zo is zij van mening dat in de voorstellingen van BOT te weinig sprake is van een boeiende dramatische lijn. Dit doet in haar ogen afbreuk aan de spanningsboog in de voorstellingen en aan artistieke diepgang. Daarnaast vindt de commissie dat de manier waarop de elementen theater en muziek in de voorstellingen worden verweven een weinig evenwichtige samenhang vertoont. In dit verband noemt zij de productie ‘RAMKOERS’, die in haar ogen voor het grootste deel leunde op de uitvoering van popliedjes en waar de meer theatrale elementen onderbelicht bleven. Daarbij vindt de commissie in meer algemene zin de relatie tussen de liedjes en de thema’s die BOT in zijn werk wil behandelen te onduidelijk in de voorstellingen, hetgeen niet bijdraagt aan de zeggingskracht van het werk. Ook is de commissie kritisch over de vocale kwaliteiten en tekstbehandeling van het collectief.
De commissie stelt vast dat de plannen voor 2017-2020 voortbouwen op de bekende formule van BOT, maar daarbij nauwelijks ruimte bieden aan de verdere artistiek-inhoudelijke ontwikkeling van het gezelschap. De activiteiten voor de komende periode bestaan voor het grootste deel uit hernemingen en de voortzetting van de serie ‘Het Geluid Van’ op erfgoedlocaties. De commissie merkt op dat er slechts sprake is van één nieuw locatieproject (‘Scharnieren’), dat volgens de beproefde methode met gebruik van zelfgebouwde machines en instrumenten tot stand zal komen. Door de magere artistiek-inhoudelijke uitwerking is het de commissie niet duidelijk in hoeverre dit project zich zal verhouden tot het eerdere werk van BOT en welke ontwikkeling het collectief daarbij nastreeft. De commissie vindt het positief dat het gezelschap zich bewust is van de noodzaak om de uitvoeringskwaliteit op het gebied van spel en zang te verbeteren. Zij beoordeelt de plannen op dit gebied echter als weinig realistisch, omdat de ambities naar haar mening om een steviger aanpak vragen dan in de plannen worden beschreven. De commissie constateert dat BOT in de komende jaren behalve op locatie, ook op vlakkevloerpodia wil gaan spelen. Daartoe is het een samenwerkingsverband aangegaan met theatergezelschap Feikes Huis. De commissie merkt op dat de ambities om in het theater te gaan spelen niet overtuigend worden onderbouwd in de aanvraag. Hierdoor is het onduidelijk hoe een en ander zich zal verhouden tot de signatuur van BOT, die in de ogen van de commissie sterk samenhangt met de locatievoorstellingen van het gezelschap. Hierdoor is zij niet overtuigd van de zeggingskracht van het toekomstige werk.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.
Vanwege de aanvraagconstructie, waarbij Productiehuis Oost-Nederland feitelijk een meerjarige activiteitensubsidie aanvraagt voor BOT, kan de commissie de financiële gezondheid van BOT zelf niet beoordelen en zich alleen verhouden tot de aangeleverde cijfers van Productiehuis Oost-Nederland. De commissie stelt vast dat Productiehuis Oost-Nederland over een solide financiële basis beschikt en zich in de afgelopen jaren heeft bewezen als een ervaren producent. Om die reden vindt zij het positief dat de samenwerking met BOT in de komende periode wordt gecontinueerd, waarbij Productiehuis Oost-Nederland verantwoordelijk zal zijn voor de financiële afhandeling, planning, marketing, verkoop en productie van BOT.
De ontwikkeling van de eigen inkomsten voor de periode 2017-2020 liggen in het verlengde van de resultaten die de aanvrager in de afgelopen jaren heeft weten te realiseren en mogen om die reden volgens de commissie haalbaar genoemd worden. Wel constateert zij dat er minder activiteiten dan voorheen uitgevoerd zullen worden, terwijl het gezelschap streeft naar een verhoging van de publieksinkomsten. De commissie vindt de verhoging weinig realistisch. Ook de begroting acht de commissie niet geheel conform de activiteiten. Zo stijgt deze ten opzichte van 2015, ondanks het feit dat er minder activiteiten plaatsvinden. Een goede verklaring hiervoor ontbreekt. De commissie is kritisch over de beperkte spreiding aan inkomstenbronnen. In dit verband vindt zij het een gemiste kans dat Productiehuis Oost-Nederland, ondanks zijn stevige inbedding in Oost-Nederland, geen financiële bijdrage voor BOT vraagt aan de gemeente en de provincie. Ook zijn er geen financiële bijdragen opgenomen van private fondsen. Hoewel BOT ondernemend is door zich te verbinden met diverse partners, vertaalt zich dit niet terug in de begroting. Daarbij kent de inkomstenstructuur nauwelijks enige flexibiliteit om eventuele tegenvallers op te vangen. Wel beschikt Productiehuis Oost-Nederland over voldoende eigen vermogen om als buffer te dienen bij tegenvallende inkomsten.
Volgens de commissie weet BOT zich in de aanvraag helder te positioneren als onderdeel van de Nederlandse traditie op het gebied van beeldend muziektheater. Zij stelt evenwel vast dat de bekendheid van het gezelschap bij een aantal (locatie)festivals nog niet heeft gezorgd voor een stevige landelijke bekendheid. De commissie heeft voldoende vertrouwen in de beoogde afzet van de voorstellingen van BOT. Productiehuis Oost-Nederland kan als producent bogen op goede relaties met diverse festivals, die ook in de komende vier jaar gecontinueerd worden. Zij vindt het ook van goed ondernemerschap getuigen dat hoge uitkoopsommen voor de voorstellingen worden verkregen. Minder overtuigd is de commissie van het voornemen om ook voorstellingen in de vlakkevloertheaters af te zetten. Zij vindt dit niet op voorhand realistisch, aangezien uit de plannen geen overtuigende strategie spreekt en BOT in dit circuit nog geen naamsbekendheid heeft weten op te bouwen. Uit de plannen van BOT spreekt volgens de commissie een redelijk besef van het publiek van het gezelschap, maar de beschrijving van de verschillende publieksgroepen is naar haar mening nogal algemeen. Hier ligt ruimte voor verbetering, aangezien de aanvraag vermeldt dat BOT een eigen systeem heeft voor kaartverkoop waarmee zij gefundeerd publieksonderzoek kan doen. De beschreven marketingaanpak is degelijk, maar niet verrassend volgens de commissie.
Pluriformiteit
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als ruim voldoende.
Het aanbod plaatst zij binnen het genre muziektheater op basis van popmuziek. Muziektheatervoorstellingen met popmuziek als basis zijn niet veelvoorkomend. De audiomachines noemt de commissie weliswaar een onderscheidend element, maar dit maakt het werk niet uniek. De commissie is van mening dat het werk van BOT een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit levert.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als goed.
De aanvrager is gevestigd in Deventer, waar het podiumkunstenaanbod in vergelijking met grotere steden vrij klein is. Verder constateert de commissie dat BOT in de periode 2013-2015 met name veel heeft gespeeld in de regio oost. Het aandeel voorstellingen dat in andere regio’s is gespeeld is in relatie tot andere podiumkunstinstellingen laag. In de komende periode is de aanvrager van plan om zijn voorstellingen meer gespreid over het land uit te voeren. De commissie heeft er op basis van het plan vertrouwen in dat de beoogde spreiding zal worden gerealiseerd. De commissie vindt dat BOT een grote bijdrage levert aan de spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
Niet van toepassing.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van BOT te honoreren voor zover het budget dat toelaat.
Aangevraagd bedrag per jaar
187.500
Geadviseerd bedrag per jaar
gemiddeld aantal uitvoeringen per jaar
bedrag per uitvoering
Circuit klein/middel
25
2.500
62.500
Circuit groot
10
5.000
50.000
Basisbedrag
75.000
Bijdrage talentontwikkeling
0
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
187.500
Toegekend bedrag per jaar
187.500
Aangevraagd bedrag per jaar
187.500
Circuit klein/middel
62.500
Circuit groot
50.000
Basisbedrag
75.000
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
187.500
Toegekend bedrag per jaar
187.500
** Alsnog toegekend in 2017