Combattimento is de voortzetting van het in 2013 opgeheven Combattimento Consort. Het ensemble is gevestigd in Zaltbommel. Twee van de musici zijn verantwoordelijk voor de artistieke leiding en commerciële ondersteuning. Voor productionele activiteiten is een vrijwilliger aangetrokken en het bestuur werkt onbetaald mee. De missie van Combattimento is het uitvoeren van bekende en onbekende werken uit de 17e- en 18e-eeuwse barokmuziek. Het ensemble wil dicht bij zijn publiek spelen en klassieke muziek levendig en boeiend maken. Binnen de barokmuziek richt het ensemble zich op stijlen waarin fantasie en beweging een grote rol spelen. Combattimento beheerst de kunst van de historische improvisatie en gebruikt de vrijheid van spelen met name om de grenzen van barokke extravagantie en spektakel te verkennen. Naast bekende werken wordt ook onbekend en nog niet uitgegeven repertoire uitgevoerd. De musici spelen op moderne instrumenten, in de overtuiging dat de klankintensiteit hiervan beter aansluit bij de luisterpraktijk van het hedendaagse publiek.

Combattimento is een middelgroot ensemble dat uit acht kernleden bestaat en zonder dirigent speelt. Indien nodig wordt de bezetting aangevuld met extra violen en blazers of met externe solisten. Na de doorstart is Combattimento teruggegaan naar de oorsprong: barokconcerten in middelgrote bezetting zonder dirigent, in de kleine zalen van de podia of kamermuziekverenigingen. Het ensemble heeft er bewust voor gekozen om als middelgroot ensemble zonder dirigent op kleinere podia te spelen, om recht te doen aan de directe communicatie van de musici met het publiek.

De activiteiten voor de periode 2017-2020 bestaan uit terugkerende programma’s zoals ‘Ontdek!’, ‘Stabat Mater’, ‘Crispy Christmas’, ‘Kerken, Kroegen & Kastelen’ en ‘Brug tussen barok en klassiek’. Daarnaast zijn er eenmalige projecten zoals ‘Dolci d'Italia’. Combattimento werkt samen met verschillende solisten, onder wie violisten Patricia Kopatchinskaja en Liza Ferschtman en sopraan Núria Rial. In samenwerking met Scapino wordt in 2017 en 2018 de productie ‘Crown’ gebracht. De voorstellingen hiervan vallen buiten deze aanvraag.

In de periode 2017-2020 speelt Combattimento 44 voorstellingen en/of concerten per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 116.300 euro.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als ruim voldoende.

Na de doorstart in 2013 heeft het ensemble zich herpakt en weet het een uitstekend muzikaal vakmanschap te handhaven. De betrokkenheid van de musici, de gezamenlijke energie, het levendige spel en de forse klank van het ensemblespel zijn nog immer kenmerkend voor de uitvoeringen van Combattimento. Daarnaast vindt de commissie het musicologisch onderzoek naar onbekend en nog niet uitgegeven repertoire van belang voor de muzieksector. Zij vindt dat dit onderzoek in goede handen is bij klavecinist en musicoloog Pieter Dirksen. De overdracht hiervan, in de vorm van gesproken toelichtingen tijdens de concerten, vindt zij echter statisch en weinig aansprekend overkomen. De commissie stelt dat dit niet aansluit bij de manier waarop het ensemble zich wenst te profileren. De beschouwingen in de aanvraag over de plaats van barokmuziek en de relatie die Combattimento wil leggen met de hedendaagse beeld- en muziekcultuur, krijgen volgens de commissie nauwelijks een weerslag in de plannen voor de komende jaren. Het ensemble zegt hierover dat het door een nieuwe, hedendaagse bril naar barokmuziek kijkt, maar dit blijkt vooralsnog niet uit de invulling van de plannen.

Ook mist de commissie enige reflectie op een aantal essentiële keuzes die het ensemble heeft gemaakt ten opzichte van het verleden. Voorbeelden daarvan zijn het teruggaan naar een kernbezetting van acht musici en het ongedirigeerd spelen. De commissie is niet overtuigd van de keuze om dit repertoire op moderne instrumenten te spelen.

De algemene lijn van de projecten die wordt voorgesteld voor de komende periode getuigt volgens de commissie van weinig oorspronkelijkheid. De commissie heeft op zich vertrouwen in het vakmanschap van het ensemble, maar de beoogde producties betreffen met name een voortzetting van en variatie op de activiteiten zoals die de afgelopen jaren vorm kregen. Het programma is volgens de commissie nauwelijks avontuurlijk en essentiële keuzes zijn onvoldoende gemotiveerd. Zo legt de aanvrager bijvoorbeeld niet uit waarop de keuze voor de genoemde solisten is gebaseerd. De ambities van het ensemble komen onvoldoende tot uiting in het programma en de visie achter de plannen wordt onvoldoende geëtaleerd. Een uitzondering hierop vormt de samenwerking met Scapino. De commissie vindt dat deze een logisch vervolg is op een eerdere succesvolle samenwerking. Het stelt het ensemble in de gelegenheid om zichzelf steviger te positioneren en een productie te maken die het publiek zal aanspreken.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.

Combattimento is in de loop van 2013 gestart en heeft in de afgelopen jaren kostendekkend geopereerd, grotendeels zonder subsidies. De financiële gezondheid van de organisatie is volgens de commissie redelijk te noemen, mede vanwege het feit dat Combattimento uit publieksinkomsten een eigen vermogen heeft weten op te bouwen.

Combattimento voorziet vanaf 2017 een relatief grote stijging van de eigen inkomsten van ruim 25 procent ten opzichte van 2015, maar de commissie merkt op dat deze stijging in de plannen niet wordt onderbouwd. Vanwege de nog prille geschiedenis van het ensemble in zijn huidige vorm, is zij niet op voorhand overtuigd van de haalbaarheid ervan. Daarnaast mist de commissie een toelichting op de, overigens bescheiden, stijging van bijdragen uit private middelen. Ook de plannen voor de beoogde toename van donaties van ‘vrienden’ zijn niet concreet.

De commissie vindt het positief dat Combattimento participeert in het programma ‘Wijzer werven’, maar mist in de plannen de uitkomsten hiervan. Zo zijn er geen inkomsten uit sponsoring opgenomen in de begroting. Over de begrotingsontwikkeling in de komende periode is de commissie kritisch. Zij constateert dat Combattimento het gevraagde meerjarige subsidie van het Fonds hoofdzakelijk wil inzetten voor de productionele versterking van de organisatie en de artistieke verrijking van de concerten. Zij stelt vast dat de hieruit voortvloeiende stijging van beheers- en activiteitenlasten zich onvoldoende terugvertaalt in een navenante stijging van de eigen inkomsten. Ook vindt de commissie de spreiding van inkomstenbronnen matig. Zij stelt vast dat de begroting voor het grootste deel leunt op publieke subsidies die, gezien het nog beperkte trackrecord van het ensemble, in haar ogen allerminst zeker genoemd kunnen worden. Tegelijkertijd constateert de commissie dat de begroting aansluit bij de aard en omvang van de activiteiten die in de komende jaren gepland staan.

Aangezien er geen sprake is van grote investeringen en de inkomsten en uitgaven direct gekoppeld zijn aan de concerten, is de kans op tegenvallers volgens de commissie klein. Zij is echter kritisch over de weinig ondernemende omgang met eventuele tegenvallende inkomsten. Blijkens de aanvraag worden deze voor het grootste deel opgevangen door de musici van het ensemble.

De commissie is van mening dat Combattimento zich redelijk weet te positioneren binnen het muzikale landschap. Het ensemble plaatst zichzelf binnen de Nederlandse muziektraditie van barokmuziek, maar verzuimt daarbij om een heldere verbinding te leggen met de publieksgroepen die het voor ogen heeft. De commissie vindt deze doelgroepen uitvoerig beschreven, maar constateert dat daarbij gebruik is gemaakt van vrij algemene onderzoeksresultaten enerzijds en een enquête onder de circa 100 ‘vrienden’ anderzijds. Zij vindt deze benadering wat beperkt. Ook valt het de commissie op dat in de aanvraag nauwelijks een relatie gelegd wordt tussen de doelgroepen en de aard van de artistieke plannen. Zij vindt de aanpak van de programmering bijvoorbeeld onvoldoende aansluiten bij de interessewereld van jongeren. Daarnaast noemt de commissie de beschrijving van de in te zetten marketingmiddelen vrij algemeen en mist zij een vertaalslag naar een concrete en effectieve publieksbenadering. Hierdoor is zij niet overtuigd van de ambities van Combattimento op het gebied van publieksbereik.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als neutraal.

Zij plaatst het aanbod van Combattimento binnen het genre klassieke muziek. Dit genre is naar haar mening ruim vertegenwoordigd op de Nederlandse podia, ook binnen het aanbod uit de Basisinfrastructuur. Het type interdisciplinaire coproducties dat Combattimento presenteert in de aanvraag, is eveneens redelijk goed vertegenwoordigd binnen het podiumkunstenaanbod in Nederland. De activiteiten van Combattimento leveren daarom geen bijzondere bijdrage aan de pluriformiteit.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als ruim voldoende.

Zij overweegt daarbij dat Combattimento is gevestigd in Zaltbommel, waar het podiumkunstenaanbod zeer klein is. Uitvoeringen in Zaltbommel vinden er echter nauwelijks plaats en evenmin is er volgens de commissie sprake van een structurele vorm van regionale binding. Verder constateert de commissie dat Combattimento in de periode 2013-2015 regelmatig heeft gespeeld in Amsterdam. Het aandeel concerten dat in andere regio’s en steden is gespeeld, is in relatie tot andere podiumkunstinstellingen groot. De commissie vindt dat Combattimento daarmee een redelijke bijdrage levert aan de spreiding.