Stichting De Nieuw Amsterdam (DNA) is een in Amsterdam gevestigde theaterinstelling waarvan Sabri Saad El Hamus de artistiek leider is. De zakelijke leiding is in handen van Nora Duijf. DNA maakt interculturele theatervoorstellingen voor een zo divers mogelijk publiek. De voorstellingen zoeken naar nieuwe verhalen of nieuwe perspectieven op oude verhalen, waardoor mensen van diverse afkomst kennis kunnen nemen van elkaars perspectieven en daarover met elkaar in gesprek kunnen gaan. In de visie van De Nieuw Amsterdam zou theater een thuis moeten bieden aan de verhalen van alle Nederlanders. DNA constateert dat dit nu nog te weinig het geval is: in het theater worden vooral witte verhalen van witte personages vanuit een wit perspectief gerepresenteerd. Theater zou juist de plek kunnen zijn om kennis te nemen van perspectieven die je als publiek niet altijd van huis uit kent. Omdat theater van de toeschouwer vraagt zich in te leven in iemand die hij niet is, kijkt hij even door de ogen van de ander naar de wereld.

Het overkoepelende thema voor de theaterprojecten van DNA voor de komende jaren is de vraag: ‘Wat is thuis?’ Het gezelschap ziet de toenemende behoefte van mensen aan een veilig huis en een samenleving om bij te kunnen horen. Dit geldt voor de autochtone Nederlander die zich bedreigd voelt door de maatschappelijke en geopolitieke omstandigheden waar hij geen vat op heeft, voor de eerste en tweede generatie migranten én voor de vluchtelingen in Nederland. DNA maakt in de periode 2017-2020 vijf producties. 'De Haan' wordt een muziektheaterproductie waarvoor Gerardjan Rijnders een bewerking maakt van de biografie van Jacob Israël de Haan. Erik Bindervoet schrijft de tekst voor 'Spinoza': een stuk over Amsterdam als de meest kosmopolitische stad van de 17e eeuw. Acteurs Sabri Saad el Hamus en Majd Mardo schakelen tussen de rollen van een oude filosofieprofessor en een jonge winkelier in 2017 en de oude leraar Van den Enden en de jonge Spinoza in 1656. In 2014 maakte componist Merlijn Twaalfhoven de mini-opera ‘A Postcard form Aleppo’. De komende jaren werken Merlijn Twaalfhoven en DNA samen aan vier nieuwe 'Postcards from...' vanuit verschillende plekken in onder meer het Midden-Oosten. Uitgangspunt bij de projecten zijn de verhalen van gewone mensen die in de grote geopolitieke gebeurtenissen nauwelijks worden gehoord, maar wier leven en gevoel van thuis daardoor wel worden beïnvloed. Het eerste project zal 'A Postcard from Cairo' zijn, met als kapstok de reis van Sabri Saad El Hamus naar Egypte tijdens de revolutie in 2011. Afhankelijk van de zich continu ontwikkelende situatie in het Midden-Oosten wordt voor 2020 een volgende stad gekozen. Toneelschrijver Jibbe Willems en Sabri Saad El Hamus maken in 2019 'Goede Reis': een liefdevol drieluik over komen en gaan, over je huis verlaten en thuiskomen. In het kader van DNA Plus wordt aan jonge theatermakers of acteurs met verschillende culturele achtergronden gevraagd een korte voorstelling te maken die te zien zal zijn als voorprogramma bij enkele van de reguliere voorstellingen. Binnen het kader van DNA Plus maakt de Vlaams-Marokkaanse acteur Rashif El Kaoui een project over de machtsverhouding tussen man en vrouw. De Nieuw Amsterdam organiseert naast voorstellingen onder de titel ‘DNAvonden’, speciale bijeenkomsten waar het centrale thema van het werk wordt verdiept en anders belicht door mensen uit de politiek, journalistiek en cultuur. Ook tijdens deze avonden wordt een podium geboden aan nieuw talent.

In de periode 2017-2020 realiseert De Nieuw Amsterdam 61 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 151.250 euro.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als voldoende.

DNA is een van de oudste podiumkunstinstellingen waarvoor culturele diversiteit een uitgangspunt is: in de verhalen die worden verteld en de mensen met wie de producties worden ontwikkeld en uitgevoerd. De instelling zet daarbij in op het bereiken van een zo divers mogelijk publiek. Het vakmanschap in de producties van de afgelopen jaren is gedegen en de kwaliteit van het spel is goed. De verhalen die DNA de afgelopen jaren vertelde, zijn op zichzelf oorspronkelijk en belangrijk voor de hedendaagse samenleving, maar door de uitwerking ervan is de commissie minder positief over de zeggingskracht. 'Pax Hominis', 'Pax Deus' en 'Pax Mama' lijken vooral gemaakt rond de artistiek leider en acteur Saad el Hamus. Vanuit zijn persoonlijke betrokkenheid worden thema’s rondom culturele diversiteit onderzocht en vertaald naar voorstellingen waarin zijn persoonlijke signatuur zeer sterk aanwezig is. De commissie vindt echter dat het hierdoor niet altijd lukt het persoonlijke verhaal op een voor een breder publiek aansprekende manier te vertalen. Zij herkent de oorspronkelijke missie van DNA - een plek bieden waar veel verschillende verhalen van een grote diversiteit aan mensen gehoord kunnen worden – niet in de voorstellingen die in haar ogen te particulier blijven.

De commissie constateert met genoegen dat in de plannen van DNA voor de komende jaren een diversiteit aan interessante verhalen en thema’s als uitgangspunten voor de producties zijn gekozen. Deze passen goed bij de missie van het gezelschap om een divers publiek aan te spreken en zijn duidelijk gekoppeld aan het overkoepelende thema. Daarmee lijkt het gezelschap zich opener op te stellen, wat uitzicht biedt op nieuwe perspectieven in de verhalen die het gezelschap wil brengen. De samenwerking met Merlijn Twaalfhoven in een reeks ‘A Postcard from…’-voorstellingen vindt de commissie aansprekend. Ook uit het plan voor de productie ‘De Haan’ spreekt dat DNA een bredere kijk ontwikkelt op de wereld en de verschillende culturen die daarin bewegen. DNA legt in deze en andere productieplannen inhoudelijk interessante verbindingen tussen historie en heden en tussen jong en oud. De talentvolle regisseur Joost van Hezik vindt de commissie een interessante keuze. Ondanks deze variëteit aan verhalen en nieuwe samenwerkingspartners, plaatst de commissie een kritische kanttekening bij de potentiële zeggingskracht van de beoogde voorstellingen. De inhoud is divers en prikkelend, maar de uitwerking daarvan naar theater wordt in hoge mate bepaald door de verschillende rollen die Saad el Hamus heeft. Enerzijds is hij artistiek leider van het gezelschap, anderzijds speelt hij mee in alle producties. De constructie waarin makers de artistiek leider van het gezelschap regisseren, roept op basis van het werk in de afgelopen jaren vragen op over de ruimte die zij krijgen een eigen, oorspronkelijk verhaal te vertellen. In dat kader vindt de commissie het weinig vertrouwenwekkend dat in de aanvraag de stem van de afzonderlijke regisseurs ontbreekt. Zij is dan ook niet overtuigd dat de producties voldoende oorspronkelijkheid en zeggingskracht zullen hebben. De commissie waardeert het initiatief voor DNA Plus, waarmee jonge theatermakers of acteurs met verschillende culturele achtergronden de mogelijkheid krijgen om een korte voorstelling te maken. De doelstellingen bij dit initiatief zijn echter voor de commissie te summier uitgewerkt om erop te vertrouwen dat de gecreëerde mogelijkheden ook effectief zullen zijn. En behalve de summiere uitwerking van de eerste productie wordt vooral de invulling van de begeleiding gemist, hetgeen de commissie in dit geval essentieel vindt.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.

Ondanks de bescheiden omvang van de activiteiten in de afgelopen jaren, heeft DNA ultimo 2015 een zeer goede financiële positie. DNA heeft een ruime financiële buffer. Hoewel dit op zichzelf natuurlijk positief is, vindt de commissie de buffer aan de grote kant. Zij ziet het in het kader van goed ondernemerschap als een gemiste kans dat de aanvrager niet eerder heeft gekozen om meer te investeren in de gewenste verhoging van het activiteitenniveau en de werving van meer toeschouwers bij de voorstellingen.

DNA ambieert voor de komende jaren een verhoging van het aantal activiteiten die leidt tot een forse vergroting van de totale exploitatie. In het licht van de exploitatie in de afgelopen jaren is de toename zeer fors en deze staat naar het oordeel van de commissie niet in een redelijke verhouding tot het aantal activiteiten. Voor de dekking van de groei zet de groep in op een behoorlijke spreiding van inkomstenbronnen, hetgeen de commissie op zichzelf positief vindt. De bedragen die DNA verwacht van coproducenten en van private fondsen zijn echter weinig concreet onderbouwd en evenmin in lijn met resultaten in de afgelopen jaren. Ook de ‘overige directe inkomsten’ zijn optimistisch begroot, vooral als het gaat om het nieuwe initiatief, de DNAvonden. In de aanvraag is bovendien niet duidelijk beschreven wat de doelstelling is voor het aantal bezoekers aan deze avonden. Op basis van de specificatie van de begrote publieksinkomsten en de toelichting op de begroting is voor de commissie niet goed vast te stellen of deze inkomsten realistisch zijn. De specificatie sluit niet aan bij de praktijk van DNA. Zo zijn geen inkomsten uit het buitenland begroot, terwijl DNA wel inzet op een vergroting van het aantal speelbeurten in België en op speelbeurten in Duitsland. Het gezelschap heeft ook geen inkomsten uit recettes begroot, die als gevolg van het spelen tijdens Festival de Parade wel te verwachten zijn. Verder ontbreekt een onderbouwing van de stijging van de publieksinkomsten per voorstelling. Al met al vindt de commissie dat DNA de verschillende inkomsten optimistisch heeft begroot.
Voor de komende jaren zet DNA in op een groei van het aantal bezoekers per voorstelling van 15 procent ten opzichte van 2015. De commissie vindt deze ambitie niet realistisch. De beoogde groei van het aantal toeschouwers komt bovenop de goede resultaten van 2015. Deze werden voor een substantieel deel bepaald door de productie ‘Bingo’ die op de Parade werd gepresenteerd. In de komende periode zijn weliswaar weer activiteiten op de Parade gepland, maar het totaal aantal is vergelijkbaar met het totaal van 2015. De publieksgroei moet dus bij de reguliere zaalvoorstellingen worden gerealiseerd. Daar lag het gemiddeld aantal bezoekers in 2015 echter aanmerkelijk lager, waardoor de commissie niet overtuigd is dat de totale beoogde publieksgroei haalbaar is. Zij vindt de beoogde publieksgroei ook niet realistisch tegen de achtergrond van de voorgestelde publieksbenadering van DNA in haar plannen. Het gezelschap beschrijft verschillende doelgroepen, maar veelal in zeer algemene termen. Dit geldt vooral voor ruim gedefinieerde doelgroepen als ‘divers publiek’ en ‘publiek met een mening’. Verder zijn de aparte marketingstrategieën waarvan DNA zich wil gaan bedienen nauwelijks concreet uitgewerkt en oogt het beeld van de website als brandpunt weinig origineel. Dit geeft weinig vertrouwen in de beoogde publieksuitbreiding. Meer verwacht de commissie in dat opzicht van de inzet op publiek dat de makers volgt. Hiermee wil DNA de komende jaren gaan werken. Het publiek volgt dan makers als Merlijn Twaalfhoven en Joost van Hezik. Omdat de aanvraag geen duidelijk inzicht biedt in de omvang van deze groepen noch in de manier waarop deze worden benaderd, verwacht zij niet dat hiermee de beoogde publieksgroei kan worden gerealiseerd.

De bijdrage aan de pluriformiteit beoordeelt de commissie als ruim voldoende.

De commissie plaatst het aanbod binnen het teksttheater. De commissie constateert dat er behalve DNA veel instellingen zijn, zowel binnen de Basisinfrastructuur als in het circuit van vrije producenten, die zich bezighouden met teksttheater. Het werk van DNA onderscheidt zich van dit brede aanbod doordat het voor een groot deel expliciet onderwerpen aan de orde stelt die betrekking hebben op de multiculturele samenleving en doordat het publieksgroepen wil betrekken met een cultureel diverse achtergrond. Hierin is het werk van DNA echter niet uniek. De commissie beoordeelt dat het werk van DNA een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit levert.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als ruim voldoende.

De Nieuw Amsterdam is gevestigd in Amsterdam, waar het podiumkunstenaanbod zeer groot is. In vergelijking tot andere podiumkunstinstellingen heeft DNA in de periode 2013-2015 ook een substantieel aantal voorstellingen in andere steden en regio’s gespeeld. In de komende periode wil de instelling meer voorstellingen in de regio´s gaan spelen en minder in Amsterdam. De commissie vindt dit op basis van het plan ook aannemelijk. De commissie is van mening dat DNA een redelijke bijdrage levert aan de geografische spreiding.