De Theatertroep
Inleiding
Het Amsterdamse collectief De Theatertroep bestaat uit Rosa Asbreuk, Patrick Duijtshoff, Kyrian Esser, Elisabeth ten Have, Timo Huijzendveld, Jordi Möllering, Nicoline Raatgever, Jochum Veenstra, Roos Visser en Jasmijn Vriethoff. Het gezelschap neemt daarnaast Judith Herzberg op als huisschrijver. Het collectief snijdt grote filosofisch-maatschappelijke thema’s aan door in te zoomen op het kleine, het toevallige, datgene waar men normaal gesproken aan voorbij gaat. De zoektocht naar materiaal vloeit voort uit een fascinatie voor de werking van de maatschappij, uit de wens om gevestigde rolpatronen en denkbeelden op de schop te nemen en wat als normaal wordt beschouwd om te draaien. In de montage van het materiaal maakt De Theatertroep gebruik van een ‘knip-en-plak-dramaturgie’: een eigen manier van vertellen, die erop gericht is inhouden naast elkaar te zetten die elkaar versterken, verhelderen of verdiepen. Het publiek is deelgenoot van het proces en kan zelf op zoek gaan naar structuren en verbanden. De voorstellingen van De Theatertroep zijn dan ook nooit ‘af’. Het denken wordt op de vloer voortgezet en het publiek wordt daarbij betrokken.
In 2017-2020 maakt De Theatertroep zeven nieuwe reguliere voorstellingen. De groep sluit ieder theaterseizoen af met een Fin de Saison. Door het jaar heen wordt verder geëxperimenteerd met vaudevilletheater in de kelder van Café de Richel en soortgelijke plekken. In de zomer wordt op festival de Parade gespeeld. In 2017 zet De Theatertroep met ‘Driekoningenavond’ alle maatschappelijke waarden op zijn kop, om te onderstrepen dat het verstand en de zotheid tweelingen zijn, dat zin en onzin hand in hand gaan en dat het theater de plaats bij uitstek is om deze ‘depolarisatie’ te tonen. Deze productie wordt gemaakt in samenwerking met Damiaan de Schrijver en Matthias de Koning.
‘Love for Love (William Congreve) is een coproductie met ‘t Barre Land en Maatschappij Discordia. In de proloog vertellen de vrijgevochten toneelspelers hoe ze hun oude werkgever die hen uitbuitte, vaarwel hebben gezegd en zelf een eigen theater hebben geopend met behulp van schenkingen van het vermogende publiek. In de periode 2017-2020 speelt het collectief ieder jaar rond Sinterklaas de familievoorstelling ‘Door de Bomen’, een bewerking van Becketts ‘Wachten op Godot’ voor een doelgroep vanaf 4 jaar, waarbij Godot door Sinterklaas is vervangen.
Voor de jeugdvoorstelling ‘Calder’, gepland in 2018, onderzoekt De Theatertroep het werk van beeldend kunstenaar Alexander Calder, wiens speelse stijl zich goed leent als visuele basis voor een jeugdvoorstelling. ‘Vaudeville: Sous-sol’ is een nachtprogramma, een onderzoek naar korte voorstellingen waarin ‘hoge’ en ‘lage’ kunst verbonden worden, in de kelder van Café De Richel. ‘Vaudeville: Parade’ is festivaltheater dat in de komende vier jaar op de Parade zal worden gespeeld, samen met muzikanten van Jungle by Night, Nachtschade en Gallowstreet Brass Band. In 2019-2020 maken De Theatertroep en De Dansers een vervolg op de voorstelling ‘Simpele uitdrukking van een complexe gedachte’, waarin beide groepen zich begeven op het performancegebied van de ander. In ‘Verloren Illusies’ van Honoré Balzac ziet De Theatertroep een brede kritiek op de perverterende werking van de publieke opinie, waar het individu speelbal wordt van een ‘massa-menings-epidemie’ en de kunstenaar geacht wordt trouw te zijn aan allesbehalve zijn eigen artistieke visie. De voorstelling is een coproductie met ’t Barre Land en Tijdelijke Samenscholing. In 2019-2020 gaat De Theatertroep ook samenwerken met Koos Terpstra en Nhung Dam, waarbij een nieuwe theatertekst geschreven zal worden. Voor de keldervoorstellingen in 2019-2020 leven de volgende ideeën: ‘Chambre Séparée’, een intiem gesprek tussen twee toneelspelers over de toneelspeelkunst dat uitmondt in ‘Liefhebber’ van Gerardjan Rijnders; ‘Flaters’, een ‘special-effect-special’ in de stijl van De Theatertroep en ‘t Barre Land en geïnspireerd op de flaters van de anti-stripheld Guust.
In de periode 2017-2020 speelt De Theatertroep 168 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 200.000 euro.
Historie
De Theatertroep ontvangt in de periode 2013-2016 geen structurele subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of het Fonds Podiumkunsten.
Er is door De Theatertroep beeld- en/of geluidsmateriaal opgestuurd van de voorstellingen ‘Door de Bomen’, ‘Vaudeville-voorstellingen’ en ‘Hoe echt is echt echt’.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als voldoende.
De Theatertroep is een collectief gezelschap van tien jonge makers en spelers die zich laten inspireren door bronnen van diverse aard, zoals de klassieke en moderne toneelliteratuur, de geschiedenis van de film, de beeldende kunst, cabaret en de sketchshow. Bovendien schrijft De Theatertroep zelf nieuw repertoire. Het gezelschap is actief op het terrein van de kunsteducatie en de vormgeving, heeft een radioprogramma (over kunst, literatuur en toneel) dat wordt uitgezonden vanuit de eigen boekwinkel Sternheim en is uitbater van theatercafé De Richel, waar publiek, jonge makers, studenten en gevestigde kunstenaars met elkaar in gesprek raken. De commissie is positief over het elan en enthousiasme waarmee de groep in korte tijd en op ondernemende wijze een eigen 'scene' om zich heen heeft gebouwd. Met voorstellingen als ‘Bandieten’, de vaudevillevoorstellingen, ‘Hoe echt is echt echt’ en ‘Door de Bomen’ heeft De Theatertroep zich als theatercollectief op de kaart gezet. In de voorstellingen toont de groep een zoekende, open vorm, waarin de teksten op een oorspronkelijke manier naar de eigen hand worden gezet en oudere bronnen actueel worden gemaakt voor een jonge generatie. De commissie ziet in deze voorstellingen de eerste stappen op weg naar een eigen signatuur als theatercollectief. De commissie is echter kritisch over het getoonde vakmanschap. De achtergrond van de spelers is divers, van theaterschool tot Rietveldacademie en van jurist tot filosoof. De commissie ziet hierin een rijke voedingsbodem voor ideeën en verhalen, maar ziet ook een risico voor de uiteindelijke zeggingskracht van de producties: het acteerniveau is zeer uiteenlopend, waardoor een voorstelling als ‘Hoe echt is echt echt’ weliswaar een geslaagde komische vertelling is, maar aan zeggingskracht inboet doordat niet alle spelers even overtuigend op het toneel staan.
De Theatertroep geeft in de plannen voor de komende jaren aan zich te willen ontwikkelen. Het gezelschap wil alles uitbreiden, verder concentreren en intensiveren: uit de snelkookpan de diepte in. In deze plannen mist de commissie een visie op de ontwikkeling van de signatuur van de groep. Waar in de vorige jaren de eerste stappen zijn gezet, kan de commissie geen verdere verdieping ontdekken in de plannen. De projecten voor de komende jaren liggen in het verlengde van de voorgaande voorstellingen. De Theatertroep werkt samen met de theatermakers van onder andere Maatschappij Discordia en ‘t Barre Land. Deze samenwerkingen vindt de commissie op zichzelf interessant, maar ze plaatst er ook kritische kanttekeningen bij, omdat de plannen de meerwaarde voor de signatuur van De Theatertroep als zelfstandig gezelschap niet concreet maken. Voor de commissie is niet duidelijk gemotiveerd waarom De Theatertroep juist met deze makers werkt. Een intrinsieke inhoudelijke motivatie van de groep over de allianties met andere kunstenaars, onder wie ook specifieke schrijvers, ontbreekt. De groep opereert als een collectief, waarbij de leden zelf zorgdragen voor de dramaturgie, regie, decorbouw, het kostuum- en lichtontwerp, de productie en educatie. Het gezelschap noemt deze werkwijze een totaalpakket dat meer is dan de som der delen. De Theatertroep is een nog betrekkelijk jong en onervaren theatercollectief en met de in de aanvraag beschreven werkwijze neemt de groep bepaalde risico’s. Volgens de commissie is een frisse en kritische blik van buitenaf op de regie en dramaturgie essentieel om een hoog niveau te kunnen bereiken. Zij vindt dat de groep in de aanvraag de werkwijze verder weinig uitwerkt en voorbijgaat aan de risico’s die voortkomen uit die werkwijze. Daardoor heeft de aanvraag de commissie niet kunnen overtuigen van de zeggingskracht van de voorstellingen in de komende jaren.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als ruim voldoende.
De bedrijfsvoering van De Theatertroep vindt de commissie gedegen en vertrouwenwekkend. De groep heeft in de afgelopen jaren meerdere producties gemaakt en daarmee ervaring opgedaan op productioneel, administratief, logistiek en organisatorisch vlak. In financieel opzicht is de situatie van het gezelschap solide.
In de afgelopen periode heeft De Theatertroep het aantal voorstellingen elk jaar sterk zien stijgen. Was in 2013 het aantal met 23 nog enigszins bescheiden, in 2015 speelde de groep bijna 100 voorstellingen. In de komende jaren wil De Theatertroep een schaalvergroting doorvoeren om toegankelijk te zijn voor zoveel mogelijk mensen op zoveel mogelijk plaatsen. De commissie waardeert de flair en de gedrevenheid waarmee De Theatertroep zich wil nestelen in het Nederlands theaterbestel, maar de schaalvergroting die de groep voor ogen heeft voor de komende jaren is in de ogen van de commissie niet realistisch. De stappen die het collectief wil zetten zijn te groot in verhouding tot de stappen die de groep in het recente verleden reeds heeft gezet. De commissie is er niet van overtuigd, dat de groep het topjaar 2015 in 2017-2020 op structurele wijze kan overtreffen. Daarvoor geeft de aanvraag onvoldoende houvast: de commissie vindt dat de groep te weinig reflecteert op de kansen en risico’s die een dergelijke groei met zich meebrengen. De groeiambities van De Theatertroep worden voornamelijk bekostigd door een sterke stijging van overheidssubsidies. De commissie vindt dat de groei van het activiteitenniveau in te beperkte mate wordt medegefinancierd door de eigen inkomsten. Binnen die eigen inkomsten vindt de commissie de publieksinkomsten bovendien laag. De Theatertroep heeft de voorstellingen in de afgelopen jaren verkocht voor bescheiden bedragen, en de commissie is van mening dat de groep op dit terrein in het plan geen stappen zet en zichzelf voor een te laag bedrag aanbiedt aan de theaters.
Op het terrein van de publieksbenadering ziet de commissie sterke punten, maar heeft zij ook enkele punten van kritiek. In het plan geeft de groep veel aandacht aan de activiteiten om de naamsbekendheid van het gezelschap te vergroten bij een groot en breed publiek. De Theatertroep krijgt aandacht van een jonge aanhang en ook van de pers. Er is duidelijk publiek voor de voorstellingen. Verder heeft De Theatertroep sterke partners zoals theater Frascati, waar de groep huisgezelschap is. De voorstellingen hebben bovendien de potentie om het publieksbereik verder te laten toenemen. Tegelijk vindt de commissie het plan van aanpak voor het vergroten van het publieksbereik niet op alle punten even sterk. Zo is de benoeming van de doelgroepen in de aanvraag een nogal ongerichte opsomming van mogelijke belangstellenden voor de voorstellingen. Verder vindt de commissie dat het communicatieplan vooral veel standaardmiddelen bevat in plaats van een structureel plan van aanpak om, zoals de ambitie is, de publieksopkomst in 2020 te laten verdubbelen ten opzichte van 2015.
Pluriformiteit
De bijdrage aan de pluriformiteit beoordeelt de commissie als neutraal.
Het aanbod plaatst de commissie binnen het teksttheater. Aan teksttheater bestaat reeds een ruim aanbod in Nederland, zowel in het gesubsidieerde als het vrije circuit. Het werk van De Theatertroep onderscheidt zich in de ogen van de commissie niet van dit brede aanbod. De commissie concludeert dat het werk van De Theatertroep geen bijzondere bijdrage levert aan de pluriformiteit.
Geografische spreiding
De bijdrage aan de geografische spreiding beoordeelt de commissie als voldoende.
De instelling is gevestigd in Amsterdam, waar het aanbod aan podiumkunsten zeer groot is. Verder constateert de commissie dat De Theatertroep in de periode 2013-2015 geregeld heeft gespeeld in Amsterdam. De Theatertroep heeft in vergelijking met andere podiumkunstinstellingen een laag aandeel voorstellingen gespeeld in andere steden. De commissie stelt vast dat De Theatertroep in de komende periode meer buiten Amsterdam wil spelen. Zij is er op basis van het plan van overtuigd dat het gezelschap de ambities op dit vlak kan realiseren. De commissie vindt dat De Theatertroep een beperkte bijdrage levert aan de geografische spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
Niet van toepassing.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van De Theatertroep niet te honoreren.
Aangevraagd bedrag per jaar
200.000
Geadviseerd bedrag per jaar
0
Toegekend bedrag per jaar
0
Aangevraagd bedrag per jaar
200.000
Geadviseerd bedrag per jaar
0
Toegekend bedrag per jaar
0