Festival Cement is een podiumkunstenfestival voor jonge professionele makers, dat jaarlijks in het voorjaar in ’s Hertogenbosch plaatsvindt. Leonie Clement is artistiek eindverantwoordelijke voor het festival, Andrea van Wingerden is dat op zakelijk gebied. Het is de missie van het festival om jong professioneel podiumkunsttalent zichtbaar te maken en te helpen ontwikkelen. De nadruk ligt op de disciplines theater en dans. Het presenteren van een selectie van jonge makers aan een zo groot en relevant mogelijk publiek, het coproduceren van nieuw werk uit de selectie en het ontwikkelen van een contextprogramma, zijn hoofddoelstellingen die de organisatie nastreeft. Verder zet de organisatie zich in voor het (co)produceren van voorstellingen en begeleiden van makers. Festival Cement wil op haar festival belangwekkende ontwikkelingen binnen het werk van een nieuwe generatie podiumkunstenaars presenteren. Ze toont werk van zowel Nederlandse als Vlaamse makers. Het werk dat ze presenteert, kenmerkt zich volgens de organisatie door een herkenbare en uitgesproken, persoonlijke signatuur, die de particuliere fascinatie van de maker overstijgt. Het werk verhoudt zich daarnaast actief tot de actualiteit en hedendaagse kwesties in vorm en/of thematiek. Bij de keuze voor makers let de organisatie er naar eigen zeggen op of deze zijn aan te duiden als vertegenwoordigers van een ‘nieuwe generatie’. Festival Cement vindt zichzelf onderscheidend van andere festivals, omdat het de maker en zijn ontwikkeling centraal stelt. De concentratie/bundeling van louter jong werk zorgt naar het idee van de organisatie voor de focus op een generatie.

De komende periode wil het festival groeien van gemiddeld vijf naar gemiddeld acht dagen per editie, waarbij een editie van tien dagen het einddoel is. Met deze spreiding van de programmering over meerdere dagen wil de organisatie bereiken dat de voorstellingen onderling minder met elkaar concurreren en dat er meer ruimte ontstaat voor het contextprogramma. Het programma van het festival bestaat steeds uit: de selectie, waarbij de maker het uitgangspunt vormt; het contextprogramma, waarbij verdieping van de selectie en uitwisseling het uitgangspunt vormen, en het randprogramma, waarbij de festivalbeleving het uitgangspunt vormt. In de selectie worden vijftien tot twintig makers gepresenteerd, spelen jaarlijks op twee tot drie eigen producties en worden gemiddeld zo’n vijf voorstellingen gecoproduceerd. Het contextprogramma bestaat uit een aantal vaste onderdelen: ‘BLOK Cement’, ‘Festivalgast’, ‘Dioraphte Cement Prijs’, ‘De Metselarij’, ‘Festivalkrant.nl’ en ‘Dag Dramaturgie’. Het randprogramma omvat onderdelen die de totale festivalbeleving uitbreiden, zoals voor- en nagesprekken, een avondcolumn en een (interactieve) installatie in het festivalhart. Festival Cement heeft de afgelopen vier jaar expliciet de taak van producent op zich genomen. Dat wil het in de komende periode voortzetten. In de periode 2017-2020 staan per jaar twee à drie nieuwe producties van jonge makers op het programma. Voor 2017 en 2018 bestaan concrete plannen om Eva Line de Boer en Sanne Nouws een productie te laten maken. Daarnaast is Cement betrokken bij coproducties. Naast het leveren van een bijdrage in financiële zin is er in meer of mindere mate sprake van inhoudelijke betrokkenheid. De verwachting is dat er zo'n vijf voorstellingen per jaar worden gecoproduceerd. In 2017 staat een voorstelling van Floor van Leeuwen gepland.

Festival Cement vraagt voor de periode 2017-2020 een subsidie aan in de categorie ‘klein/middelgroot festival’. Het gevraagde subsidiebedrag is 125.000 euro. Daarnaast vraagt het een bijdrage (co)productie aan van 25.000 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 150.000 euro per jaar/editie.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als ruim voldoende.

De commissie kent Cement als een belangrijk festival in het zuiden van het land voor jonge beginnende makers. Vooral in de theaterwereld heeft het festival naam weten op te bouwen als ontdekker van nieuw talent. Volgens de commissie toont de organisatie een duidelijk vakmanschap als scout van jong talent. Daarbij is ze van mening dat Festival Cement haar rol serieus neemt gezien het feit dat ze de afgelopen periode, na het wegvallen van de productiehuisfunctie in de Basisinfrastructuur (BIS), makers intensief is gaan begeleiden. De commissie vindt het positief dat het festival het jonge talent dat wordt gescout niet slechts eenmalig op het festival presenteert, maar meerdere jaren volgt, ondersteunt en presenteert. De maker en zijn of haar ontwikkeling staan dus centraal in dit festival. De commissie merkt op dat dit wel een risico met zich meebrengt. Het publiek wordt namelijk geconfronteerd met ‘werk in uitvoering’, wat afbreuk kan doen aan de zeggingskracht.

De komende jaren verlegt de organisatie haar tot nog toe hoofdzakelijk regionale focus naar een landelijke focus in het samenstellen van het festivalprogramma. Ze heeft namelijk de ambitie om geen buitenrandstedelijk, maar een landelijk knooppunt te zijn, waar werk en discours van Nederlandse en Vlaamse bodem samenkomen. Hoewel de commissie de concrete uitwerking van deze ambitie nog tamelijk algemeen verwoord vindt, is ze van mening dat het plan duidelijk richting geeft voor de komende jaren. Ze vindt het een sterke ambitie en ziet wat dit in potentie voor de positie van het festival kan betekenen. Tegelijkertijd is de commissie kritisch over een aantal punten in het plan. Zo is ze van mening dat het festival voornamelijk voor de professionele, ingewijde bezoeker interessant en van belang is. De gewone cultuurconsument en minder ingewijde bezoeker wordt naar de mening van de commissie enigszins aan zijn lot overgelaten en nauwelijks door het programma gegidst. De zeggingskracht van het festival is volgens de commissie daardoor kleiner dan die zou kunnen zijn. Ook merkt zij op dat de productiehuisfunctie de komende cultuurnotaperiode weer zal terugkeren in de BIS. De taak van talentenbegeleiding zal derhalve ook weer op meerdere andere plaatsen in het land worden opgepakt. De commissie mist in de aanvraag een reflectie op die ontwikkeling en een beschrijving van de gevolgen daarvan op Festival Cement.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten als goed.

Het festival biedt nieuwe makers de kans zich te presenteren en te ontwikkelen, waarmee het bijdraagt aan nieuwe aanwas voor de podiumkunsten. De commissie is positief over de aandacht die de organisatie besteedt aan de verschillende randzaken die van wezenlijk belang zijn voor de ontwikkeling van makers. Zo is er binnen het contextprogramma speciale aandacht voor taal en dramaturgie. Taal krijgt aandacht in de vorm van een traject voor jonge kunstcritici, waarbij het vinden van een taal voor nieuwe (podiumkunst)vormen centraal staat. Daarmee verwacht de organisatie de voorhoede van de podiumkunstkritiek in huis te halen voor algemene discoursvorming en zo reflectie-op-maat te creëren voor de makers.

Voor dramaturgie is speciale aandacht middels het onderdeel ‘Dag Dramaturgie’, waarbij Festival Cement en de Rijksuniversiteit Groningen de handen ineenslaan om op basis van uiteenlopende makerspraktijken mogelijke vormen van dramaturgie te duiden. Ook is er binnen het programma aandacht voor zakelijk leiderschap binnen de culturele sector in het contextdeel ‘De Metselarij’. De commissie vindt het van belang dat Festival Cement voor al deze aspecten aandacht heeft. Uit de programmering en de randprogrammering blijkt wel dat Festival Cement zich heel specifiek richt op twee genres, te weten theater en dans. Van een bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten in z’n geheel is zodoende minder sprake.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.

Uit de liquiditeit en solvabiliteit blijkt dat de financiële positie van de organisatie gezond is. De organisatie geeft volgens de commissie een duidelijk beeld van de te verwachten eigen inkomsten, die over het algemeen gelijkmatig toenemen met de gewenste groei in omvang van het festival. De verschillende posten hebben een duidelijke relatie met de in het verleden behaalde resultaten en worden in geval van significante verschuivingen helder en overtuigend onderbouwd. Festival Cement geeft in het plan bovendien duidelijk aan hoe het de kansen inschat om bepaalde inkomstenbronnen te realiseren. Ook is er sprake van een redelijke verdeling over verschillende bronnen. Het is volgens de commissie dan ook aannemelijk dat de organisatie de begrote eigen inkomsten weet te behalen. De commissie constateert dat de begroting behoorlijk toeneemt vanwege de gewenste groei van vijf naar tien festivaldagen en de daarmee gepaard gaande toename in aantal activiteiten. Ook hier zijn volgens de commissie de belangrijkste verschuivingen in budget helder en overtuigend in het plan toegelicht. Een en ander sluit aan bij de ambities van de organisatie. De stijgende marketing- en locatiekosten hangen volgens de commissie duidelijk samen met de toename van publieksaantallen en duur van het festival. Daarnaast is de toename van de kosten voor tijdelijk personeel en uitkoopsommen in haar ogen overtuigend onderbouwd vanuit de wens van de organisatie om personen passend uit te betalen.

Kritisch laat de commissie zich uit over de stijging van de inkomsten uit publieke middelen. De gewenste groei wordt financieel volledig door subsidies vanuit de overheid gedekt. Een evenwichtiger spreiding over private en publieke middelen was gezien de ambities wenselijker geweest. Daarbij valt het de commissie op dat de gemiddelde publieksinkomsten per bezoek tamelijk laag zijn. Hoewel de betaalbereidheid blijkbaar niet hoog is, mag volgens de commissie toch verwacht worden dat het geschetste prijsbeleid zijn vruchten zal afwerpen. Ook de sponsorinkomsten nemen nauwelijks toe ten opzichte van 2015, terwijl daar speciale aandacht voor is in de plannen. De toename in duur en bereik van het festival zou ook daar hogere inkomsten moeten kunnen opleveren, aldus de commissie. Ook valt het op dat er nergens in de aanvraag over een strategie bij tegenvallers wordt gesproken. De commissie ziet echter wel dat het financiële beheer de laatste jaren is verbeterd en dat er sprake is van een behoorlijk eigen vermogen. Zij is positief over de opgebouwde buffer om eventuele toekomstige tegenvallers te kunnen opvangen.

Bij de publieksbenadering en de communicatiemiddelen die de organisatie daarbij inzet, plaatst de commissie enkele kanttekeningen. In het algemeen is zij van oordeel dat de marketingdoelstellingen en de communicatiemiddelen nog te beperkt zijn beschreven. De organisatie geeft bijvoorbeeld aan dat zij zich richt op zowel vakmensen als liefhebbers. De commissie is van mening dat met name voor het bereiken van de groep liefhebbers het plan nog tekortschiet. Daarvoor ontbreekt volgens haar in het plan een overtuigende aanpak waarmee het festival zich beter gaat verhouden tot dat publiek van liefhebbers. Vooralsnog is zij er op grond van de aanvraag, zowel wat betreft programmakeuzes en marketingaanpak, onvoldoende van overtuigd dat de ambitie voor deze publieksverbreding zal worden gerealiseerd.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als neutraal.

Binnen dit criterium kijkt de commissie primair naar het vakgebied dat het festival bestrijkt. Ze concludeert dat Festival Cement aanbod presenteert dat voornamelijk dient te worden aangemerkt als theater en dans. Ze constateert dat er naast dit festival meerdere festivals en podia in Nederland zijn die zich bezighouden met de presentatie van de disciplines dans en theater, zowel in het gesubsidieerde als in het vrije circuit. Festival Cement levert zodoende geen bijzondere bijdrage aan de pluriformiteit.

De commissie beoordeelt de geografische spreiding als ruim voldoende.

Het festival vindt plaats in ’s-Hertogenbosch. De commissie vindt dat het hiermee een redelijke bijdrage levert aan de spreiding. Tegelijkertijd merkt de commissie op dat in ’s-Hertogenbosch, anders dan in bepaalde andere regio’s, vergelijkbaar aanbod geheel ontbreekt. Er vinden ook andere festivals plaats en de stad kent een goede culturele infrastructuur op het gebied van de podiumkunsten.

De financiële bijdrage van de gemeente en provincie is zeer goed.

De commissie constateert dat Festival Cement in de periode 2013- 2015 per editie 46.260 euro aan subsidie heeft ontvangen van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Daarnaast krijgt ze ook een bedrag van 70.000 euro aan subsidie per editie van de provincie Noord-Brabant. Voor de komende periode is een bedrag aangevraagd bij de lokale overheden dat een vergelijkbaar deel van de begroting uitmaakt. Hiermee is volgens de commissie sprake van een stevige lokale en regionale bijdrage.

De commissie adviseert een bijdrage (co)productie toe te kennen.

Festival Cement heeft de afgelopen vier jaar expliciet de taak van producent op zich genomen. Voor de periode 2017-2020 staan per jaar twee tot drie nieuwe producties van jonge makers op het programma. Voor 2017 en 2018 bestaan er concrete plannen om Eva Line de Boer en Sanne Nouws een productie te laten maken. Daarnaast is Festival Cement betrokken bij coproducties. Naast het bieden van financiële steun is er sprake van intensieve inhoudelijke betrokkenheid. De organisatie heeft de verwachting om per jaar zo’n vijf voorstellingen te coproduceren. In 2017 staat daarvoor reeds een voorstelling van Floor van Leeuwen gepland. De commissie is ervan overtuigd dat de te maken coproducties zullen bijdragen aan de pluriformiteit van het podiumkunstenlandschap.