Holland Opera, in 1993 opgericht als Xynix Opera, is sinds 2010 gevestigd in De Veerensmederij in Amersfoort. De artistieke en zakelijke leiding is in handen van regisseur Joke Hoolboom en dirigent/zanger Niek Idelenburg. Zij werken samen met een vast team van vormgevers en licht- en geluidontwerpers. Holland Opera heeft als missie om voor een jong en divers publiek opera te maken die ontroert en betovert, die toegankelijk en actueel is en maatschappelijk relevante onderwerpen centraal stelt. Daarbij worden oude verhalen verbonden met de huidige tijd en worden bezoekers onder meer door geavanceerde composities geprikkeld tot kijken, luisteren en communiceren, aldus de aanvraag. Het gezelschap produceert muziektheater voor de jeugd in het theater en op scholen, en groot gemonteerde opera’s op locatie. Holland Opera onderscheidt zich naar eigen zeggen door het uitbrengen van nieuwe, doorgecomponeerde opera’s, gezongen door klassiek geschoolde zangers, maar ingebed in het hier en nu en gebruikmakend van cross-overs van hedendaagse stijlen. Jeugdliteratuur, klassiek repertoire en klassieke mythologie vormen vaak de basis voor het nieuw geschreven werk. Hierbij willen de makers met actuele thema’s hun publiek aan het denken zetten. Voor elke productie wordt een opdracht verstrekt aan componisten en/of librettisten. Ook wordt regelmatig samengewerkt met (jonge) ensembles.

In de komende periode wordt deze lijn voortgezet. Zo worden compositie-opdrachten verstrekt aan onder anderen Willem Jeths, Chiel Meijering en Jonathan Dove. Alle componisten kenmerken zich volgens de aanvraag door een eigen idioom in combinaties met verschillende muziekstijlen, zoals pop, jazz, klassiek en wereldmuziek. Voor de libretto’s worden onder anderen Joke van Leeuwen, Pieter van de Waterbeemd en Carel Alphenaar geëngageerd. Voor de periode 2017-2020 worden jeugdvoorstellingen voor zowel de grote als de kleine zaal ontwikkeld en staat er ieder jaar een grootschalige locatievoorstelling op het programma. Vrijwel alle producties worden hernomen; zo staat voor 2017 de reprise van de in 2007 uitgebrachte opera ‘Styx’ gepland en wordt de productie ‘Orpheus’ uit 2014 op uitnodiging van het festival Århus in 2017 gespeeld in Denemarken. De jeugdproducties behelzen onder meer een dansopera over de drang om te veranderen en een voorstelling over prestatiedruk en de macht van sociale media. Op artistiek vlak wordt samengewerkt met onder meer Blauwe Uur, jongNBE, DOX, De Stilte, Opera Zuid en de Birmingham Opera Company, waarmee een community-opera is ontwikkeld. Interactieve educatieprogramma’s blijven ook de komende periode een belangrijk speerpunt binnen het beleid. Zo is er een samenwerkingsverband met scholen opgezet. Daarnaast maakt Holland Opera deel uit van een samenwerkingsverband met vier andere jeugdgezelschappen uit het hele land: Klasse Theater Uitjes. Ten slotte wil de aanvrager intensief inzetten op talentontwikkeling; er wordt een meerjarig traject aangeboden aan twee jonge operaregisseurs en twee choreografen. Holland Opera heeft twee jonge regisseurs uitgenodigd om twee opera’s te regisseren en een co-regie te voeren. Zij worden daarbij intensief begeleid door de artistiek leider van Holland Opera. Daarnaast worden twee jonge choreografen uitgenodigd, die een soortgelijk traject zullen volgen. Op het gebied van talentontwikkeling van jonge zangers wordt samengewerkt met Opera Zuid.

In de periode 2017-2020 speelt Holland Opera negentig voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 374.000 euro. Daarnaast is een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 37.400 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 411.400 euro.

Holland Opera ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de regeling meerjarige activiteitensubsidie 2013-2016. Het Fonds volgt de door haar meerjarig gesubsidieerde instellingen door meerdere adviseurs de voorstellingen en/of concerten te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds vier voorstellingen van drie verschillende producties van Holland Opera bezocht. Daarnaast is er door Holland Opera beeld- en/of geluidsmateriaal opgestuurd van de voorstellingen ‘Blauwbaard op Rijnauwen’, ‘4 Musketiers’, ‘Orfeo Underground’ en ‘Suikertantes’.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als voldoende.

Zij noemt de thema’s die de makers kiezen als uitgangspunten voor de voorstellingen interessant en aansprekend voor de beoogde doelgroepen. De commissie is positief over de verzorgde vormgeving die de voorstellingen van het gezelschap kenmerkt en het inventieve gebruik van de ruimte die met name bij de jaarlijkse locatievoorstelling van Holland Opera een belangrijke rol speelt. De commissie mist in het algemeen echter diepgang in de uitwerking van de thematiek. De verhaallijnen zijn tamelijk eenduidig en de teksten ontberen soms verbeeldingskracht. Door de sterke focus op de vorm komt de dramatiek van de mythologische verhalen of de onderwerpen niet altijd goed uit de verf. Mede hierdoor lopen de producties het risico om enigszins eendimensionaal te worden en aan zeggingskracht in te boeten. Zo vindt de commissie dat in de productie ‘Blauwbaard’ op Fort Rijnauwen inventief gebruik is gemaakt van de ruimte en dat het vormgevingsconcept mooie beelden oplevert. Tegelijkertijd komen het liefdesverhaal en het drama van Judith en Blauwbaard in haar ogen onvoldoende uit de verf. De commissie constateert dat Holland Opera doorgaans goede componisten aan zich weet te binden, zoals bijvoorbeeld Jonathan Dove en Oene van Geel. Zij plaatst wel een kanttekening bij de muzikale benadering van bestaand materiaal. Zo zijn de bewerkingen van de klassieke werken weinig spannend en is het uitvoeringsniveau volgens de commissie wisselend van kwaliteit. Alhoewel de zangers van Holland Opera individueel over voldoende vakmanschap beschikken, is de samenzang in haar ogen voor verbetering vatbaar.

Het beleid voor de komende periode borduurt in grote lijnen voort op de eerdere activiteiten van Holland Opera. Aan de producties liggen relevante, actuele onderwerpen ten grondslag en de commissie is positief over de verschillende samenwerkingspartners, zoals DOX en jongNBE. Op muzikaal vlak worden verschillende samenwerkingen met componisten voortgezet en wordt er consequent ingezet op een mengeling van diverse stijlen, waarbij de uitvoerenden klassiek geschoolde zangers zijn. De integratie van de verschillende muziekstijlen noemt de commissie aansprekend. Zij vindt de plannen echter ook behoudend en de artistieke visie niet altijd even scherp geformuleerd. De plannen zijn in haar ogen bovendien meer een werkwijze dan een inhoudelijk concept. Zo worden de dramaturgische keuzes niet onderbouwd en wordt de wijze waarop Holland Opera de voorgenomen actualisering in zijn voorstellingen wil doorvoeren weinig concreet gemaakt. Ook de muzikale ontwikkeling wordt volgens de commissie onvoldoende toegelicht. Mede doordat Holland Opera volgens een vast, weliswaar beproefd, format werkt, plaatst de commissie een kanttekening bij de vernieuwing die het gezelschap nastreeft. In dit kader noemt zij het engageren van twee jonge regisseurs en twee choreografen en de samenwerking met Het Houten Huis een positieve ontwikkeling die kan bijdragen aan de oorspronkelijkheid van de voorstellingen.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als zeer goed.

Zij constateert dat de aanvrager de afgelopen jaren in continuïteit een groot aantal producties heeft uitgebracht en daarbij een gezonde financiële basis heeft weten te behouden. Daarnaast is Holland Opera erin geslaagd om hoge eigen inkomsten te genereren, onder meer doordat het gezelschap een vaste sponsor aan zich heeft weten te binden. Tevens heeft de commissie waardering voor de hoge publieksinkomsten die het gezelschap weet te genereren, onder meer door in het eigen theater te spelen, en de relatief forse inkomsten uit vriendenrelaties. Voor de komende periode staat Holland Opera een aanzienlijke stijging van de totale gemiddelde begroting voor ogen; de commissie vindt de onderbouwing hiervan overtuigend. Zo wordt er op hogere inkomsten uit sponsoring gerekend en verwacht het gezelschap ook een stijging van de gemiddelde publieksinkomsten ten opzichte van de periode 2013-2015. De begrotingsontwikkeling staat in verhouding tot het aantal voorgenomen activiteiten, dat een groei laat zien ten opzichte van de afgelopen jaren. Het dekkingsplan kent volgens de commissie een goede financieringsmix, waarbij het risico wordt gespreid over verschillende inkomstenbronnen en over verschillende soorten producties en speelcircuits. Dat Holland Opera is opgenomen in de Basisinfrastructuur (BIS) van Amersfoort, geeft bovendien de nodige zekerheid over inkomsten uit lokale overheidsgelden op de langere termijn. Mede door de heldere visie op de bedrijfsvoering is de aanvrager naar de mening van de commissie in staat om een goede afweging te maken tussen ambities en risico's.

Holland Opera heeft een goed beeld van de eigen positie in het veld; alhoewel het gezelschap niet het enige gezelschap is dat muziektheater voor de jeugd produceert, richt het zich wel als een van de weinige op de klassiek geschoolde stem. Door de samenwerkingsverbanden met andere jeugdgezelschappen en uitgebreide educatieve randprogramma's bij alle jeugdvoorstellingen heeft Holland Opera zich tot een belangrijke speler in het scholencircuit ontwikkeld. Bovendien heeft het gezelschap zich door de grootschalige locatieproducties een voor het publiek herkenbare plek in de regio weten te verwerven. De commissie noemt de plannen op het gebied van publieksbenadering stevig onderbouwd. Holland Opera heeft een helder beeld van de eigen doelgroepen, onder meer doordat er al sinds geruime tijd publieksenquêtes worden uitgevoerd. De aanvrager richt zich in eerste instantie op jeugd en jongeren uit het basis- en middelbaar onderwijs. Voor de komende periode streeft het gezelschap ernaar om het aandeel jongeren te vergroten, bijvoorbeeld door op voor deze doelgroep aantrekkelijke stadslocaties te spelen of door familietickets aan te bieden bij de grote locatiespektakels. Verder is de aanvrager zeer actief op social media, onder andere met een eigen YouTube-kanaal. Ook het feit dat de bij de producties betrokken vrijwilligers en amateurzangers en -spelers worden ingezet als ambassadeur van Holland Opera, kan bijdragen aan de publieksontwikkeling. Dit geldt eveneens voor de samenwerking met diverse partijen binnen en buiten het culturele veld. Al met al heeft de commissie vertrouwen in de geprognosticeerde stijging van de bezoekersaantallen.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als ruim voldoende.

Zij rekent het aanbod van Holland Opera tot muziektheater voor de jeugd. Er wordt in Nederland veel jeugd(muziek)theater geproduceerd en gespeeld, door instellingen in de Basisinfrastructuur en in het vrije circuit. Alhoewel ook andere jeugdgezelschappen opdrachten verstrekken voor nieuw werk aan componisten en librettisten, richt Holland Opera zich consequent op muziek voor de klassiek geschoolde stem en doorgecomponeerde muziek. De commissie is van oordeel dat Holland Opera zich hiermee onderscheidt. Daarom is de commissie van mening dat het werk van Holland Opera een aanzienlijke bijdrage levert aan de pluriformiteit van het aanbod.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als goed.

Holland Opera is gevestigd in Amersfoort, waar het aanbod aan podiumkunsten beperkt is. Het gezelschap is goed ingebed binnen de culturele infrastructuur van de vestigingsplaats en organiseert onder meer activiteiten in het eigen theater, De Veerensmederij. Landelijk gezien heeft Holland Opera in de periode 2013-2015 een substantieel aandeel voorstellingen in verschillende steden en regio's weten te realiseren, waarbij de nadruk lag op de regio’s Midden en Zuid. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding van de voorstellingen voor ogen. Daarmee is er volgens de commissie sprake van een grote bijdrage aan de geografische spreiding.

De commissie adviseert de bijdrage voor talentontwikkeling niet toe te kennen.

Alhoewel de commissie waardering heeft voor het feit dat Holland Opera vier jonge regisseurs en choreografen in het kader van een talentontwikkelingstraject wil begeleiden, stelt zij tegelijkertijd vast dat deze makers slechts in beperkte mate de artistieke eindverantwoordelijkheid zullen dragen van de producties waarbij zij worden betrokken. De rol die de makers zullen vervullen is overwegend die van coregisseur of co-choreograaf. De commissie vindt de activiteiten daarmee minder interessant waar het gaat om de talentontwikkeling van de betreffende makers.