Hotel Modern
Inleiding
Stichting De Bende/Hotel Modern is een beeldend theatergezelschap dat vanuit Rotterdam nationaal en internationaal producties maakt en die presenteert in de kleine, middelgrote en grote zaal. De artistieke kern bestaat uit de actrices Pauline Kalker en Arlène Hoornweg en beeldend kunstenaar Herman Helle. Hotel Modern maakt sinds de oprichting in 1997 beeldverhalen vanuit persoonlijke fascinaties en betrokkenheid bij de wereld. Kenmerkend aan het werk is het samenspel van beeldende kunst, poppenspel, toneel, mime, muziek en film. Het gebruik van maquettes en live-animatiefilm is een essentieel ingrediënt van de theatertaal van Hotel Modern: op het podium worden complete werelden in miniatuur gebouwd, met eenvoudige middelen. Met camera's filmen de spelers scènes die zich in een miniatuurwereld afspelen. De beelden worden direct op een groot scherm geprojecteerd, vergezeld van een live soundtrack. De toeschouwer ziet hoe de illusie ter plekke wordt gecreëerd, waardoor naast een onderdompeling in een alsof-wereld op scherm een dubbel vertellersperspectief ontstaat en het verhaal meerdere lagen krijgt. Op deze manier worden grote, indringende verhalen verteld, omdat Hotel Modern mensen op een nieuwe manier wil laten kijken naar de wereld, haar bewoners, haar geschiedenis, inclusief de duistere kanten van de mensheid.
De ambities van Hotel Modern voor 2017-2020 zijn veelzijdig: een bredere maatschappelijke impact, het verder ontwikkelen van muziektheater, theater in de openbare ruimte verder exploreren, met wijkbewoners en wetenschappers samenwerken, met urgente onderwerpen een breed publiek aanspreken en een nationale en internationale rol spelen bij reflectie over vluchtelingen, oorlog, vreemdelingenhaat en de toekomst van de mensheid. Om deze ambities te realiseren, zijn drie nieuwe voorstellingen en twee plannen voor locatievoorstellingen ontwikkeld. Allereerst zal een grootschalige opera worden gemaakt in samenwerking met Lotte de Beer en de (Oostenrijkse) Bregenzer Festspiele: 'Mosè in Egitto' van Rossini over de Bijbelse exodus, de uittocht van de Joodse slaven uit Egypte. 'Acties' wordt een live-animatievoorstelling over de oorlog die Nederland van 1946 tot 1949 voerde in Indonesië. Hotel Modern maakt de beelden die niet bestaan van deze oorlog, op basis van getuigenissen van betrokkenen en historisch materiaal. Er wordt samengewerkt met militair historicus Stef Scagliola en filmer Hans Hylkema.
In 2017 wordt in opdracht van het Historisch Museum Frankfurt een theatrale maquette gemaakt van de stad Frankfurt. Hotel Modern wil de stad laten zien als een levend wezen met een geschiedenis vol wonden en gelukzalige momenten. 'Moeders kind' wordt een voorstelling in de openbare ruimte, in Nederlandse etalages van drukke winkelstraten, over de pijn van de dood van een geliefde. In 2019 en 2020 maakt Hotel Modern de liveanimatie en sciencefiction rockopera 'Restart': een performance voor de openbare ruimte over ideologie en de toekomst van de mens. 'De Oliebollenkraam' wordt een performance midden in de stad over de teloorgang van de vertrouwde Hollandse identiteit en de geboorte van een nieuw tijdperk, gespeeld op traditionele oliebollenplekken. Bestaande voorstellingen die in de komende periode op het repertoire blijven, zijn: 'Kamp', 'De Grote Oorlog', 'De Ring', 'Banaan en Oestermes', 'Publieke Figuren' en 'Vliegboot Moederschip'.
In de periode 2017-2020 realiseert Hotel Modern 82 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 446.900 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 1.000 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 447.900 euro.
Historie
Stichting De Bende ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de meerjarige activiteitenregeling 2013-2016.
Het Fonds volgt de door haar meerjarig gesubsidieerde instellingen door meerdere adviseurs de voorstellingen en/of concerten te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds vier voorstellingen van twee verschillende producties van Hotel Modern bezocht.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als goed.
Het gezelschap heeft een eigen, herkenbare signatuur, gevat in een bijzondere theatervorm waarin de combinatie van maquettes, film en live uitgevoerd ‘poppenspel’ zorgt voor een gelaagd dubbelspel tussen illusie en werkelijkheid, tussen verhaal, uitvoering en verbeelding. De commissie vindt dat het gezelschap een reeks indrukwekkende voorstellingen heeft ontwikkeld, die nog steeds op het repertoire staan en de hele wereld over reizen. Ook de meer recente producties vindt de commissie getuigen van vakmanschap. ‘De baard van God’ is in haar ogen een geslaagde voorstelling waarin de groep getuigt van kunde, diepgang, lichtzinnigheid en creativiteit. Het is vermakelijk en intrigerend hoe de kleine en grote verhalen - persoonlijk en grappig, mooi en intiem - op de vierkante centimeter worden gespeeld en vervolgens zichtbaar worden op een groot scherm. De commissie plaatst wel een kleine kanttekening bij de in haar ogen niet altijd overtuigende dramaturgische lijn in deze en andere voorstellingen. De samenhang tussen de losse verhalen is niet altijd even overtuigend, wat ten koste gaat van de zeggingskracht. Dit was ook het bezwaar in de eerste kennismaking met opera, ‘De Ring’, die samen met het Nederlands Blazers Ensemble werd gemaakt. Maar dit project was tegelijk ook een geslaagd experiment, omdat de bijzondere vormgeving het vakmanschap van Hotel Modern in het scheppen van een illusie laat zien, met vooral aan het einde een aantal mooie creatieve vondsten. De commissie merkt verder op dat Hotel Modern de afgelopen jaren weinig zichtbaar is geweest op de Nederlandse podia en dat de artistieke ontwikkeling in de vormtaal die zij in haar voorstellingen hanteert beperkt is.
Voor de periode 2017-2020 zijn de beoogde ontwikkelingen helder geschetst in de aanvraag. Hotel Modern streeft naar een bredere maatschappelijke impact van het werk en gaat daartoe intensief samenwerken met onder andere wetenschappers en wijkbewoners. De commissie ziet hierin een beweging die het werk van Hotel Modern duidelijker zichtbaar zal maken in de samenleving. Zij is positief over de beschreven artistieke uitgangspunten: ze getuigen van een innoverend elan, zowel in thema’s als in vormen. De samenwerking met Lotte de Beer in 'Mosè in Egitto' is spannend: zij geeft het regiekader en Hotel Modern de vorm, wat een krachtige samenbundeling van talenten zal opleveren, met als resultaat een productie met een mogelijk grote zeggingskracht. De productie is bovendien een interessant vervolg op ‘De Ring’ die Hotel Modern in 2015 coproduceerde. Ook het plan voor de voorstelling over de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië overtuigt de commissie. Het is een belangwekkend onderwerp dat bovendien goed past in de lijn van voorstellingen over 'grote' oorlogen van Hotel Modern. Het kan volgens de commissie nieuwe perspectieven blootleggen op de rol van Nederland in deze ‘vergeten’ oorlog, doordat Hotel Modern vanuit een eigen onderzoek nieuwe vormen zoekt om deze geschiedenis te belichten. Het project heeft bovendien de potentie om andersoortige doelgroepen aan te spreken. Ook de etalageprojecten met liveanimatie bieden goede mogelijkheden om andersoortige doelgroepen aan te spreken, omdat ze buiten de kaders van het theater plaatsvinden. De commissie vindt het geheel aan plannen inhoudelijk interessant en passend bij de missie om meer maatschappelijke relevantie aan te brengen in de producties van Hotel Modern. Ook de nieuwe vormen maken nieuwsgierig. De plannen bieden bovendien goede mogelijkheden om de beschikbaarheid en zichtbaarheid van het gezelschap in Nederland weer te vergroten na de vele tournees in het buitenland de afgelopen jaren. De internationale profilering kan door de genoemde buitenlandse samenwerkingen en presentatieplekken overigens interessante stimulansen opleveren op het gebied van artistieke uitwisseling en inspiratie. Met de plannen lijkt Hotel Modern uit haar comfortzone te stappen, en dat vindt de commissie een stap in de richting van een nieuwe artistieke ontwikkeling.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als goed.
Het gezelschap vertoont haar voorstellingen al jarenlang op de Nederlandse en internationale podia en heeft veel productionele en zakelijke ervaring opgebouwd. De productionele kwaliteit is in orde en de bedrijfsvoering vertrouwenwekkend. 2015 was een minder geslaagd jaar, waarin de groep een nieuwe productie heeft moeten uitstellen. Ondanks deze tegenslag is Hotel Modern in financieel opzicht gezond. De instelling is dankzij een ruim eigen vermogen in staat gebleken tegenvallers op te vangen.
De commissie vindt de plannen voor 2017-2020 op het gebied van ondernemerschap realistisch. Het activiteitenniveau blijft nagenoeg gelijk aan dat in de huidige periode en het publieksbereik wil de groep licht laten stijgen. De commissie vindt dit reële prognoses, passend bij de capaciteit van het gezelschap. De begroting gaat echter wel stijgen de komende jaren. Hotel Modern wil twee extra vaste krachten aannemen om de productionele kwaliteit te waarborgen, waardoor de beheerlasten toenemen. De commissie vindt dit realistisch, gezien de complexiteit van de producties en de omvang van de internationale tournees van het gezelschap. Aan de andere kant constateert de commissie dat Hotel Modern ook meer eigen inkomsten begroot om minder afhankelijk te zijn van subsidies. De commissie vindt dit een goed streven en de plannen ogen vertrouwenwekkend. De publieksinkomsten blijven nagenoeg gelijk, maar er worden wel hogere inkomsten uit coproducties en opdrachten (van bijvoorbeeld het Historische Museum Frankfurt) verwacht. Twee van die coproducties en projecten in opdracht liggen al vast, wat vertrouwen biedt in de realiseerbaarheid van de prognoses. De begroting laat daardoor een beter gespreide financieringsmix zien: in het verleden waren er relatief veel inkomsten uit buitenlandse tournees; in dit nieuwe plan maken de middelen uit coproducties, opdrachtgevers en fondsenwerving een groter deel uit van de mix.
Over de publieksbenadering is de commissie eveneens positief. Hotel Modern kiest voor publieksverbreding. Dat deed het gezelschap in 2013-2016 al en die lijn zet het nu voort. Dit gebeurt ten eerste door verschillende disciplines te beoefenen, waardoor liefhebbers van die disciplines naar de voorstellingen komen. Ook wordt in verschillende circuits gespeeld: in kleine, middelgrote en grote zalen, en sinds kort ook in etalages, met performances. Ten slotte wordt met diverse partners samengewerkt zoals het Nederlands Blazers Ensemble, wat cross-overs tussen verschillende publieksgroepen mogelijk maakt. Deze forse verbreding van de activiteiten heeft in de afgelopen jaren het publieksbereik doen toenemen van 9.000 naar 13.000 bezoekers. In het licht hiervan vindt de commissie de beoogde groei naar gemiddeld 15.000 bezoekers aannemelijk, zeker met de nieuwe presentatieplekken als winkeletalages, het museum in Frankfurt en de opera. Deze brengen echter geen extra publieksinkomsten op, hetgeen de onderbouwing van de begroting met de publieksinkomsten enigszins risicovol maakt. Hotel Modern beschrijft niet expliciet wat haar marktsegment is, maar uit de (internationale) speelplekken die in het plan worden genoemd, blijkt dat het gezelschap haar afzetmarkt goed weet te vinden.
Pluriformiteit
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als zeer goed.
Hotel Modern maakt beeldend objecttheater. Hiervan is het aanbod op de Nederlandse podia niet heel groot, zeker niet voor een volwassen publiek. Daarnaast bedient Hotel Modern zich naar de mening van de commissie van een unieke vorm, door het gebruik van de maquettes en miniatuurpersonages en de filmische beeldtaal. De commissie vindt dat het werk een zeer belangrijke bijdrage levert aan de pluriformiteit.
Geografische spreiding
De bijdrage aan de geografische spreiding van de podiumkunsten is voldoende.
Hotel Modern is gevestigd in Rotterdam, waar het aanbod van podiumkunsten zeer groot is. In de periode 2013-2015 heeft Hotel Modern in vergelijking met andere podiumkunstaanbieders ook een substantieel aandeel voorstellingen in andere steden en regio’s gespeeld. In de komende periode staat de organisatie een vergelijkbare spreiding van de voorstellingen voor ogen. Hiermee levert Hotel Modern een beperkte bijdrage aan de geografische spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
De commissie adviseert de bijdrage voor talentontwikkeling niet toe te kennen.
De bijdrage talentontwikkeling is bedoeld voor ‘Hotelgasten’, een team van minimaal twee makers uit verschillende disciplines die onder begeleiding van Hotel Modern/Pauline Kalker een multidisciplinaire beeldende theatervoorstelling gaat maken. De makers zijn volledig zelf verantwoordelijk voor hun voorstelling, die uiteindelijk wordt gepresenteerd in de studio van Hotel Modern. Hotel Modern wil met een zeer gering bedrag per jaar enige logistieke ondersteuning bieden bij zelfstandige projecten van nieuwe makers, maar de commissie is er op basis van het plan niet van overtuigd dat daarmee daadwerkelijk wordt bijgedragen aan de ontwikkeling van het talent van theatermakers. De aanvraag geeft daartoe te weinig houvast.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Hotel Modern te honoreren.
Aangevraagd bedrag per jaar
447.900
Geadviseerd bedrag per jaar
gemiddeld aantal uitvoeringen per jaar
bedrag per uitvoering
Circuit klein/middel
65
4.100
266.500
Circuit groot
17
6.200
105.400
Basisbedrag
75.000
Bijdrage talentontwikkeling
0
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
446.900
Toegekend bedrag per jaar
446.900
Aangevraagd bedrag per jaar
447.900
Circuit klein/middel
266.500
Circuit groot
105.400
Basisbedrag
75.000
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
446.900
Toegekend bedrag per jaar
446.900