Stichting Pels is het in Amsterdam gevestigde theatergezelschap rondom theatermaker Jakop Ahlbom. De zakelijke leiding is in handen van Wilma Kuite. Het gezelschap typeert het werk als visuele composities, waarin Jakop Ahlbom functioneert als een componist die ritme, beeld, tekst, volgorde, vorm en inhoud bepaalt. In de voorstellingen van Jakop Ahlbom is beeld het uitgangspunt en bepalend in alles: in de keuze van onderwerpen, (tekst)materiaal en spelers. Ahlbom put uit verschillende bronnen en daagt zichzelf steeds uit door vanuit een ander genre of andere discipline te werken. Zo baseerde hij voorstellingen op physical comedy, horror, thriller, psychologisch drama, opera, dans, circus en illusionisme. Zijn werk gaat over de mens die worstelt met de werkelijkheid van het bestaan. Ahlbom portretteert personages die zich moeizaam verhouden tot zichzelf en hun omgeving, die vastzitten in hun verlangens en angsten, en daardoor terechtkomen in een wereld die vaak ontregelend en beangstigend is. Via deze persoonlijke gevechten leidt Ahlbom de toeschouwer naar grotere thema’s, zoals het dogma van het geloof, het misbruik van macht en de verlammende werking van angst. In Ahlboms optiek liggen menselijke mechanismen altijd ten grondslag aan grote conflicten. Het is dan ook die wereld die de maker wil laten zien. Tegenover deze serieuze invalshoeken staat het onophoudelijk verlangen en zoeken van Ahlboms personages naar liefde en houvast in een verwarrende wereld. Dat verlangen geeft de voorstellingen melancholie en humor. Het leidt vaak tot de fysieke slapstick, die een kenmerk is van het werk.

Ahlbom zal in de komende periode twee nieuwe voorstellingen maken, twee voorstellingen uit zijn repertoire uitbrengen in een vernieuwde vorm en drie voorstellingen door blijven spelen. Daarnaast houdt Jakop Ahlbom ruimte in de planning voor gastregies in binnen- en buitenland. In 2017 wordt ‘Innenschau’ hernomen. Deze duistere vertelling toont een unheimische wereld, waarin de mensen niet meer weten of hun herinneringen kloppen, hun levens echt van hen zijn en hun observaties eigenlijk wel op de werkelijkheid gebaseerd zijn. Er zal gewerkt worden aan het intensiveren van de oorspronkelijke vorm en inhoud. De succesproductie ‘Horror’, gemaakt met een groot deel van het vaste team, maakt in 2017 een internationale tournee. Ook ‘Lebensraum’ wordt hernomen in 2017-2018, en naar deze productie is eveneens veel vraag uit het buitenland. ‘Swan Lake’ is een voorstelling die gemaakt wordt in 2016 en die in 2017-2018 hernomen zal worden. Jakop Ahlbom maakt hiermee zijn eerste avondvullende dansvoorstelling, waarbij hij zich baseert op ‘Het Zwanenmeer’. ‘Swan Lake’ is een coproductie met ICKamsterdam en De Meervaart. In 2018 komt de nieuwe voorstelling ‘Le Bal’ uit: ook een coproductie met ICKamsterdam en De Meervaart. De productie is gebaseerd op de film ‘Le Bal’ van Ettore Scola, waarin een danslokaal in wezen het hoofdpersonage is. Gedurende de voorstelling verloopt de tijd, veranderen kostuums en relaties en trekt de tijd steeds dieper zijn spoor. Mensen komen en gaan, worden geboren en sterven, maar in die ruimte blijven generaties elkaar opzoeken om het leven met alles wat daarbij komt met elkaar te delen. De nieuwe voorstelling ‘Riten’ komt uit in 2019 en is gebaseerd op de gelijknamige film van de Zweedse filmregisseur Ingmar Bergman. Ahlbom neemt de plot van de film als uitgangspunt voor een beeldende voorstelling. In 2020 speelt Jakop Ahlbom opnieuw ‘Het Leven een Gebruiksaanwijzing’. In deze nieuwe versie wordt een deel van de spelersgroep die van oorsprong uit amateurs bestond, opnieuw gecast uit de eigen vaste spelersgroep, in combinatie met jonge professionals.
In de periode 2017-2020 speelt Stichting Pels 85 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 529.000 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 40.000 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 569.000 euro.

Stichting Pels ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de meerjarige activiteitenregeling 2013-2016.

Het Fonds volgt meerjarig gesubsidieerde instellingen door meerdere adviseurs van het Fonds de voorstellingen en/of concerten te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds acht voorstellingen van vier verschillende producties van Stichting Pels bezocht.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als zeer goed.

In de afgelopen jaren heeft het werk van Jakop Ahlbom zich duidelijk verder ontwikkeld. In de keuze van thema’s, uitgangssituaties en de vormtaal waarmee hij verhalen vertelt, beoordeelt de commissie het werk van Jakop Ahlbom als zeer oorspronkelijk. Zijn eigen artistieke signatuur heeft zich in de afgelopen jaren verder verfijnd en verdiept, en tegelijkertijd is de zeggingskracht van de voorstellingen gegroeid, waardoor deze ook bij een breder publiek populair geworden zijn. De lijn die Jakop Ahlbom eerder al had ingezet door film te vertalen naar het toneel, heeft zich in de afgelopen jaren verder ontwikkeld. Effecten die normaal gesproken alleen aan film zijn voorbehouden, heeft hij met succes op het toneel kunnen brengen, met oog voor de kleinste details. Daarmee heeft hij zijn vakmanschap naar een hoger plan getild. De commissie merkt ook op dat het verhaal, de acteurs en de vormgeving in de regie met zoveel precisie en inventiviteit bij elkaar worden gebracht, dat er voorstellingen ontstaan die het publiek niet alleen verrassen en vermaken, maar ook emotioneel raken. Het vakmanschap van het gezelschap is groot. Het uitstekende acteerwerk en bewegingsspel leveren – in combinatie met de technische hoogstandjes – een spannend verhaal op, maar brengen de toeschouwers ook in contact met een diepere, emotionele laag. Deze gelaagdheid blijkt bovendien zeggingskracht te hebben voor veel verschillende mensen. De thema’s die Jakop Ahlbom in een verder verleden aansneed, waren vaak ondergeschikt aan het beeldende en gericht op kleinmenselijke problemen. In de afgelopen jaren heeft Jakop Ahlbom voorstellingen gemaakt waarin het beeld een prominente rol had, maar waarin ook grote en urgente onderwerpen tevoorschijn komen vanachter het kleinmenselijke. Ook deze ontwikkeling heeft bijgedragen aan de vergroting van de zeggingskracht voor een breed publiek. De commissie signaleert een ontwikkeling in Ahlboms theatertaal van ‘zoekend’ naar ‘krachtig’ en ‘overtuigend’.

De beschrijving van de plannen voor de komende jaren vindt de commissie prikkelend. De hernemingen (die in aantal de overhand hebben ten opzichte van de nieuwe voorstellingen) betreffen werken die de belangstelling van het publiek in de grote zalen moeten aanwakkeren, en de commissie heeft er vertrouwen in dat die stap ook gemaakt zal worden. De ontwikkeling van Jakop Ahlbom krijgt gestalte in twee nieuwe voorstellingen. De thema’s die daarin aan de orde worden gesteld, vindt de commissie intrigerend. In ‘Le Bal’ vormt een balzaal het hoofdpersonage, waarbij honderd jaar tijd wordt overspannen, hoorbaar gemaakt in de muziek. Door de veelheid aan figuren en situaties in dit plan en de combinatie met een vlucht door de muziekgeschiedenis, verwacht de commissie dat dit concept veel mensen zal aanspreken. Het publiek krijgt de botsing van generaties en de verschillen in de tijd te zien, en tegelijkertijd toont de voorstelling dat er in menselijke interacties maar weinig verandert. Bovendien leveren de samenwerkingen met Theater de Meervaart en ICKamsterdam ook een meerwaarde in de ogen van de commissie, aangezien zij ook een bijdrage kunnen leveren aan de verdere ontwikkeling en verrijking van de artistieke handtekening van Jakop Ahlbom. Ook de beoogde voorstelling ‘Riten’ spreekt tot de verbeelding. Hierin wordt de relatie onderzocht tussen beeldende kunst en censuur: wat mag kunst wel en niet zijn. De commissie ziet urgentie in dit thema, dat via de plot van een film van Ingmar Bergman aan de orde wordt gesteld. De commissie verwacht dat fictie en non-fictie op een intrigerende manier verweven gaan worden, hetgeen uitstekend past in de theatervormen die Jakop Ahlbom en zijn gezelschap typeren.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als goed.

Het gezelschap beschikt over een kleine maar degelijke organisatie, waarbij het grootste deel van de zakelijke werkzaamheden is uitbesteed aan bureau Alles voor de Kunsten. De commissie constateert dat de financiële stand van zaken de afgelopen jaren een wisselend beeld te zien geeft. Dat wisselende beeld hangt samen met de wijze van produceren van het gezelschap, waarbij het aantal producties klein is, maar de (ontwikkelings)kosten hoog zijn. Tegelijk heeft het gezelschap goed in beeld waar de risico’s liggen en de commissie vertrouwt er dan ook op dat de zakelijke leiding het budget op een solide wijze beheert.

Stichting Pels ambieert voor de komende periode een toename van het aantal voorstellingen in de grote zalen. De commissie heeft vertrouwen in deze stap, waar de groep in voorgaande jaren al een begin mee heeft gemaakt. Het gezelschap gaat de uitdaging weloverwogen aan, en de commissie vindt deze passend bij de ontwikkeling die zichtbaar is in het werk. Doordat de kosten van de producties stijgen en de organisatie moet worden uitgebreid, neemt de lastenzijde van de begroting toe. Het dekkingsplan is daarop toegerust, waarbij de eigen inkomsten licht stijgen ten opzichte van de overheidssubsidies. Dit betekent dat de toename van de lasten evenredig wordt gedragen door inkomsten ‘uit de markt’ en overheidssubsidies. De commissie vindt dit positief en zij vindt de inschatting van de eigen inkomsten realistisch. Bovendien gaat het gezelschap samenwerken met ervaren en professionele partners die beschikken over grote netwerken. De ambitie om meer te spelen in de grote zalen is bij de publieksbenadering en de communicatie het hoogste agendapunt. Het gezelschap heeft goed in beeld voor welke publieksgroep de voorstellingen worden gemaakt, en deze groep is breed. De bezoekersaantallen van de afgelopen jaren bevestigen dat veel publiek op verschillende plekken daadwerkelijk bereikt wordt. In dat licht bezien wordt het beoogd aantal bezoekers per voorstelling betrekkelijk laag ingeschat voor een gezelschap dat het merendeel van zijn voorstellingen in grote zalen wil gaan spelen. De ambitie is in de ogen van de commissie op dit vlak te bescheiden.

De publieksbenadering beoordeelt de commissie als gedegen: er wordt gebruikgemaakt van de kenmerkende eigenschappen van het werk van Jakop Ahlbom. Het gezelschap gaat verder op de ingeslagen weg door de marketing en communicatie af te stemmen op een groot publiek, dat de weg naar de grote zalen weet te vinden. De commissie is positief over de ambitie om meer te gaan spelen op podia over de grens. De ruimte die wordt gelaten voor het doorspelen van succesvoorstellingen in het aanbod getuigt van een doordachte ondernemende instelling en de verwachting van de commissie is dan ook dat de ambities waargemaakt kunnen worden. Dit vertrouwen wordt versterkt door het gegeven dat de vraag naar de voorstellingen van Jakop Ahlbom vanuit het buitenland al groot is. Al met al heeft de commissie veel vertrouwen in de ambities van Stichting Pels om in de komende jaren de nadruk te leggen op het bespelen van de grote zalen, in binnen- en buitenland.

De bijdrage aan de pluriformiteit beoordeelt de commissie als zeer goed.

Het gezelschap maakt bewegingstheater/mime. Zowel binnen het gesubsidieerde als vrije circuit is het aanbod hiervan niet groot. Door de specifieke combinatie van bewegingstheater en mime in een grootschalig gemonteerde context, waarin ook vormen van objecttheater worden ingezet, beschouwt de commissie het werk van Jakop Ahlbom als onderscheidend binnen dit aanbod. De commissie vindt dat het werk van Stichting Pels een zeer belangrijke bijdrage levert aan de pluriformiteit.

De bijdrage aan de geografische spreiding beoordeelt de commissie als ruim voldoende.

De instelling is gevestigd in Amsterdam, waar het aanbod aan podiumkunsten zeer groot is. Stichting Pels heeft in de periode 2013-2015 wel een hoog aandeel voorstellingen buiten Amsterdam en de grote steden in de Randstad gespeeld. In de komende periode staat de organisatie een vergelijkbare spreiding van de voorstellingen voor ogen. De commissie vindt dat Pels een redelijke bijdrage levert aan de spreiding.

De commissie adviseert om de bijdrage talentontwikkeling toe te kennen.

De bijdrage voor talentontwikkeling wordt gevraagd voor ‘Studio Jakop Ahlbom’. In de komende vier jaar krijgen zes makers de kans om binnen deze studio een eigen werk te maken, van kleine studiopresentaties tot al verder uitgewerkte producties. Deze zes kleine producties worden gefaciliteerd in de eigen studio. De ontwikkeling van de mime is daarbij het belangrijkste criterium. Verder hebben Studio Jakop Ahlbom, Schweigman& en Golden Palace de krachten gebundeld door middel van een samenwerkingsplatform, waarin talenten die in de afzonderlijke talentontwikkelingsprogramma’s al worden ondersteund, worden samengebracht. In de plannen van Studio Jakop Ahlbom is volgens de commissie op een overtuigende manier sprake van eigen ontwikkeltrajecten voor nieuwe makers, die in staat worden gesteld hun eigen taal en signatuur te ontwikkelen onder de vleugels van een goede artistieke en zakelijke leiding. De commissie verwacht van Jakop Ahlbom en zijn team een vakkundige begeleiding, die op een effectieve en inspirerende manier in relatie staat tot de eigen werking van het gezelschap. Ook de samenwerking met de genoemde partners op het gebied van bewegingstheater/mime vindt de commissie interessant met het oog op de ontwikkeling en zichtbaarheid van dit theatergenre.