Het Jazz Orchestra of the Concertgebouw (het JOC), gevestigd in Amsterdam, is een bigband die met een eigen perspectief op de Amerikaanse bigbandtraditie een breed publiek wil aanspreken. De directie bestaat uit artistiek en algemeen directeur Juan Manuel Martinez Schrijver. Hij geeft leiding aan het artistieke team, bestaande uit de chef-dirigent Dennis Mackrel en artistiek adviseur Rob Horsting. Zij worden ondersteund door de orkestraad, die bestaat uit de orkestleden. Daarnaast is er nog een bestuur met vijf leden. Het JOC wil een platform zijn voor de ontwikkeling van muziek. Een platform waar componisten, arrangeurs en improvisatoren hun ideeën realiseren op het gebied van zowel gecomponeerde, geïmproviseerde als etnische muziek. Het JOC wil een groot orkest zijn voor grote zalen. Het wil met een breed repertoire en een hoge kwaliteit een breed publiek aanspreken. Jazz wordt beschouwd als een containerbegrip, waarin uiteenlopende muzikale gegevens en parameters op vruchtbare wijze een symbiose aangaan. Het orkest stelt een geheel eigen klankkleur te hebben en de hoogste eisen te stellen aan het ensemblespel. Het bestaat uit een selectie van de meest prominente Nederlandse jazzmusici, die zich onderscheiden in oorspronkelijkheid en individualiteit, aldus het JOC. De organisatie zet zich in voor een prominentere plek van jazzmuziek in het culturele bestel van Nederland. Ook stelt ze een belangrijke publiekseducatie- en publieksgeleidingsfunctie voor jazz in de grote zaal te hebben: het JOC-publiek stroomt door naar concerten in middelgrote en kleine zalen.

De belangrijkste ambities en plannen voor 2017-2020 betreffen de verdere ontwikkeling van de Nederlandse bigbandmuziek. Dat wil het JOC realiseren door een uitbreiding van het aandeel van de orkestleden en hun eigen composities en het aangaan van meer samenwerkingen met vernieuwende musici van buiten het orkest. Daarnaast wil het JOC een gedifferentieerde programmering voor verschillende doelgroepen ontwikkelen. Als speerpunten heeft het talentontwikkeling, structurele samenwerking met jonge jazzmusici en muzikale vernieuwing. Met als leidraad ‘JOC connects through jazz’ is voor 2017 en 2018 een aantal concertseries ontwikkeld. Zo zal samen met Het Concertgebouw een serie ontwikkeld worden met aansprekende (inter)nationale solisten en blockbusters. Met gratis lunchconcerten wil de organisatie nieuwe doelgroepen laten kennismaken met het JOC. Met ‘Jazz Uitgelegd’ wil het JOC het succesvolle format van Het Gelders Orkest uitwerken naar een concertformat voor bezoekers van uiteenlopende leeftijden. Ook wordt tweejaarlijks samengewerkt met belangrijke Nederlandse componisten, wat in totaal zal resulteren in zes nieuwe stukken. In ‘Rhythm Changes’ staat het JOC op het podium met jonge solisten/componisten uit de jazz, geïmproviseerde muziek en creatieve pop. In het project ‘Arrangers’ ontstaan arrangementen tijdens een masterclass voor studenten en alumni van steeds andere conservatoria. ‘Culture Clash’ is een programma waarin verschillende muziek-, dans- en beeldculturen verbonden worden, gepresenteerd voor een staand publiek in poppodia en op bijzondere locaties.
Het JOC vraagt een bijdrage talentontwikkeling aan voor het project ‘Rhythm Changes’. De orkestraad en het artistieke team kiezen voor aansprekende combinaties van artiesten met wie het orkest langere tijd wil samenwerken. De gekozen artiesten worden intensief begeleid door Rob Horsting in de vertaling van hun werk naar bigbandarrangementen. Hij werkt ook met de deelnemers aan de opzet van een coherent en interessant programma voor de uitvoering in het Muziekgebouw aan ’t IJ. De aangevraagde middelen zullen ingezet worden voor drie nieuwe producties per jaar.

In de periode 2017-2020 speelt het JOC 45 voorstellingen en/of concerten per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 389.100 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 20.000 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 409.100 euro.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als voldoende.

De commissie is van mening dat het ensemble een transparante en krachtige bigbandsound neerzet. Het vakmanschap van de individuele musici is hoog en een aantal van de relatief jonge solisten behoort tot het nieuwe jazztalent dat Nederland rijk is. De commissie prijst met name Joris Roelofs om zijn inventieve solo’s, die van een uitgebalanceerde spanningsboog getuigen. De commissie is echter ook van mening dat de artistieke visie van het JOC op het genre niet in ieder concert volledig tot uiting komt. Volgens haar wordt tijdens de concerten in een te vast stramien invulling gegeven aan de uitvoering. Daardoor ontstaat een zekere eenvormigheid, die afbreuk doet aan de zeggingskracht. De uitvoeringen van de ‘standards’ van het Amerikaanse bigbandrepertoire zijn van hoge kwaliteit, maar tegelijkertijd zou het JOC volgens de commissie gebaat zijn bij een meer avontuurlijke aanpak van dit repertoire. De uitstap naar voor het ensemble minder geijkt repertoire vindt zij niet overtuigend. In het programma ‘Goedendagjes’, in samenwerking met Instant Composers Pool, wordt volgens de commissie weinig gedaan met het opmerkelijke uitgangspunt van de ontmoeting tussen de twee ensembles. De avontuurlijke geest van Misha Mengelberg is grotendeels afwezig in de interpretaties van de bigband. Uit de arrangementen spreekt wel de intentie om het eigenzinnige repertoire van Mengelberg te vertolken, maar daarbij lijkt het JOC liever niet buiten de geijkte bigbandpaden te willen treden. De commissie vindt de solo's van bigbandleden soms wat obligaat overkomen en vindt dat er nauwelijks ruimte wordt geboden om de interactie aan te gaan met de uitstekende gastsolisten.

De commissie staat positief tegenover de nieuw aangetreden chef-dirigent Dennis Mackrel. Hij heeft een dynamische en enthousiaste aanwezigheid op het podium en weet op een prettige manier contact te maken met het publiek. De commissie verwacht dat zijn internationale ervaring en bevlogenheid de bigband meer kleur zal geven.

De commissie vindt dat uit de plannen voor 2017-2020 een verfrissende en levendige visie op de ontwikkeling van de bigband spreekt. Door te experimenteren met nieuwe formats zoals de Culture Clash-serie toont de aanvrager een innovatieve blik op de rol van de bigband, met optredens voor staand publiek in poppodia en op bijzondere locaties. De commissie onderschrijft de mogelijkheden om een ander publiekspotentieel aan te spreken, onder andere door lunchconcerten en optredens met een dj en vj. De overkoepelende artistieke uitgangspunten voor de komende planperiode vindt de commissie echter matig uitgewerkt. Deze hebben volgens haar meer betrekking op de positionering van de organisatie. Er worden wel potentiële gastsolisten, componisten en partners benoemd en er wordt een format beschreven. Maar de artistieke inhoud van de programma’s wordt nauwelijks geschetst, noch wordt duidelijk hoe de verschillende programma’s zich tot elkaar verhouden. De commissie is overwegend positief over de genoemde gastsolisten, maar is door het ontbreken van een invulling en een omkadering van de programma’s niet overtuigd dat deze ook getuigen van een grote mate van oorspronkelijkheid. Een groot deel van de concertseries, zoals de Robeco-concerten (‘Merry Jazzmas’), is een voortzetting van activiteiten die de afgelopen twee jaar al te zien zijn geweest als vast format op de verschillende podia. De commissie mist in de plannen een heldere reflectie op de ontwikkeling van deze series en hoe er verdieping aan gegeven kan worden in de aankomende periode.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.

De commissie constateert dat het Jazz Orchestra of the Concertgebouw de afgelopen jaren zijn activiteiten met behulp van een combinatie van subsidie van het Fonds Podiumkunsten en private middelen heeft weten te realiseren. Afgaande op de matige solvabiliteit vindt de commissie de financiële situatie niet heel solide. Het bestuur van de stichting geeft aan dat er in 2015 een investering is gedaan in de publiciteit en de promotie, waardoor een negatief eigen vermogen is ontstaan.

Het Jazz Orchestra of the Concertgebouw voorziet een stijging van de totale eigen inkomsten, die de commissie vanwege het ontbreken van een volledige onderbouwing slechts ten dele realistisch acht. Zo vindt de commissie de verwachte groei van de publieksinkomsten (door inzet op betere uitkoopsommen) niet voor de hand liggen. De commissie deelt de verwachting van de aanvrager dat er groeimogelijkheden zijn door een verschuiving naar grotere zalen en intensivering van de marketing. De groei van het aantal concerten in de afgelopen periode wil het JOC doorzetten. De commissie vindt dit positief, maar constateert ook dat frequenter optreden zich de laatste jaren niet heeft vertaald in hogere opbrengsten per concert. De commissie mist in dit kader ook een reflectie op het sterk gestegen aandeel niet-betalende bezoekers. Zij is er dan ook niet van overtuigd dat de geprognosticeerde publieksinkomsten haalbaar zijn. Verder constateert de commissie dat de totale begroting in de periode 2017-2020 significant zal stijgen met een flinke groei van de beheerlasten, marketing en personele voorbereidingslasten. De commissie vindt dit in lijn met de benodigde uitbreiding van de directie met een zakelijk leider en het verruimen van het budget met het oog op meer nieuwe en coproducties (en de daarvoor benodigde repetitietijd).

De spreiding van inkomstenbronnen vindt de commissie niet optimaal. Het JOC verwacht een stijging van bijdragen van particuliere fondsen en overige bijdragen uit private middelen, maar naast het benoemen van de beoogde inkomstenbronnen wordt in de plannen geen strategie op dit punt beschreven. Een wervingsplan gericht op verdere inkomensdiversificatie moet nog uitgewerkt worden. Daarmee vindt de commissie de inzet voor de komende jaren niet helder en de stijging van deze inkomsten ook niet realistisch.

Het JOC verkoopt sinds een aantal jaren een binnen de culturele sector innovatief financieel product: obligaties onder de naam ‘Jazz Bonds’. Reflectie op het aflopen van de obligaties in 2018 en de continuïteit van dit programma had volgens de commissie niet mogen ontbreken in de aanvraag. Uit de interesse in dit product blijkt wel dat de aanvrager zich steeds beter weet te verankeren. De commissie ziet dat ook terug in een actuele en heldere positionering van het JOC. Zij is positief over de samenwerkingsverbanden die de organisatie met een aantal maatschappelijke organisaties en initiatieven legt. Het ‘maatjesproject’ en de mogelijkheid voor asielzoekers om een concert te bezoeken, kunnen zorgen voor een breder bereik van de concerten en maatschappelijk draagvlak.
Ook vindt de commissie dat nieuwe initiatieven, zoals 'Jazz Uitgelegd' en de gratis lunchconcerten, een goede stap zijn om een nieuw publiek bekend te maken met het ensemble. Hierbij merkt zij wel op dat de aanvrager zich ook onder een breder etnisch gedefinieerde doelgroep wil profileren, maar hiermee weinig doet in de beschreven artistieke programma’s. De doelgroepensegmentatie is goed uitgewerkt, maar de nieuwe doelgroepen die de organisatie wil bereiken zijn maar op hoofdlijnen beschreven. De commissie is bovendien van mening dat de aanvrager zich hierin een actueler inzicht had moeten verschaffen en zich niet moet baseren op een onderzoek onder jazzpubliek dat stamt uit 2008. Tot slot vindt zij dat er op zeer geringe wijze een koppeling wordt gemaakt tussen de verschillende doelgroepen en de nogal brede inzet van communicatiemiddelen. De commissie is hierdoor in beperkte mate overtuigd dat het potentiële publiek ook werkelijk bereikt gaat worden.

De bijdrage aan de pluriformiteit beoordeelt de commissie als ruim voldoende.

De commissie plaatst het Jazz Orchestra of the Concertgebouw binnen het genre jazz- en geïmproviseerde muziek. Dit is volgens haar een genre dat met enige regelmaat te horen is op de Nederlandse podia. Het repertoire van het JOC bestaat voornamelijk uit bigbandarrangementen op basis van de Amerikaanse ‘standard-traditie’. De bigband onderscheidt zich door projecten op te zetten met cross-overs tussen jazz, klassiek, dance- en popmuziek. Omdat het maken van cross-overs binnen verschillende muzikale genres vaker wordt toegepast, stelt de commissie dat het JOC daarin niet uniek is. De commissie vindt dat er met het werk van JOC een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit wordt geleverd.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als voldoende.

De organisatie is gevestigd in Amsterdam, waar het podiumkunstenaanbod zeer groot is. Verder constateert de commissie dat het Jazz Orchestra of the Concertgebouw in de periode 2013-2015 regelmatig heeft gespeeld in Amsterdam. Daarnaast is in vergelijking met andere podiumkunstinstellingen een substantieel aandeel van de concerten in andere steden en regio’s gespeeld. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding voor ogen. Daarmee levert het Jazz Orchestra of the Concertgebouw een beperkte bijdrage aan de spreiding.

De commissie adviseert de bijdrage talentontwikkeling niet toe te kennen.

De commissie vindt de plannen voor talentontwikkeling inhoudelijk te mager uitgewerkt. De serie ‘Rhythm Changes’ is een bestaand format van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw en heeft aansprekende uitvoeringen opgeleverd. In de plannen wordt echter niet uitgelegd wat de organisatie op artistiek-inhoudelijk vlak wil meegeven aan de talenten. Ook wordt het de commissie niet duidelijk wat de selectiecriteria zijn om voor het traject in aanmerking te komen. Zij vindt het op zich positief dat de organisatie overleg heeft met het Metropole Orkest om voor doorstroming van talenten te zorgen, maar mist in de plannen een concrete uitwerking.