Karavaan is een podiumkunstenfestival dat plaatsvindt in Noord-Holland-Noord. Als onderdeel van een provinciale organisatie ontwikkelde Karavaan zich vanaf 2009 van straattheaterfestival naar een locatietheaterfestival. Na de editie van 2015 stopte de provinciale subsidie en is Karavaan een zelfstandig en autonoom festival geworden. Bovendien is Karavaan geen reizend festival meer, maar is gekozen voor een elfdaags festival dat plaatsvindt in de regio Groot-Alkmaar, met Alkmaar als thuisbasis. Ilse van Dijk is directeur van Karavaan. Karavaan programmeert en ontwikkelt professioneel locatietheater en podiumkunsten die op locatie een extra dimensie krijgen, aldus de aanvraag. Bij voorkeur worden locaties ontsloten die normaal niet publiekelijk toegankelijk zijn. Karavaan wil bijdragen aan het koppelen van verleden, heden en toekomst van deze locaties, door ze te bespelen met locatietheater en een randprogramma.

Het festival programmeert disciplinebreed, waarbij theater en muziektheater de boventoon voeren. Karavaan biedt geëngageerd (locatie)theater, dat een bijdrage wil leveren aan de (landelijke) discussies over belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen en thema’s. Kunstenaars kunnen volgens de organisatie een belangrijke rol spelen bij het nadenken over en handelen bij deze ontwikkelingen. Voorstellingen worden op betekenisvolle locaties gepresenteerd, waardoor de context en de plek het publiek uitdagen tot discussie en de maker verdieping geven aan zijn voorstelling, aldus de aanvraag. Karavaan richt zich op werk van Nederlandse en Vlaamse gezelschappen, theatermakers, choreografen en componisten. Het festival presenteert werk van gerenommeerde gezelschappen en makers, maar in even grote mate van jong talent. Vanaf 2016 vindt het festival plaats in mei, waarmee Karavaan het eerste theaterfestival van het seizoen wordt. De organisatie hoopt daar voordeel uit te halen, onder meer door landelijke premières te programmeren. Naast premières zal het festival ook reprises tonen, zolang die aansluiten bij de thematiek van het festival. De organisatie waardeert het festivalhart op van foyer tot plek waar naast eten, drinken en vermaak ook kleine voorstellingen worden getoond en de verbinding met de rest van de programmering wordt gelegd.

In de periode 2017-2020 wil Karavaan verdergaan en zich verder ontwikkelen op de net ingeslagen artistieke weg. De organisatie wil meer worteling en commitment in de regio door via gesprekken met partners en makers programma’s te maken en de opgebouwde expertise en het netwerk in te zetten om deze aan elkaar te koppelen. In 2016 heeft het programma van Karavaan als thema ‘Local <-> Global, hoe wij verbonden zijn met de rest van de wereld’. Het thema in 2017 is ‘Nieuwe Energie’ en is gericht op transitie. In 2018 richt Karavaan zich op discriminatie en de moderne mens onder de titel ‘Open Mind’. Voor 2019 en 2020 laat Karavaan zich leiden door de actualiteit.

Stichting Karavaan Exceptionel vraagt voor de periode 2017-2020 een subsidie aan in de categorie ‘klein/middelgroot festival’. Het gevraagde subsidiebedrag is 125.000 euro per jaar/editie.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als zwak.

Zij kent Karavaan als een Noord-Hollands reizend locatietheaterfestival. Het festival presenteerde sinds zijn bestaan jaarlijks in verschillende plaatsen in de provincie een divers programma met voornamelijk locatietheatervoorstellingen en theater op locatie. De spreiding van activiteiten leidde volgens de commissie tot een versnippering van het aanbod. Bovendien had het festival nergens de impact die het zou hebben veroorzaakt als de voorstellingen op een vaste plek gebundeld zouden worden gepresenteerd. Ook de artistieke kwaliteit van het aanbod in de afgelopen jaren vindt de commissie wisselend. Het geheel van de programmakeuzes vertoonde naar haar mening weinig samenhang en er sprak te weinig artistieke visie uit de bundeling van gepresenteerde voorstellingen.

Gezien het voorgaande is de commissie positief over de keuze van Karavaan om het festival met ingang van 2016 alleen in Alkmaar en omgeving te plaatsen. Het voornemen van de organisatie om in de programmering aansluiting te zoeken bij de actualiteit, vindt zij daarnaast gewaagd en moedig. Ook is de commissie gecharmeerd van het voornemen van het festival om locaties een betekenisvolle rol te geven in de voorstellingen. Hoe het festival deze ambities wil waarmaken, maakt het in de aanvraag volgens haar echter onvoldoende duidelijk. Daarvoor ontbreekt naar de mening van de commissie een duidelijke artistieke visie van het festival op de maatschappij en de ontwikkelingen die daarin plaatsvinden, of op de wijze waarop de organisatoren een coherente samenhang denken te bereiken bij het selecteren van makers met een duidelijke maatschappijvisie. Zo wordt onvoldoende duidelijk hoe geborgd is dat voorstellingen die elders zijn ontwikkeld door op zich goede makers, aansluiten bij de voorgenomen uitgangspunten van de programmering en de gekozen locaties en de regio. Bij het ontwikkelen van coproducties en bij voorstellingen van jonge makers die door het festival zelf worden begeleid, lijkt dit kritiekpunt volgens de commissie overigens minder aan de orde te zijn.

De commissie constateert verder dat Karavaan, naast bovengenoemde ambitie om maatschappelijk geëngageerd en actueel locatietheater te presenteren, zich ook wil profileren als showcasefestival middels premières en het programmeren en hernemen van reeds gemaakte voorstellingen. De commissie vindt dat daaruit blijkt dat het festival voor de komende periode nog geen duidelijke koers heeft uitgestippeld, waardoor een duidelijk profiel vooralsnog ontbreekt. Gezien de recente ontwikkelingen – de overgang naar een zelfstandige organisatie en permanente vestiging in Alkmaar – is dat op zich niet opmerkelijk. De komende periode zal volgens de commissie moeten uitwijzen hoe Karavaan zich in zijn nieuwe opzet zal ontwikkelen tot een aansprekend festival. De voorgestelde plannen zijn volgens haar nog te onvoldragen en te beperkt consistent om er geheel op te kunnen vertrouwen dat de aanvrager de ambities in de praktijk zal waarmaken.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten als zwak.

Het festival heeft de ambitie om jonge makers een podium te bieden en wil een aantal van hen artistiek en zakelijk begeleiden bij de ontwikkeling van nieuwe producties. Op grond van de aanvraag stelt de commissie vast dat de producerende en faciliterende functie van het festival nog volop in ontwikkeling is en de samenwerking met de mime-opleiding nog het meest concreet is. Daarmee levert Karavaan vooralsnog een bescheiden bijdrage aan de ontwikkeling van talent.

De commissie is in beginsel wel positief over de intentie van het festival om beleidsmakers, bedrijven, instellingen en kunstenaars aan elkaar te koppelen. Hiermee beoogt de organisatie wederzijdse beïnvloeding tussen kunst en andere maatschappelijke domeinen aan te wakkeren. De uitwerking is ook op dit punt echter nog weinig concreet. Dat geldt ook voor de manier waarop de ontwikkeling van voorstellingen op specifieke locaties in Noord-Holland landelijk van betekenis kan zijn. Overigens vindt de commissie wel dat het festival een goed en inspirerend randprogramma heeft, dat verdieping geeft aan de kernprogrammering. Dit brengt ontwikkelingen teweeg die vooral ten goede komen aan de regio, maar zich in de ogen van de commissie vooralsnog niet vertalen naar een bijdrage aan de landelijke ontwikkeling van de podiumkunsten.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.

Zij constateert dat er sprake is van een nieuwe, zelfstandige stichting, die in 2016 voor het eerst het festival in een andere opzet gaat organiseren. Daardoor sluit de begroting niet logisch aan bij de begrotingen van voorgaande jaren. De balansgegevens die de organisatie heeft verstrekt over 2015 hebben betrekking op twee projecten van de nieuwe stichting en geven geen goede indruk van het festival als geheel. Naar verwachting zal een overschot over 2015 nog als calamiteitenreserve worden aangewend.

De commissie vindt het aannemelijk dat het festival binnen de nieuwe organisatiestructuur en in haar nieuwe opzet met een kleinere begroting gerealiseerd kan worden. De cijfers laten volgens haar zien dat de eigen inkomsten op peil blijven, maar dat, met name door het terugtrekken van de provincie, de inkomsten uit publieke middelen afnemen. De structurele bijdrage van het Fonds Podiumkunsten vraagt de organisatie naar eigen zeggen aan om de afhankelijkheid van incidenteel geld te verkleinen. De aanvrager heeft voornemens om de eigen inkomsten te vergroten via sponsoring en crowdfunding. Zo hoopt men meer interesse van sponsors te genereren, omdat het festival nu op een vaste locatie plaatsvindt. Die kans acht de commissie aanwezig.

Binnen de publieksbenadering maakt Karavaan een onderscheid tussen een viertal doelgroepen, waarbij de focus vooral ligt op groepen die al min of meer bekend zijn met het festival. Daar liggen volgens de commissie inderdaad de meest kansrijke mogelijkheden om meer publieksinkomsten te genereren. Door het festivalhart op te waarderen en het aldaar (gratis) activiteiten te presenteren, wil het festival het bereik onder een jonger publiek vergroten en hen tevens verleiden om betaalde voorstellingen te bezoeken. De uitwerking hiervan in het plan is volgens de commissie echter te beperkt, waardoor de aanvrager naar haar mening niet aannemelijk maakt dat het festival deze ambitie zal realiseren.

Of Karavaan met zijn nieuwe beleid en specifieke focus een onderscheidende positie kan verwerven binnen de Nederlandse zomerfestivals, zal de toekomst nog moeten uitwijzen, volgens de commissie. Meer vertrouwen heeft de commissie in de realisatie van de ambitie om de contacten met lokale en regionale maatschappelijke en culturele organisaties te verbeteren en te intensiveren. Het netwerk dat het festival daarmee lokaal opbouwt, zal volgens de commissie waardevol zijn bij het leggen van verbindingen tussen het aanbod met een lokale maatschappelijke relevantie en een passend publiek.

Tot slot beschrijft de organisatie volgens de commissie binnen de marketing heldere, operationele doelen en geeft ze duidelijk aan hoe ze de verschillende doelgroepen via marketing zal bereiken. Toch had de commissie in de plannen een meer strategische aanpak willen zien, waarin de nieuwe opzet en artistieke visie van het festival zich vertaalt in de publieksbenadering. De optimistische houding van de aanvrager over de groei van het publiek en de aanwezige kennis en ervaring van de festivalleiding, geeft de commissie wel het vertrouwen dat alle kansen worden benut om de beoogde groei te realiseren.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als neutraal.

Het festival presenteert aanbod dat voornamelijk dient te worden aangemerkt als locatietheater en theater op locatie. Het festival is een van de vele zomerfestivals die Nederland rijk is en Karavaan presenteert aanbod dat ook elders in Nederland op festivals en podia te zien is. Hiermee levert Karavaan volgens de commissie geen bijzondere bijdrage aan de pluriformiteit.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de spreiding als ruim voldoende.

Het festival vindt plaats in Alkmaar en directe omgeving. De commissie vindt dat het hiermee een redelijke bijdrage levert aan de spreiding. Tegelijkertijd merkt de commissie op dat in de stad Alkmaar, anders dan in sommige andere regio’s, vergelijkbaar aanbod niet geheel ontbreekt. In Alkmaar en omgeving vinden ook andere festivals plaats en de stad kent een redelijke culturele infrastructuur op het gebied van de podiumkunsten.

De financiële bijdrage van de provincie of gemeente is ruim voldoende.

Karavaan werd tot en met de editie van 2015 ondersteund door de provincie Noord-Holland met een jaarlijkse bijdrage van 280.000 euro. Van diverse betrokken gemeenten ontving Karavaan in de afgelopen periode ruim 30.000 euro per jaar. De organisatie ontvangt in ieder geval tot en met 2018 een structurele bijdrage van de gemeente Alkmaar van 90.000 euro. Hiermee is sprake van een beperkte lokale of regionale bijdrage.