Kata
Inleiding
Kata is de in Amsterdam gevestigde stichting waarbinnen artistiek leider Edit Kaldor haar werk produceert. Zakelijk leider is Michel Bezem. Kata maakt theatervoorstellingen en formats voor workshops en publieke gesprekken waar grote groepen mensen uit alle lagen van de samenleving bij betrokken zijn. De formats gaan uit van actuele maatschappelijke en politieke situaties. Zij maken zichtbaar wat in de samenleving leeft en ze spelen daarop in. Kata typeert haar werk als conceptueel, vernieuwend, vormbewust, en ontwikkeld vanuit een sterk sociaal engagement. Bij het ontstaansproces zijn uiteenlopende mensen betrokken zoals ouderen, hoogleraren, studenten, mensen uit de theaterwereld, de politie, vluchtelingen en tieners. Door de manier waarop digitale media worden gebruikt, reflecteert het werk van Edit Kaldor ook op de snelle ontwikkeling van smartphones, sociale media en internet en het effect ervan op ons doen en laten. Kata signaleert een fundamentele verschuiving in het eigen werk van de laatste jaren naar een meer politieke inhoud. Er wordt gezocht naar mogelijkheden om in te grijpen in het discours over migratie en andere maatschappelijke problemen. Om te komen tot meer wederzijds begrip ontwikkelt Edit Kaldor ontmoetingen in het theater. Thema’s als onmacht, het precaire bestaan van immigranten, extreme isolatie, generatieverschillen, mishandeling en het stervensproces hebben een documentaire-achtige insteek. Het omgaan met niet-professionele performers is een vorm waarin de dagelijkse realiteit tot uiting komt en een nauwer contact met de samenleving zelf tot stand komt. De beschreven elementen leveren visueel en inhoudelijk theatervoorstellingen op waarbij de inzet van computers en digitale media niet alleen afstand schept, maar ook garant staat voor intimiteit en collectiviteit.
Voor de periode 2017-2020 ontwikkelt Stichting Kata een reeks nieuwe producties met als thema’s ‘migratie’ en ‘vluchtelingen’.
De productie ‘Narratief van Onmacht’ start in 2016 en wordt in 2017 voortgezet. ‘Games People Play’ wordt gemaakt bij het Nationaltheater Mannheim met kinderen en jongeren tussen de 10 en 17 jaar oud. In de voorstelling wordt uitgegaan van een reeks sociale experimenten in de traditie van het Stanford-gevangenisexperiment en het gehoorzaamheidsexperiment van Milgram. De kinderen gebruiken volwassen deelnemers uit het publiek als stand-in. Zij doen dit in situaties die mechanismen blootleggen rond uitsluiting, (groeps)identiteit, groepsvorming en verbondenheid. De productie ‘L’ étranger’ wordt samen met Staatsschauspiel Dresden ontwikkeld en heeft als doel het bewerkstellingen van een betere communicatie tussen vreemdelingen en niet-vreemdelingen. In ‘Sick’ (werktitel) wordt een verbinding gelegd tussen geestelijke gezondheid en immigratie. De vorm van de voorstelling is een collectieve performance waaraan circa vijftien ervaringsdeskundigen deelnemen. Aan de hand van eigen ervaringen en interpretaties van de beschikbare data wordt het publiek bij de voorstelling betrokken.
Verder zal de productie ‘Web of Trust’ (internationaal) hernomen worden in de komende jaren. ‘Speak Up!’ is de titel van een overkoepelend project in samenwerking met Podium Mozaïek en Theater Frascati. Het project bestaat uit een variabele reeks theatrale activiteiten: er worden performances gedaan waarin naar een gezamenlijk vocabulaire wordt gestreefd en waarin kennis wordt uitgewisseld omtrent immigratie.
In de periode 2017-2020 realiseert Kata 42 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 95.000 euro.
Historie
Stichting Kata ontvangt in de periode 2013-2016 geen structurele subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of het Fonds Podiumkunsten.
Er is door Stichting Kata beeld- en/of geluidsmateriaal opgestuurd van de voorstellingen ‘Woe’ en ‘C’est du Chinois’.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als zwak.
De wijze waarop Edit Kaldor in theater op zoek gaat naar nieuwe vormen om actuele maatschappelijke en politieke situaties te communiceren met mensen uit verschillende lagen van de bevolking, vindt de commissie oorspronkelijk. Daarbij worden verschillende media en uiteenlopende deelnemers ingezet, van professioneel tot amateur en vanuit diverse culturele achtergronden. Zo ontstaan interactieve voorstellingen die duidelijk de geëngageerde signatuur dragen van Kaldor als theatermaker en waarbij ook mensen betrokken zijn die normaal niet in het theater komen. De commissie signaleert een ontwikkeling in het werk in de richting van community art, waarbij de deelname van niet-professionele performers belangijker wordt. De commissie stelt vast dat dit andere eisen stelt waar het gaat om het bereiken van voldoende zeggingskracht. De commissie is op dit punt niet overtuigd dat Kata zich hier voldoende rekenschap van geeft. Dit blijkt onder meer uit de productie ‘Woe’. De in het Engels geschreven tekst van deze productie vormt een interessante basis, maar door vlakke spel van de onervaren spelers wordt geen overtuigend verhaal over het voetlicht gebracht. Bovendien is de vorm van deze productie nogal eenduidig en weinig theatraal. Veel van de betekenis van de voorstelling wordt overgelaten aan de associaties en verbeelding van de bezoeker. Het ontbreekt aan een aansprekende theatrale vertaling van de visie van de maker.
De commissie merkt op dat veel van de plannen voor de komende jaren thematisch goed aansluiten bij de actualiteit en dat deze plannen het engagement van Edit Kaldor duidelijk vertolken. De uitwerking van haar visie en van de gekozen thema’s gebeurt in de projectplannen echter niet overtuigend: in de aanvraag wordt te weinig inzicht gegeven in de manier waarop Kaldor met gebruik van techniek en publieksparticipatie de onderwerpen betekenis wil geven voor het beoogde publiek. De wijze waarop Kata bijvoorbeeld de kennisuitwisseling uit recent gerealiseerde en geplande producties via de productie ‘Speak Up!’ tot stand wil brengen is dermate algemeen beschreven in de aanvraag, dat naar het oordeel van de commissie te weinig zicht wordt geboden op een aansprekende voorstelling voor mensen uit diverse lagen van de bevolking. Er is sprake van een variabele reeks theatrale activiteiten, maar er wordt geen verbinding gelegd tussen de inhoud en de vorm van de verschillende performances en manifestaties. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld ‘Games People Play’ en ‘L’etranger’. Er worden prikkelende vragen opgeworpen als vertrekpunt, maar over een aansprekende vorm daarbij wordt in de aanvraag niet gerept. Wel wordt gerefereerd aan theorieën, experimenten of visies vanuit de wetenschap die in de ogen van de commissie niet aansluiten bij de belevingswereld van de deelnemers en van het beoogde publiek dat niet gewend is naar theater te gaan. Dit wordt volgens de commissie versterkt door de inbreng van de niet-professionele performers. De echtheid die met deze inbreng kan worden gecreëerd, is op zichzelf interessant, maar de commissie mist een sterke artistieke visie, waarmee wordt verzekerd dat de voorstellingen ook voldoende zeggingskracht zullen krijgen.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.
Kata heeft haar activiteiten in de afgelopen jaren met relatief bescheiden middelen gerealiseerd. In de ogen van de commissie is sprake van een degelijke bedrijfsvoering. Ondanks de smalle financiële basis is er eind 2015 een bescheiden eigen vermogen opgebouwd waarmee financiële tegenvallers opgevangen kunnen worden.
De commissie plaatst kritische kanttekeningen bij de totale exploitatie in de komende jaren. Deze verdubbelt in vergelijking met het gemiddelde van de afgelopen jaren, terwijl het aantal activiteiten op een vergelijkbaar niveau blijft. De begrote bedragen zijn veelal niet goed herleidbaar naar de aanvraag of in lijn met de exploitatie van de afgelopen jaren. Deze stijging wordt met name verantwoord door de intensieve werkwijze van Kata, maar uit de aanvraag wordt niet duidelijk waarin deze afwijkt van die in de afgelopen jaren. Zo wordt de forse toename aan personele activiteitenlasten niet onderbouwd en stijgen de kosten van marketing aanzienlijk in verhouding tot de bescheiden stijging van de totale publieksinkomsten. De publieksinkomsten leveren een vrij beperkte bijdrage in de dekking van de exploitatie. Daarbij vallen vooral de lage publieksinkomsten in Nederland op. Bovendien zijn de publieksinkomsten deels gebaseerd op uitbreiding van speelplekken in Nederland. De verwachtingen van Kata zijn gebaseerd op resultaten van een nog aan te trekken medewerker die de verkoop ter hand gaat nemen en op de mogelijkheden die de samenwerking met Podium Mozaïek biedt. De commissie vindt dit te weinig concreet om ervan overtuigd te zijn dat deze uitbreiding van speelplekken kan worden gerealiseerd. Bovendien is de inzet van de medewerker voor de verkoop zeer fors in het licht van het aantal voorstellingen dat de groep wil realiseren. Om de stijgende lasten in balans te brengen met de inkomsten, signaleert de commissie een extra inzet van coproductiebijdragen: Kata verwacht hier drie keer zoveel bijdragen te genereren ten opzichte van de afgelopen jaren. De commissie is er niet van overtuigd dat deze ook zullen worden gehaald, aangezien er weliswaar sprake is van partners in binnen- en buitenland, maar geen inzicht wordt geboden in de concrete financiële afspraken. Verder is er een flink bedrag van private fondsen begroot, terwijl Kata daarvan in de afgelopen jaren weinig ondersteuning ontving. De stichting schrijft dat de activiteiten aansluiten bij de doelstellingen van verschillende private fondsen. Vanwege de beperkte ondersteuning van deze fondsen in de afgelopen jaren is de commissie er op voorhand echter niet van overtuigd, dat de groep de ambitie voor de komende jaren zal weten te realiseren. Daarnaast wordt een grotere bijdrage verwacht aan gemeentelijke subsidie dan die Kata de afgelopen jaren ontving. Door het ontbreken van concreet inzicht in de afspraken met de verschillende partners en door het feit dat de bedragen erg afwijken van de resultaten van de afgelopen jaren, vindt de commissie de ingediende begroting erg risicovol.
Met betrekking tot publieksbenadering noemt Kata drie duidelijke doelgroepen in haar aanvraag. De commissie vindt deze doelgroepen logisch gekozen. In de aanvraag wordt echter geen inzicht gegeven in de samenstelling van het publiek in de afgelopen jaren en in hoeverre de groep inzet op een verschuiving daarbinnen. Evenmin is duidelijk binnen welke doelgroepen Kata de stijging van het publieksbereik wil realiseren. De wijze waarop Kata haar publiek gaat benaderen, is bovendien uit het plan niet goed te achterhalen, vindt de commissie. Er zal worden samengewerkt met een marketingbureau, maar een overtuigend plan van aanpak ontbreekt. Het delen van de inhoudelijke resultaten via vooral de website en social media wordt als belangrijk punt genoemd, maar dit zal met name interessant zijn voor de deelnemers. Onderdeel van de publieksbenadering is ook het vergroten van de naamsbekendheid van Kata, maar op welke wijze zij dat wil gaan doen, is nog niet uitgewerkt. De commissie mist verder een duidelijke visie op de positionering in het veld. De plek in het veld wordt voornamelijk geschetst in een lokale en een internationale context. Kata ziet haar samenwerking met Podium Mozaïek als veelbelovend en passend, maar de commissie is niet volledig overtuigd van deze match. Ze vindt dat de doelgroepen die Podium Mozaïek bereikt en wil bereiken ver afstaan van het huidige publiek van Kata.
Pluriformiteit
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als zeer goed.
De commissie plaatst het werk van Kata binnen het sociaal-artistiek theater. Dit type theater wordt maar beperkt aangeboden in Nederland, zowel in het gesubsidieerde als het vrije circuit. Het werk van Kata onderscheidt zich verder door het cultureel diverse karakter van de producties die gepland zijn voor de komende periode. De commissie is van mening dat het werk van Kata daarmee een zeer belangrijke bijdrage levert aan de pluriformiteit.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als neutraal.
Kata is gevestigd in Amsterdam, waar het aanbod aan podiumkunsten zeer groot is. Verder constateert de commissie dat Kata haar voorstellingen voornamelijk in Amsterdam en in de grote steden in de Randstad heeft gegeven. Kata wil in de komende periode een vergelijkbare spreiding gaan realiseren. De commissie vindt dat Kata daarmee geen bijzondere bijdrage levert aan de spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
Niet van toepassing.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Kata niet te honoreren.
Aangevraagd bedrag per jaar
95.000
Geadviseerd bedrag per jaar
0
Toegekend bedrag per jaar
0
Aangevraagd bedrag per jaar
95.000
Geadviseerd bedrag per jaar
0
Toegekend bedrag per jaar
0