Likeminds
Inleiding
Likeminds is een in Amsterdam gevestigde ‘maakhaven’ voor podiumkunstenaars. Likeminds profileert zich als producent van theatervoorstellingen en een vliegwiel voor de ontwikkeling van nieuwe makers. De leiding van Likeminds is in handen van Jarrod Francisco (algemeen directeur) en Caspar Nieuwenhuis (artistiek leider). Likeminds is divers: artistiek en cultureel. In de keten van talentontwikkeling wil de organisatie verschillende functies vervullen: vooropleiding, signatuurontwikkeling en excellentiebevordering. De koepel Likeminds bestaat daarom uit drie onderdelen: de Non Profit Kapitalist (NPK), de Werkplaats en de Factory. De voorstellingen van NPK zijn het visitekaartje van Likeminds: men streeft in vorm en inhoud naar ambachtelijk goede kwaliteit, maatschappelijke urgentie en publieke relevantie. De Werkplaats is een plek waar nieuwe makers hun eigen signatuur kunnen ontwikkelen en is bedoeld voor pas afgestudeerden en autodidacten met een vergelijkbare ervaring. De Factory is een platform voor jongeren vanaf zestien jaar, om zich te kunnen bekwamen in theater maken. Likeminds wil door deze samenstelling van talentontwikkelingsniveaus een doorstroom mogelijk maken van beginnend naar professioneel. Om tot artistieke diversiteit te komen is voor Likeminds culturele diversiteit een intrinsieke voorwaarde. De verhalen van andere culturen en de verschillende beeldtalen die daarmee worden toegevoegd aan de westerse canon beschouwt Likeminds als een structurele verrijking van ons gezamenlijke culturele erfgoed. Met deze visie wil Likeminds onderstrepen dat het gezelschap niet cultureel divers wil zijn volgens de beleidsboekjes, maar bij voorkeur het grillige culturele proces volgt van mixing & matching: flexibele trajecten zonder vooraf te bepalen uitkomst.
Likeminds wil in de periode 2017-2020 inzetten op talentontwikkeling in fasen. Daarbij wordt nadrukkelijk anders dan voorheen een onderscheid gemaakt tussen ontwikkelfase en productieproces. De ontwikkelfase vindt plaats in de Werkplaats en is gericht op onderzoek en experiment. In de productiefase ligt de nadruk op de Non Profit Kapitalist. In 2017 laat regisseur Mustafa Duygulu zich aan het grote publiek zien met de voorstelling ‘Before the Devil Knows You’re Dead’ in coproductie met Theater Bellevue. In 2017 gaat ‘Voor mijn kinderen…’, een voorstelling over racisme in coproductie met Theater Bellevue en De Verlichting uit 2016, landelijk op tournee. In de komende periode wil Likeminds opnieuw een voorstelling ontwikkelen over hetzelfde thema. NPK gaat samenwerken met Gerson Main, autodidact muzikant en singer-songwriter, om muziektheatervoorstellingen te ontwikkelen. In 2017 zal hij een residentie bij Oerol doorlopen en in 2019 leidt het traject tot de voorstelling ‘Ga weg, maar blijf’. In het kader van de Werkplaats krijgt Saman Amini een ontwikkeltraject aangeboden. Amini wil onderzoeken hoe mondiale machtspolitiek en persoonlijke machteloosheid zich tot elkaar verhouden. Er wordt samengewerkt met Paradiso Melkweg Productiehuis: zij coachen het muzikale deel van de ontwikkeling van de maker. Wiest Fest gaat binnen de Werkplaats etudes maken waarin de spanningsboog ‘echt-niet echt’ centraal staat. Noufri Bachdim heeft een voorliefde voor poppen- en objecttheater, waarbij geput wordt uit internationale bronnen en tradities. Het traject wordt doorlopen in samenwerking met Ulrike Quade. Anne Fé de Boer gaat in het kader van de Werkplaats in Gaza aan de slag met getraumatiseerde jongeren. Dit is een samenwerking met Theatre Day Productions en De Toneelmakerij. Vanaf 2018 studeren nieuwe makers af die eerdere trajecten volgden in de Likeminds Factory. Zij zullen doorstappen naar de Werkplaats. In de theater-meerdaagse ‘Likeminds Bedankt’ zullen jaarlijks in theater Frascati presentaties te zien zijn van de makers uit alle Likemindsonderdelen.
In de periode 2017-2020 realiseert Stichting Likeminds 62 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 230.000 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 35.000 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 265.000 euro.
Historie
Stichting Likeminds ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de meerjarige activiteitenregeling 2013-2016.
Het Fonds volgt de meerjarig gesubsidieerde instellingen door meerdere adviseurs de voorstellingen en/of concerten te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds veertien voorstellingen van elf verschillende producties van Likeminds bezocht.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als ruim voldoende.
In de afgelopen jaren heeft Likeminds zich geprofileerd als een belangrijke plek in het theaterveld voor de talentontwikkeling en professionalisering van makers met een cultureel diverse achtergrond. De commissie waardeert de wijze waarop Likeminds kiest voor een duidelijk doorstromingsmodel van werving en scouting van onderaf in de breedte, naar oorspronkelijke theatermakers met een professionele kwaliteit. De verhalen die Likeminds kiest zijn in de ogen van de commissie actueel en relevant voor nieuwe publieksgroepen. Naast doorstroming van cultureel diverse talenten vindt de commissie Likeminds belangrijk als aanjager van het debat en de dialoog over culturele diversiteit in de podiumkunsten. De voorstellingen uit de afgelopen jaren laten kwalitatief een sterk wisselend beeld zien. De commissie is met name positief over de producties ‘Closer’, in een regie van Mustafa Duygulu, en ‘Schijn’ en ‘Nachtdieren’, beide geregisseerd door Floris van Delft. De mix van nieuwe makers en/of nieuwe verhalen binnen een ervaren schrijvers- en regiekader is een formule die werkt in de ogen van de commissie. In de voorstelling ‘Schijn’ wordt een zeer actueel verhaal verteld voor cultureel diverse publieksgroepen middels een sterke tekst van Don Duyns en een strakke regie. Ook over het spel van Fahd Larhzaoui, is de commissie positief. De voorstelling spreekt veel verschillende mensen aan door het grote vakmanschap waarmee de productie is gemaakt. Ook in ‘Closer’ en andere producties van Likeminds worden de acteerprestaties geprezen. De commissie is ook positief over de oorspronkelijkheid van de gekozen thematiek in de presentaties uit de Werkplaats. Maar hierbij valt het oordeel over vakmanschap en zeggingskracht negatiever uit: een constante is het gebrek aan dramaturgie en regie. De organisatie is zich hier zelf ook van bewust en maakt voor de toekomst daarom een duidelijk onderscheid tussen de ontwikkel- en de productiefase. De commissie is positief over deze scherpere beleidskeuze en verwacht dat Likeminds hiermee een duidelijker eigen artistiek profiel zal ontwikkelen dat in de afgelopen periode werd gemist.
Likeminds stelt in zijn artistieke beleid voor de komende periode de oorspronkelijkheid en daarmee de wensen en behoeften van de maker centraal; de organisatie plooit zich rond de ambities en activiteiten van de maker. Dit is een sterk uitgangspunt in de ogen van de commissie, zeker bij het werken met cultureel diverse makers, uiteenlopende theatervormen en verschillende stadia van ontwikkeling van de talenten. In de aanvraag ontbreekt echter een visie op hoe dit beleid moet leiden tot een hogere kwaliteit van de producties. Uit de resultaten uit het verleden blijkt dat een gebrek aan begeleiding op met name dramaturgie en regie bij onervaren makers de zeggingskracht van de voorstellingen niet ten goede komt. De commissie vindt dit een terugkerend kritiekpunt, dat extra aandacht verdient om zowel de kwaliteit van de talentontwikkeling als de producties te verbeteren. De keuze van de makers die producties gaan realiseren binnen de Non Profit Kapitalist is in de ogen van de commissie interessant en/of een logisch gevolg van eerdere samenwerking. De commissie verwacht, gezien de onderwerpen die worden aangedragen door de makers, dat hieruit aansprekende voorstellingen zullen voortkomen die zeggingskracht hebben voor een cultureel divers publiek. Minder overtuigd is de commissie van de keuze voor sommige theatermakers in de Werkplaats. Zo is Wies Fest al een redelijk ervaren maker en wordt van actrice Anne Fé de Boer niet toegelicht waarom en hoe zij zich tot theatermaker wil ontwikkelen. Daarnaast vindt de commissie de beschrijvingen te weinig houvast bieden om vertrouwen te kunnen hebben in de daadwerkelijke ontwikkeling van het vakmanschap van de makers en de zeggingskracht de producties. De commissie ziet evenwel een duidelijke ontwikkeling in de aard van de projecten die binnen de Werkplaats een plek gaan vinden: er wordt in de toekomst ingezet op meer disciplines dan teksttheater als gevolg van duidelijke voorkeuren van bepaalde makers in een specifieke richting. De commissie vindt dit een waardevolle uitbreiding van de mogelijkheden voor talenten van verschillende etnische achtergronden om zich richting professioneel theater te ontwikkelen.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als ruim voldoende.
Als gevolg van sterk wisselende en negatieve resultaten werd in de periode 2013-2015 de bedrijfsvoering bijgesteld. Deze bijstelling vormt het uitgangspunt voor 2017-2020, waarbij een duidelijker onderscheid wordt gemaakt tussen kwalitatieve producties en ontwikkeltrajecten. Het subsidiebedrag dat wordt aangevraagd wordt deels gebruikt voor de producties van de Non Profit Kapitalist en deels voor daartoe geschikte voorstellingen van de Werkplaats. De huidige financiële positie van Likeminds is in de ogen van de commissie niet stevig, waardoor bij eventuele tegenvallers de beperkte vermogenspositie van de stichting onder druk kan komen te staan. Een strategie bij tegenvallende resultaten ontbreekt in de aanvraag. De commissie vindt het echter positief dat de organisatie, door een heldere reflectie op ervaringen uit het verleden, geen risico’s meer neemt en een realistische bedrijfsvoering voor ogen heeft.
In de begroting weerspiegelt zich duidelijk de nieuwe beleidskoers, waarbij producties en ontwikkeltrajecten duidelijker gescheiden worden. Aan de lastenkant is een investering zichtbaar in de personele kosten voor begeleiding en Likeminds gaat minder voorstellingen spelen binnen een nagenoeg gelijkblijvende begroting. De kosten worden in de ogen van de commissie goed gedekt door verschillende inkomstenbronnen. De toekomstige eigen inkomsten worden gebaseerd op de gemiddelde resultaten uit de vorige periode waarbij rekening wordt gehouden met een realistische progressie. Ook de publieksinkomsten zijn daarbij realistisch begroot. Ook inkomsten uit sponsorships en subsidies uit private fondsen worden ingeschat op basis van realisme en zijn in de ogen van de commissie realiseerbaar. Doordat de focus ligt op het ontwikkelen van artistieke en culturele diversiteit van nieuwe talenten is relatief veel steun uit publieke middelen noodzakelijk. De commissie vindt deze onderbouwing logisch en in een redelijke verhouding tot de eigen inkomsten. De commissie merkt wel op dat in de aanvraag sprake is van een ruime lijst aan (potentiële) partners, maar deze leiden nauwelijks tot concrete coproductiebijdragen. Voor een gezelschap dat zichzelf ziet als verbindingsofficier tussen culturele en maatschappelijke instellingen wordt naar de mening van de commissie een weinig ondernemende houding aan de dag gelegd om meer te halen uit al deze relaties. De samenwerking met bureau Alles voor de Kunsten resulteert in een realistisch aantal landelijk te verkopen uitvoeringen en de daarmee te verwachten inkomsten, maar dit betekent dat per voorstelling meer publiek gevonden zal moeten worden. Hoe de organisatie dit gaat bereiken wordt niet overtuigend toegelicht.
Likeminds typeert zijn publiek als ‘de nieuwe middenklasse’. Deze groep heeft een groeiende variëteit in leeftijd, sekse en culturele achtergrond. De nieuwe middenklasse bestaat voor Likeminds uit lokale tieners, import-twintigers die na hun studie blijven hangen, (klein)kinderen van immigranten die zich als zelfstandig ondernemer vestigen in de wijk en ingeburgerde expats. De commissie vindt het positief dat Likeminds zich inzet om het grote potentiële publiek aan te spreken dat te vinden is onder cultureel diverse groepen. Ook de manier waarop het gezelschap dit doet, middels de inhoud en vorm van de voorstellingen die moeten resoneren met de belevingswereld van deze groep, is in de ogen van de commissie heel passend bij de beoogde publieksgroepen. Likeminds zet vol in op de kwaliteit en de publieke relevantie van zijn voorstellingen en bereikt daarmee mensen die niet gewend zijn naar theater te gaan. Door deze focus blijft de concrete aanpak van de werving van bredere publieksgroepen nog (te) beperkt in de plannen volgens de commissie. Daartegenover staat een groot en actief netwerk van culturele en maatschappelijke instellingen waar effectief mee wordt samengewerkt, wat de cross-over van publieksgroepen kan bevorderen.
Pluriformiteit
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als ruim voldoende.
De commissie vindt dat het aanbod van Likeminds (Non Profit Kapitalist) overwegend teksttheater betreft en constateert dat er behalve Likeminds veel gezelschappen zijn in Nederland die zich hiermee bezighouden: zowel binnen de Basisinfrastructuur (BIS) als bij de ongesubsidieerde producenten. Wel onderscheidt Likeminds zich door de culturele diversiteit van de makers en daaruit voortvloeiende gekozen inhoud, vormen en publiek. Daarmee levert Likeminds een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit van het podiumkunstenaanbod.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als voldoende.
Likeminds is gevestigd in Amsterdam, waar het podiumkunstenaanbod zeer groot is. Verder constateert de commissie dat Likeminds in de periode 2013-2015 regelmatig heeft gespeeld in Amsterdam en grote steden in de Randstad. Likeminds heeft echter ook een substantieel aandeel voorstellingen in andere steden en regio’s gespeeld. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding van de voorstellingen voor ogen. Daarmee wordt een beperkte bijdrage geleverd aan de geografische spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
De commissie adviseert de bijdrage talentontwikkeling niet toe te kennen.
Bij Likeminds gaat het produceren van voorstellingen en het opbouwen van artistiek vermogen bij makers hand in hand. De Likeminds Werkplaats staat open voor afgestudeerden die de eerste kilometers van hun artistieke reis afleggen en voor autodidacten met een vergelijkbare ervaring. Afhankelijk van hun artistieke onderzoeksvraag faciliteert de Werkplaats begeleiding in artistieke signatuurontwikkeling, productie, netwerkopbouw, cultureel ondernemerschap en publieksopbouw. De commissie constateert dat de bijdrage voor talentontwikkeling wordt gebruikt voor activiteiten die in de reguliere werking van Likeminds thuishoren en plaatsvinden. Binnen het gevraagde subsidiebedrag voor de organisatie als geheel wordt een bijdrage gevraagd voor projecten en presentaties uit de Werkplaats. De commissie is van mening dat de begeleiding daarvan, tegen het licht van de artistieke missie, geïntegreerd hoort te zijn in de werking van Likeminds als organisatie. De begroting die Likeminds hanteert is daar bovendien op ingericht.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Likeminds te honoreren.
Aangevraagd bedrag per jaar
265.000
Geadviseerd bedrag per jaar
gemiddeld aantal uitvoeringen per jaar
bedrag per uitvoering
Circuit klein/middel
62
2.500
155.000
Circuit groot
0
0
0
Basisbedrag
75.000
Bijdrage talentontwikkeling
0
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
230.000
Toegekend bedrag per jaar
230.000
Aangevraagd bedrag per jaar
265.000
Circuit klein/middel
155.000
Circuit groot
0
Basisbedrag
75.000
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
230.000
Toegekend bedrag per jaar
230.000