Musica Sacra
Inleiding
Gegroeid vanuit het in 1983 ontstane Europees Festival voor Religieuze Muziek heeft Musica Sacra Maastricht volgens de aanvrager een unieke positie verworven als (co)creërend kunstenfestival in het regionale, nationale en internationale festivallandschap. Sacraliteit vormt het uitgangspunt voor Musica Sacra Maastricht. Dit brede begrip wil het festival hanteerbaar maken door aan de hand van een leidend thema elk jaar nieuwe delen ervan te onderzoeken, Het zijn de kunsten die in al hun breedte het historische én actuele perspectief bieden voor een onderzoek naar het sacrale. Musica Sacra Maastricht wil aan de hand van een compact thematisch podiumkunstenfestival een wezenlijke bijdrage leveren aan het geestelijke leven van de mens.
Musica Sacra Maastricht wil zich ook de komende periode profileren als een compact driedaags festival voor een breed publiek, dat ‘het sacrale’ tot onderwerp heeft. Dit komt tot uiting in een thematische en verdiepende programmering van religieuze en profane muziek uit alle tijden, genres, stijlen en windstreken, aangevuld met theater, dans, film, beeldende kunst en gesproken woord. Bovendien worden activiteiten georganiseerd die niet tot de kunsten behoren, maar de thematische invulling wel versterken. Het festival plaatst kwaliteit en verdieping voorop. Het artistieke profiel biedt volgens de aanvrager desondanks kansen voor een brede invulling, is duidelijk herkenbaar en onderscheidend en voor een breed publiek.
Aan de festivalformule zal in de komende periode niet worden gesleuteld. Gezien het inhoudelijke succes van het festival en de weerklank die het heeft bij artiesten, subsidiënten, pers en vooral publiek, zal het op de ingeslagen weg verder gaan, aldus de aanvrager. Dat wil zeggen: verdieping, kwaliteit en excellentie realiseren, internationalisering en samenwerking entameren, nieuw repertoire genereren, uitdagingen en onorthodoxe programma’s voorstellen.
Wat vorm betreft blijft het een driedaags festival, met mogelijk een opmaat op donderdag. Centraal blijft de ambitie om een samenhangend programma te maken van een zeer brede muziekkeuze, dans, theater, film, beeldend, gesproken woord en anderszins, zoals culturele wandelingen. De aanvrager heeft niet de ambitie om per se te groeien, ook omdat een overbevolking van het festival de intimiteit als voorwaarde voor de beleving van de sacraliteit niet ten goede zal komen. Wel wil Musica Sacra Maastricht zijn imago van kwaliteit, verdieping, avontuur, beleving en atmosfeer verder versterken. Daarnaast wil het zijn rol als (co)creërend en (co)producerend podium verder uitdiepen, om de festivalthema’s nog sterker en vanuit nog meer diverse perspectieven te kunnen invullen. Musica Sacra Maastricht wil dat realiseren door compositieopdrachten aan Nederlandse componisten te verstrekken en de nieuwe werken te laten uitvoeren door Nederlandse ensembles of solisten. Daarnaast wil het festival in samenwerking met Opera Zuid muziektheatrale werken creëren, het symfonische repertoire vergroten door samenwerking met Nieuwe Philharmonie Utrecht en op het gebied van talentontwikkeling zich fundamenteel verbinden aan de talentmakelaardij Via Zuid. In 2017 bestaat Musica Sacra Maastricht 35 jaar. Daar zal het festival bij stilstaan middels het thema ‘Het Begin’. De overige thema’s voor de komende periode zijn ‘Vergelden, verzoenen, vergeven’ (2018), ‘Bidden en smeken’ (2019) en ‘Aanvaarden, berusten’ (2020).
Stichting Musica Sacra vraagt voor de periode 2017-2020 een subsidie aan in de categorie ‘klein/middelgroot festival’. Het gevraagde subsidiebedrag is 125.000 euro. Daarnaast vraagt de stichting een bijdrage (co)productie van 25.000 euro aan. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 150.000 euro per jaar/editie.
Historie
Stichting Musica Sacra ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten via de Regeling meerjarige activiteitensubsidie 2013-2016.
Het Fonds volgt de festivals die het meerjarig subsidieert door adviseurs de festivals te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds de verschillende festivaledities van Musica Sacra Maastricht bezocht.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als goed.
Musica Sacra Maastricht is een festival met een ijzersterke formule. De commissie waardeert de missie van Musica Sacra om met het organiseren van het festival een bijdrage te willen leveren aan het geestelijke leven van de mens. Zij vindt dat er sprake is van een heldere aanvraag. De plannen voor de komende periode zijn al behoorlijk uitgewerkt. Het festival hanteert een duidelijke artistieke visie, die op een coherente wijze een vertaling krijgt in het programma. De sacraal-thematische uitgangspunten die de aanvrager hanteert bij de samenstelling van de programmering zorgen voor een goede samenhang. Tevens levert deze benadering een positieve bijdrage aan de beleving van het festival door het publiek. Door de goed doordachte kaders die het festival hanteert bij de totstandkoming van zijn programma, biedt het festival het publiek een duidelijke context. Dat zorgt voor verhoging van de zeggingskracht van het festival. De historische binnenstad van Maastricht als locatie van het festival draagt daar volgens de commissie verder aan bij.
De programmering is vakkundig samengesteld en de commissie heeft veel vertrouwen in het vakmanschap van de programmamakers. Zij is ook positief over de kwaliteit en de authenticiteit van het voorgenomen programma. Zo zorgt de thematische benadering ervoor dat bestaande werken in een nieuw perspectief worden geplaatst. Ook het geven van compositieopdrachten aan Nederlandse componisten draagt naar de mening van de commissie bij aan de oorspronkelijkheid van het festival. De thematische uitwerking van de programmering voor de komende periode is goed doordacht en helder uitgewerkt. De commissie is niet volmondig positief over de muzikaal-inhoudelijke invulling van het programma. Deze had volgens haar een nadere uitwerking verdiend.
Hoewel de commissie in het algemeen positief is over de keuze van het festival om te werken vanuit een specifieke thematiek, plaatst zij daarbij een kanttekening. De aanvrager geeft weliswaar aan dat een dergelijke thematiek uitnodigt om een brede vertaling te krijgen in de programmering, maar de commissie constateert dat het festival zich voor de invulling van zijn programma met name focust op de joodschristelijke cultuur. De mogelijkheden om het thema breder aan te pakken, benut de aanvrager volgens de commissie onvoldoende. Zij acht in het licht van de ontwikkelingen in de samenleving het risico niet ondenkbaar dat het festival aan zeggingskracht zal inboeten. Ook de muzikale invulling van het programma beperkt zich veelal tot klassieke muziek, waar volgens de commissie ook mogelijkheden liggen voor verdere verbreding.
Bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten als ruim voldoende.
Naar haar mening presenteert het festival de state of the art op het gebied van sacrale muziek. Daarnaast levert het festival een bijdrage aan de ontwikkeling van sacrale muziek, door werken op dit gebied te presenteren die niet of zelden in Nederland te horen zijn. Door compositieopdrachten te verstrekken aan talentvolle Nederlandse componisten, die door Nederlandse solisten of ensembles zullen worden uitgevoerd, draagt Musica Sacra Maastricht eveneens bij aan het Nederlandse muziekleven, aldus de commissie. Op grond van de aanvraag heeft de commissie echter niet de indruk dat het festival al een duidelijke structuur heeft ontwikkeld rondom het verstrekken van de compositieopdrachten. Dit heeft volgens de commissie nog een vrij incidenteel karakter.
Voorts stelt de commissie vast dat de ambities van Musica Sacra Maastricht op het gebied van talentontwikkeling nog in ontwikkeling zijn. Verder staan de educatieve activiteiten van het festival in de aanvraag mager beschreven. Ook de ambitie van het festival om zich te ontwikkelen tot een breder kunstenfestival is vooralsnog beperkt uitgewerkt.
Tot slot stelt de commissie vast dat de aanvraag weinig zicht biedt op een verdiepend randprogramma. Op grond van de eerdere edities van het festival weet de commissie echter dat de thematiek van het festival ook altijd een uitwerking krijgt in een aanvullend programma. Zij heeft er daarom vertrouwen in dat Musica Sacra Maastricht ook in de komende periode context en verdieping aan de programmering zal geven.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als ruim voldoende.
Zij stelt vast dat de aanvrager goed reflecteert op de financiële tekorten die in de afgelopen jaren zijn ontstaan. Dat neemt niet weg dat de financiële positie van de instelling reden tot enige zorg geeft. Sinds 2014 kent de stichting namelijk een negatief eigen vermogen en zowel de liquiditeit als de solvabiliteit zijn slecht. De aanpak die het festival voorstelt om de negatieve resultaten weg te werken, is volgens de commissie aannemelijk uitgewerkt. Zo begroot de aanvrager sinds 2014 jaarlijks een bedrag om aan de reserves toe te voegen. Verder is een begrotingsmodel opgesteld om de financiële gevolgen van de programmering nauwkeurig te kunnen monitoren en worden via het kassa-systeem de recettes in de gaten gehouden. Musica Sacra is zo in staat om snel bij te sturen bij tegenvallende ontwikkelingen. Het festival is realistisch in zijn ambities en houdt rekening met de financiële positie. Zo zal uitbreiding van het aantal activiteiten alleen plaatsvinden als de werving van additionele middelen het toelaat. Pas dan zal de aanvrager het programma uitbreiden en verfijnen. Dat vindt de commissie in de huidige situatie een verstandige manier van ondernemen.
In de komende periode wil Musica Sacra het festival realiseren met een vergelijkbare begroting als in de afgelopen jaren. Tegelijkertijd constateert de commissie dat het percentage aan eigen inkomsten afneemt en dat als gevolg daarvan de afhankelijkheid van subsidies en bijdragen in het totaal aan inkomsten zal toenemen. Naar verwachting zal Musica Sacra Maastricht in de komende periode maar net weten te voldoen aan de eigeninkomstennorm van 25 procent. De commissie is wel positief over de ambities van de aanvrager om de eigen inkomsten via crowdfunding en sponsoring te vergroten, maar ziet vooralsnog geen vertaling daarvan in de begroting. Zij stelt vast dat het festival zich goed bewust is van zijn omgeving, maar dat de inspanningen om de eigen inkomsten te vergroten nog weinig overtuigend zijn en vooralsnog weinig tot geen inkomsten opleveren.
Musica Sacra Maastricht heeft een duidelijke visie op zijn positie in het veld en het eigen onderscheidend vermogen wordt in de plannen helder beschreven. Het festival heeft diverse lokale, nationale en internationale samenwerkingspartners; met name Theater aan het Vrijthof en Omroep Max zijn daarbij van belang. Om zijn positie te behouden is het festival zich ervan bewust kwetsbaar te zijn aan de bron: de programmacommissie van Musica Sacra Maastricht is namelijk al op leeftijd. De commissie is daarom positief over het initiatief van het festival om jonge gastprogrammeurs in te huren en te testen.
De commissie constateert dat Musica Sacra Maastricht door publieksanalyses goed zicht lijkt te hebben op zijn huidige publiek. De behoefte bij Musica Sacra Maastricht om ook een ander, liefst jonger publiek met het festival te willen bereiken, krijgt in de aanvraag echter onvoldoende uitwerking. Daarbij vindt de commissie dat veel van de activiteiten van het festival niet goed aansluiten bij de interesses van deze jonge doelgroep. Tot slot vindt de commissie dat de marketingplannen in het algemeen redelijk zijn uitgewerkt. De aanvrager onderscheidt doelgroepen en geeft per doelgroep een aanzet voor een marketingstrategie. Verder heeft het festival een gedifferentieerd prijsbeleid en hanteert het lagere tarieven om de aanwas van nieuw publiek te stimuleren. De commissie vindt echter wel dat de marketing van Musica Sacra Maastricht een nieuwe impuls zou mogen krijgen, met name om een nieuwe culturele elite voor het festival te interesseren.
Pluriformiteit
De bijdrage aan de pluriformiteit beoordeelt de commissie als ruim voldoende.
Het overwegend klassieke aanbod van Musica Sacra Maastricht is niet per definitie onderscheidend, aangezien dit aanbod op diverse podia en festivals in Nederland wordt gepresenteerd. De sacraal-thematische uitgangspunten die bij de samenstelling van het programma worden gehanteerd, maken dat het festival zich met zijn aanbod wél onderscheidt van andere aanbieders van klassieke muziek. De commissie beoordeelt dat Musica Sacra Maastricht een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit levert.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de spreiding als ruim voldoende.
Het festival vindt plaats in Maastricht. De commissie vindt dat het hiermee een redelijke bijdrage levert aan de spreiding. Tegelijkertijd merkt de commissie op dat in Maastricht vergelijkbaar aanbod niet geheel ontbreekt, zoals in bepaalde regio’s in Nederland wel het geval is. In Maastricht en omgeving vinden ook andere festivals plaats. Ook kent de stad een goede culturele infrastructuur op het gebied van de podiumkunsten.
Aanwezigheid financiële bijdrage provincie of gemeente
De financiële bijdrage van de provincie of gemeente is zeer goed.
De afgelopen periode ontving het festival per editie 80.000 euro van de provincie en ruim 100.000 euro van de gemeente. Voor de periode 2017-2020 ontvangt Musica Sacra Maastricht naar verwachting vergelijkbare bedragen van zowel de provincie als de gemeente. Hiermee is sprake van een aanzienlijke lokale bijdrage.
Bijdrage (co)productie
De commissie adviseert een bijdrage (co)productie toe te kennen.
Musica Sacra Maastricht wil zijn rol als (co)creërend en (co)producerend podium verder uitdiepen, om de thema’s nog sterker en vanuit meerdere perspectieven te kunnen invullen. Musica Sacra Maastricht wil gaan samenwerken met Opera Zuid om muziektheater- en operaproducties te realiseren. Mogelijk zal het festival daarbij ook samenwerken met de Operadagen Rotterdam. De commissie vindt dat de organisatie in de aanvraag een aantal interessante projecten beschrijft, met daarbij een aantal kwalitatief goede makers. Verder wil Musica Sacra Maastricht in alliantie met talentenmakelaardij Via Zuid een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een aantal talentvolle makers, door hen coaching en begeleiding te bieden, om hen uiteindelijk op het festival te kunnen presenteren. De commissie heeft het vertrouwen dat deze coproducties zullen leiden tot aanbod dat niet veel op andere podia te zien is. De commissie is ervan overtuigd dat de te maken coproducties zullen bijdragen aan de pluriformiteit van het podiumkunstenlandschap.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Musica Sacra Maastricht te honoreren voor zover het budget dat toelaat.
Aangevraagd bedrag per editie
150.000
Geadviseerd bedrag per editie
bedrag per editie
125.000
Bijdrage (co)productie
25.000
Totaal per editie
150.000
Toegekend bedrag per editie
150.000
Aangevraagd bedrag per editie
150.000
bedrag per editie
125.000
Bijdrage (co)productie
25.000
Totaal per editie
150.000
Toegekend bedrag per editie
150.000
* Alsnog toegekend in 2016