Muziektheater De Plaats
Inleiding
Muziektheater De Plaats, met artistiek leider Albert Hoex, is gevestigd in Arnhem en heeft een eigen huis: de TransformatiePlaats. Dit is de zogeheten Hijszaal van de voormalige gasfabriek. Naast Albert Hoex bestaat de artistieke kern uit zes artistieke, zakelijke en productionele medewerkers. De Plaats wil avontuurlijk muziektheater brengen op betekenisvolle locaties in de openbare ruimte. Het gezelschap heeft als missie om voorstellingen te maken die zowel tijdens het maakproces als bij de uitvoering betekenisvol is voor de gemeenschap. Daarbij wordt samenwerking gezocht met diverse instellingen binnen en buiten de kunsten, zoals woningcorporaties, wijkraden, landschapsarchitecten, kunstopleidingen, amateurverenigingen en kerkgenootschappen. Voor elke nieuwe productie vormt de locatie de inspiratiebron en wordt een nieuwe tekst geschreven en een nieuwe compositie gemaakt. Per project worden acteurs, muzikanten en componisten geëngageerd.
De Plaats heeft in de afgelopen jaren zijn werk ontwikkeld aan de hand van vier programma’s: kunsteducatie, gericht op het primair onderwijs; sociaal-artistieke (of community)projecten in de wijk; ‘Prateur-voorstellingen’ en muziektheaterproducties op basis van wereldmuziek die in eigen huis gespeeld worden. ‘Prateur-voorstellingen’ zijn locatieprojecten waarin professionals samenwerken met amateurs, zoals koren, harmonieorkesten en toneelverenigingen. Hierbij wordt steeds gezocht naar verbinding en betekenis, aldus de aanvraag. De voorstelling bestaat uit een serie van vijf tot zeven afgeronde scènes van een kwartier. Voor de komende periode wil De Plaats in artistiek opzicht inzetten op inhoudelijke verdieping en verdere professionalisering. Daarbij wordt nog nadrukkelijker een combinatie van westerse en niet-westerse (amateur)kunsten nagestreefd. Voor de periode 2017-2020 heeft het gezelschap de ambitie om langs bovenstaande vier lijnen per jaar gemiddeld acht nieuwe voorstellingen en reprises uit te brengen. Naast de educatieve en sociaal-artistieke projecten zijn dit gemiddeld twee ‘Prateur-voorstellingen’ en drie wereldmuziekproducties per jaar. Samenwerkingspartners zijn onder meer Toonkunstkoor Arnhem, orkest de ereprijs en Theatergroep Cactus. Als componisten worden onder anderen Andries van Rossem, Lucas Wiegerink en Stijn Hoes aangetrokken. In 2017 zal ‘Prateur Arnhem’ gespeeld worden op de oevers van de Rijn, waarbij ‘Das Rheingold’ van Wagner als inspiratiebron dient. In 2018 vormt ‘Macbeth’ de inspiratie voor een voorstelling over goed en kwaad in het Paleis van Justitie. De muziektheatervoorstellingen in eigen huis, zoals ‘De jongen in de koffer’ en ‘Wereldveranderaars’, worden ontwikkeld met muzikanten uit alle hoeken van de wereld en gaan onder meer over migratievraagstukken en andere wereldse zaken.
De subsidieaanvraag bij het Fonds Podiumkunsten betreft met name de ‘Prateur-voorstellingen’ en de voorstellingen met wereldmuziek. In de periode 2017-2020 speelt De Plaats 95 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 150.000 euro.
Historie
De Plaats ontvangt in de periode 2013-2016 geen structurele subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of het Fonds Podiumkunsten.
Er is door De Plaats beeld- en/of geluidsmateriaal opgestuurd van de voorstellingen ‘De Thuiskomst, een Hollandse Odyssee’, ‘Prateur Nijmegen’ en ‘Prateur Arnhem’.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de kwaliteit als zwak.
Zij heeft waardering voor de missie van De Plaats om kunst te maken waarmee een verbond wordt aangegaan met de directe omgeving. De commissie ziet dit terug in de wijze waarop De Plaats zijn artistieke beleid gestalte geeft in de eigen regio. Met name de locatievoorstellingen die gespeeld worden op interessante plekken in Arnhem en omstreken, acht zij aansprekend voor zijn doelgroepen. De makers hebben ruime ervaring met het creëren van community- of sociaal-artistieke projecten. Uit de producties spreekt dan ook een professionele benadering met het werken met amateurs. Dat getuigt van vakmanschap. Desondanks stelt de commissie vast dat de kwaliteit van de professionele voorstellingen van De Plaats wisselend is. Hoewel de thematische uitgangspunten doorgaans op een aansprekende manier worden vertaald naar het werk, is er volgens de commissie sprake van een matige uitvoeringskwaliteit. Zo zijn de gesproken teksten niet altijd verstaanbaar en komt de muzikale component niet in alle gevallen goed uit de verf. Hierdoor blijft de boodschap die de makers aan het publiek willen overbrengen soms wat aan de oppervlakte. Ook de liedjes in de producties vindt zij weinig verrassend en niet altijd van een hoog niveau. Volgens de commissie wordt in de voorstellingen van De Plaats op inventieve en beeldende wijze gebruikgemaakt van de ruimte, al constateert zij ook dat de locatie niet altijd inhoudelijk gerelateerd is aan de voorstelling. Dit doet naar haar mening afbreuk aan de zeggingskracht van de voorstellingen.
De commissie vindt het uitgangspunt van het artistieke beleid voor de komende periode, “kunst die wil verbinden”, mooi en relevant. Het idee om met muzikanten uit alle hoeken van de wereld te gaan samenwerken is naar haar mening spannend en sluit goed aan bij het nieuwe beleid. De beoogde samenwerkingspartners, zoals Toneelgroep Oostpool en Theatergroep Cactus, zijn volgens de commissie goed gekozen en passend bij de voorgenomen producties. De commissie vindt de uitwerking van de voorgestelde projecten echter ontoereikend. Zo mist zij in vrijwel alle gevallen een motivering voor de gekozen onderwerpen of de thematiek. Hierdoor wordt onvoldoende duidelijk welk verhaal de makers met de voorstellingen willen vertellen. Daarbij ontbreekt bij alle plannen een beschrijving van de inhoud. Waaruit bijvoorbeeld de nieuwe blik op Bachs werk zal bestaan in ‘De jonge Mattheüs’, wordt niet toegelicht. Ook de muzikale concepten zijn mager uitgewerkt of ontbreken in het geheel; dit geldt onder meer voor de ‘Prateur-projecten’ die in 2017 en 2018 gerealiseerd worden en voor de coproductie met Theatergroep Cactus. Ten slotte is de commissie van mening dat De Plaats weinig reflecteert op het beleid van de afgelopen jaren. Zij mist hierdoor een relatie met de wijze waarop het gezelschap bijvoorbeeld het concept van de ‘Prateur-voorstellingen’ verder wil ontwikkelen en verdiepen.
Ondernemerschap
De commissie kwalificeert het ondernemerschap als goed.
Zij stelt vast dat muziektheater De Plaats in de afgelopen jaren voornamelijk met projectsubsidies voorstellingen heeft geproduceerd en er in is geslaagd om de organisatie financieel gezond te houden. Dat komt onder meer doordat het gezelschap een relatief hoog percentage eigen inkomsten weet te genereren. De commissie is bovendien van mening dat er een zeer ondernemende houding spreekt uit de aanvraag. De Plaats heeft zich op overtuigende wijze weten te verankeren in Arnhem en omgeving, waar het gezelschap een breed netwerk heeft weten op te bouwen. Daarbij is de organisatie niet alleen binnen de culturele infrastructuur, maar ook met het bedrijfsleven en met diverse overheidsinstellingen samenwerkingsverbanden aangegaan. Voor de komende periode heeft De Plaats op alle fronten, van publieksbereik tot het werven van eigen inkomsten, in meer of mindere mate een uitbreiding voor ogen. Op grond van de ontwikkelingen in het verleden en de goede uitwerking van de plannen, acht de commissie deze groei aannemelijk. Zo stijgen de activiteitenlasten onder meer door de voorgenomen en goed beargumenteerde uitbreiding van het artistieke en zakelijke team. Er is bovendien sprake van een evenwichtige balans in het dekkingsplan. De commissie is positief over de geraamde bijdragen van private fondsen en de aanzienlijke inkomsten die de aanvrager uit sponsorbijdragen van particulieren en bedrijven verwacht te genereren en noemt de plannen op dit punt weloverwogen. Wel stelt zij vast dat de publieksinkomsten in de afgelopen periode per jaar forse schommelingen vertonen en dat deze fluctuaties niet worden toegelicht in de aanvraag. Alhoewel de commissie een strategie voor (financiële) tegenvallers mist, blijkt uit de plannen dat het gezelschap in staat is om zeer efficiënt en met minimale lasten voorstellingen te produceren.
De Plaats heeft een duidelijke visie hoe zij zich wil positioneren in het veld. Dankzij de spraakmakende locatievoorstellingen, die het gezelschap al geruime tijd in de eigen regio maakt, heeft het gezelschap een herkenbare signatuur ontwikkeld. Bovendien heeft De Plaats een helder beeld van haar doelgroepen, dat onder meer gevormd is op basis van het publieksonderzoek dat het gezelschap al een aantal jaren uitvoert. De beschreven doelgroepen sluiten volgens de commissie logisch aan op de verschillende producties die het gezelschap maakt. Zij waardeert bovendien de speciale aandacht voor publiek van niet-westerse afkomst. De plannen op het gebied van communicatiemiddelen vindt de commissie overtuigend. Er wordt ingezet op social media, wat de commissie een adequaat middel vindt. Er worden veel uitvoerenden bij de projecten betrokken die voor veel aandacht op social media kunnen zorgen. Zowel doordat er met grote groepen amateurkunstenaars wordt samengewerkt als het feit dat op scholen wordt gespeeld, dragen naar haar mening eveneens bij aan de verdere publieksontwikkeling. Op grond hiervan acht de commissie de geraamde stijging van de bezoekersaantallen voor de komende periode dan ook geloofwaardig .
Pluriformiteit
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als ruim voldoende.
Muziektheater De Plaats maakt in de eerste plaats locatie(muziek)theater, waarbij de locatie een onlosmakelijk deel van de dramaturgie uitmaakt. De commissie stelt vast dat er zowel binnen de Basisinfrastructuur als in het ongesubsidieerde circuit relatief weinig gezelschappen zijn die vergelijkbaar aanbod maken. Daarnaast creëert De Plaats muziektheater op basis van wereldmuziek. Ook dit genre wordt volgens de commissie in beperkte mate getoond op de Nederlandse podia, maar tegelijkertijd vindt de commissie het werk van De Plaats niet uniek. De commissie vindt dat het werk van De Plaats een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit levert.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als voldoende.
De Plaats is gevestigd in Arnhem en is zeer actief in de stad en de eigen regio. De commissie stelt vast dat het podiumkunstenaanbod in Arnhem en omgeving minder groot is dan in de vier grote steden in de Randstad. Tegelijkertijd is er geen sprake van het geheel ontbreken van vergelijkbaar aanbod. In de periode 2013-2015 heeft De Plaats relatief weinig in andere regio’s gespeeld en in de periode 2017-2020 staat de aanvrager een vergelijkbare geografische spreiding voor ogen. De commissie vindt dat De Plaats een beperkte bijdrage aan de geografische spreiding levert.
Bijdrage talentontwikkeling
Niet van toepassing.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van muziektheater De Plaats te honoreren voor zover het budget dat toelaat.
Aangevraagd bedrag per jaar
150.000
Geadviseerd bedrag per jaar
gemiddeld aantal uitvoeringen per jaar
bedrag per uitvoering
Circuit klein/middel
60
1.250
75.000
Circuit groot
0
0
0
Basisbedrag
75.000
Bijdrage talentontwikkeling
0
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
150.000
Toegekend bedrag per jaar
150.000
Aangevraagd bedrag per jaar
150.000
Circuit klein/middel
75.000
Circuit groot
0
Basisbedrag
75.000
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
150.000
Toegekend bedrag per jaar
150.000
** Alsnog toegekend in 2017