De European League of Institutes of the Arts (ELIA), opgericht in 1990, is een netwerk van circa driehonderd kunstvakopleidingen in Europa, Azië, Noord-Amerika en Australië. Sinds 2009 organiseert ELIA het jaarlijkse festival NEU NOW in wisselende Europese steden. Vanaf 2015 vindt het festival plaats in Amsterdam, in samenwerking met en op het terrein van de Westergasfabriek.

ELIA wil de internationale beroepspraktijk van talentvolle jonge kunstenaars in alle disciplines bevorderen, zowel in artistieke zin als qua cultureel ondernemerschap. NEU NOW is een internationaal, vooral op Europa gericht, festival dat een platform biedt aan net afgestudeerde kunstenaars om hun werk te tonen aan curatoren, programmeurs en producenten. De organisatie wil de artistieke uitwisseling stimuleren in een multi- en interdisciplinaire context en initieert samenwerkingsprojecten. Daarnaast biedt het festival een randprogramma van trainingen, nagesprekken, debatten en workshops die in het teken staan van cultureel ondernemerschap en interdisciplinariteit. NEU NOW is naar eigen zeggen in toenemende mate een wegbereider naar internationale platforms voor de deelnemende kunstenaars. Behalve een livefestival is NEU NOW ook een online festival. Bij de samenstelling van het programma van het festival spelen, naast de intrinsieke artistieke kwaliteiten, ook de maatschappelijke of politieke betekenis en impact van het werk een belangrijke rol, aldus de aanvraag. Een aanvullend criterium van de organisatie is dat het werk de bestaande grenzen van de discipline uitdaagt of verbindingen legt met andere kunstpraktijken en disciplines. Het uitgangspunt voor de komende jaren is dat tien projecten uit Nederland op het livefestival worden geprogrammeerd: vijf podiumkunstprojecten en vijf uit andere disciplines. Vooralsnog bestaat de programmering van NEU NOW uit veertig projecten: tien projecten theater/dans, vier projecten muziek/geluid, twaalf projecten beeldende kunst, acht projecten architectuur/vormgeving en zes projecten film/animatie.

In de periode 2017-2020 wil NEU NOW een aantal inhoudelijke ontwikkelingen bewerkstelligen. Zo wil het festival de leden voor de vakjury in toenemende mate werven bij organisaties op het gebied van talentontwikkeling, bij creative hubs en bij professionele kunstinstellingen waarmee het festival samenwerkt voor de doorstroming. De organisatie zal meer samenwerkingspartners zoeken. Verder wil NEU NOW gaan werken met gastcuratoren, residenties creëren voor kunstenaars en een samenwerkingsproject opzetten tussen een Nederlandse podiumkunstenaar en een buitenlandse kunstenaar. Daarnaast wil het festival jaarlijks een internationaal seminar voor professionals en beleidsmakers organiseren, waarin nieuwe ontwikkelingen op het gebied van cultureel ondernemerschap in Europa centraal staan. Ten slotte wil NEU NOW inzetten op de online facilitering van de internationale beroepspraktijk van jonge kunstenaars, door de trainingen als modules in toolkits op te nemen en deze online beschikbaar te stellen.

European League of Institutes of the Arts vraagt voor de periode 2017-2020 een subsidie aan in de categorie ‘klein/middelgroot festival’. Het gevraagde subsidiebedrag is 125.000 euro per jaar/editie.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als voldoende.

Festival NEU NOW was tot voor kort een reizend festival, dat sinds 2009 jaarlijks plaatsvond in wisselende Europese steden. Onlangs heeft het festival besloten om zich in ieder geval tot 2018 te vestigen op het Westergasfabriekterrein in Amsterdam, om vanuit daar het festival verder te kunnen ontwikkelen. De commissie begrijpt dat het nomadische bestaan van het festival logistieke en organisatorische problemen met zich meebracht en dat het voor een festival in een dergelijke opzet lastig is om een publiek op te bouwen. Zij vindt echter ook dat de nomadische aspecten voor een belangrijk deel het signatuur van het festival bepaalden en dat, door te kiezen voor steeds wisselende locaties, het festival voortdurend in een nieuwe, Europese context werd gepresenteerd. Daarmee droeg het festival tevens een Europese visie op Europese kunst uit. Door te kiezen voor een vaste locatie, is het risico reëel dat een deel van die signatuur verloren gaat en dat het festival daardoor aan zeggingskracht zal inboeten.

Ondanks dit mogelijke verlies van de signatuur ziet de commissie ook positieve ontwikkelingen. Ze stelt vast dat het festival vasthoudt aan een aantal vaste elementen binnen zijn opzet. Zo zijn bij de organisatie van het festival een groot aantal vakmensen betrokken en vormt de inbreng van een aantal kwalitatief goede Europese kunstvakopleidingen de basis van het programma. De commissie vindt dat de samenstelling van het uiteindelijke programma is gebaseerd op een aantal helder geformuleerde criteria. De keuze voor het programma maakt een internationale jury, die breed is samengesteld uit vakmensen die hun sporen hebben verdiend binnen de disciplines die op het festival worden gepresenteerd. De programmering van het festival bestaat uit een selectie van projecten van net afgestudeerde kunstenaars, die een vernieuwend en conceptueel karakter hebben en vaak een combinatie van disciplines zijn. Daarbij merkt de commissie wel op dat het aandeel van podiumkunsten binnen de totale programmering beperkt is.

Hoewel er sprake is van een heldere selectieprocedure, mist de commissie in het plan voor de komende jaren een duidelijke visie aan de hand waarvan de organisatie een coherent en samenhangend programma samenstelt. De programmering van het festival bestaat volgens de commissie uit een bonte verzameling projecten, in een verscheidenheid aan disciplines. De samenhang tussen die disciplines maakt de organisatie in het plan in de ogen van de commissie onvoldoende concreet.

Tot slot vindt de commissie in het algemeen dat het plan van de aanvrager wel een aantal interessante ideeën bevat, maar dat deze de opzet van zowel het fysieke als het online festival onvoldoende concreet maakt. Daarnaast wordt in de aanvraag te beperkt beargumenteerd wat de noodzaak is om een festival te organiseren dat zich specifiek richt op het presenteren en ontwikkelen van jong, Europees talent. Als platform voor de bevordering en uitwisseling van kennis en deskundigheid vindt de commissie NEU NOW een interessant initiatief, maar als presentatieplek voor nieuw talent vindt de commissie de opzet te beperkt en te veel naar binnen gericht. Onduidelijk is wat het festival onderscheidt van andere podia en festivals waar dit talent ook gepresenteerd zou kunnen worden.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten als voldoende.

De commissie stelt vast dat het festival is opgezet om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van jonge kunstenaars, zowel in artistieke zin als qua ondernemerschap. In het plan staat volgens haar met name de ontwikkeling van het cultureel ondernemerschap centraal. De trainingen, nagesprekken, debatten en workshops binnen het randprogramma zijn vooral gericht op de zakelijke aspecten van het kunstenaarschap. Ook binnen het internationale seminar 'Making a living from the arts', dat jaarlijks voor professionals en beleidsmakers zal worden georganiseerd, staan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van cultureel ondernemerschap in Europa centraal. De commissie vindt dat het plan onvoldoende concreet maakt welke andere competenties het festival, naast die op het gebied van het ondernemerschap, bij de kunstenaars wil ontwikkelen.

Omdat NEU NOW een podium biedt aan nieuwe, talentvolle kunstenaars, heeft het festival volgens de commissie wel enige betekenis voor programmeurs en vakgenoten: zij kunnen zich op de hoogte brengen van de laatste ontwikkelingen binnen de gepresenteerde disciplines. Tevens wil het festival, door samen te werken met een aantal Europese festivals, podia, art fairs en galerieën, de doorstroom van talent bevorderen. Gelet op het beperkte aandeel podiumkunsten binnen de totale programmering van NEU NOW, is de commissie van mening dat de bijdrage van het festival aan de ontwikkeling van de podiumkunsten wat betreft de doorstroming van talent beperkt is.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als zwak.

Vooropgesteld moet worden dat NEU NOW in een transitiefase verkeert, omdat het festival momenteel nog onder verantwoordelijkheid valt van de European League of Institutes of the Arts (ELIA). Vanaf 2017 zal voor de organisatie van NEU NOW een nieuwe, zelfstandige stichting worden ingericht.

Wat de financiële gezondheid van ELIA betreft merkt de commissie op dat volgens de aangeleverde cijfers de financiële positie van de organisatie zorgelijk is. Door een tekort in 2014 heeft ze momenteel een negatief eigen vermogen.

Verder is de commissie kritisch over de begroting voor de komende periode. Zij constateert dat in het plan een duidelijke onderbouwing ontbreekt voor de voorgenomen, substantiële toename van de kosten. Daarnaast nemen, door de aangevraagde subsidie bij het Fonds Podiumkunsten en een verhoging van de Europese subsidie, de inkomsten uit subsidies en bijdragen fors toe; het percentage eigen inkomsten voor de komende periode ligt nog maar net boven het minimum van 25 procent. Het optimisme over de toekomstige Europese subsidieaanvraag van ELIA dat de aanvrager aan de dag legt, deelt de commissie niet bij voorbaat. In de aanvraag wordt namelijk niet inzichtelijk gemaakt dat het festival in een geheel andere opzet dan voorheen en onder verantwoordelijkheid van een nieuwe, zelfstandige stichting daarop kan rekenen.

De commissie stelt verder vast dat de publieksinkomsten van het festival gering zijn, niet alleen vanwege de lage toegangsprijzen, maar ook door het zeer beperkte aandeel betalende bezoekers. Ook de ambities op het vlak van sponsorwerving en de werving van private fondsen verkeren nog in een te prematuur stadium om het vertrouwen te wekken dat ze tot extra eigen inkomsten zullen leiden.

In de plannen staat uitsluitend de positie van het festival in Amsterdam beschreven en de commissie mist een beschrijving van hoe het festival zich landelijk beoogt te positioneren. Dat het festival zich richt op jonge makers en professionals, acht de commissie logisch gezien de aard en opzet van het festival. Hoe het festival ook de aandacht van een breed, Amsterdams publiek wil trekken, wordt in de aanvraag volgens de commissie te weinig concreet gemaakt. De aanvrager weet in het plan bijvoorbeeld niet duidelijk te maken wat NEU NOW aantrekkelijk maakt voor deze doelgroep. Ten slotte stemt de organisatie binnen de marketing van het festival de inzet van middelen globaal af op het bereiken van de verschillende doelgroepen. Een nadere uitwerking zal volgen in een definitief marketingplan. Alles bij elkaar genomen heeft de commissie vooralsnog weinig vertrouwen in de door aanvrager beoogde toename van het publieksbereik.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit van het Nederlands podiumkunstenaanbod als ruim voldoende.

Slechts een beperkt deel van het gepresenteerde aanbod betreft podiumkunsten. Hierbinnen maakt het festival geen keuze voor een specifieke discipline of een genre. Vanwege de grote diversiteit in het aanbod, is er voor een deel sprake van aanbod dat veelvuldig in Nederland te zien is en voor een deel van minder geziene experimentele werkvormen. NEU NOW als geheel onderscheidt zich vanwege de unieke internationale selectie van makers die zo goed als nooit op reguliere podia en festivals in Nederland te zien is. Hiermee levert de aanvrager een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit.