Eurosonic Noorderslag (ESNS) is een vierdaags festival dat jaarlijks in januari in Groningen plaatsvindt onder leiding van algemeen directeur Dago Houben en creatief directeur Peter Smidt. De missie van het festival is om meer aandacht te genereren voor Nederlandse en Europese popmuziek en om de internationale circulatie van Nederlandse en Europese artiesten en repertoire vergroten. Kernactiviteit om dat doel te bereiken is de organisatie van de twee festivals Noorderslag en Eurosonic en de European Production & Innovation Conference (EPIC). Daarnaast worden diverse prijsuitreikingen georganiseerd, waarvan de European Border Breakers Awards (EBBA) en de Popprijs de belangrijkste zijn, aldus de organisatie. Voor de internationale doorstroming van artiesten is het uitwisselingsprogramma ‘European Talent Exchange Programme’ (ETEP) opgestart, een samenwerking met Europa’s honderd belangrijkste popfestivals. Eveneens tot de kernactiviteiten behoort het marketingbeleid, waarmee de organisatie naar eigen zeggen een groot publiek in Europa bereikt.

Het artistieke uitgangspunt van ESNS is dat in Europa kwalitatief uitstekende, diverse, innovatieve, oorspronkelijke en authentieke popmuziek wordt gemaakt, die te weinig op podia en in de media buiten de eigen landsgrenzen te horen is. In Europese landen domineert Engelse en Amerikaanse muziek, plus repertoire uit het eigen land. De Europese markt is nog te versnipperd om voldoende tegenwicht te bieden aan de Anglo-Amerikaanse dominantie, aldus ESNS. Door een programma met nieuwe, kwalitatief hoogwaardige artiesten uit diverse Europese landen neer te zetten voor een relevant publiek van buyers, zorgt ESNS naar eigen zeggen voor een rijkere, diverse popcultuur op zowel economisch, maatschappelijk als artistiek gebied.

De belangrijkste artistieke ambitie voor de periode 2017-2020 blijft, net als in de periode 2013-2016, om de spin-off voor de artiesten nog verder te vergroten. Volgens de organisatie moet elke artiest die op ESNS speelt rendement uit zijn investering halen, in de vorm van een tour, optredens, media-exposure, publishing deals et cetera. Om die ambitie waar te maken, zijn er subdoelen geformuleerd. De organisatie wil het publieksbereik zowel kwalitatief als kwantitatief vergroten, live en vooral via de media. Daarnaast wil ze de platformfunctie van het festival verbreden en versterken en wil ze de voorhoedepositie van ESNS verstevigen. In grote lijnen blijven de activiteiten gelijk aan die van de lopende periode. Het is volgens de organisatie vooral zaak de hoge kwaliteit van de activiteiten verder te verbeteren, en binnen de kernactiviteiten te blijven vernieuwen. Alleen zo zegt ESNS haar koploperspositie te kunnen behouden. Tot slot wil de organisatie het programma van Noorderslag inhoudelijk verdiepen door middel van speciale producties. Voorbeelden van in het verleden gemaakte producties zijn: ‘Hommage aan Boudewijn de Groot’, ‘Surinaams Goud’ en ‘de Tranendal Revue’.

Stichting Noorderslag vraagt voor de periode 2017-2020 een subsidie aan in de categorie ‘groot festival’. Het gevraagde subsidiebedrag is 250.000 euro. Daarnaast vraagt de stichting een bijdrage (co)productie van 50.000 euro aan. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 300.000 euro per jaar/editie.

Stichting Noorderslag ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de Regeling meerjarige activiteitensubsidie 2013-2016.

Het Fonds volgt de festivals die het meerjarig subsidieert door adviseurs de festivals te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds de verschillende festivaledities van Eurosonic Noorderslag bezocht.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als ruim voldoende.

Eurosonic Noorderslag is in de ogen van de commissie in de afgelopen dertig jaar uitgegroeid tot een begrip binnen de popmuziek. Terugkijkend maakt de organisatie de missie om meer aandacht te genereren voor Nederlandse en Europese popmuziek en om de internationale circulatie van Nederlandse en Europese artiesten en repertoire te vergroten, volgens haar overtuigend waar. Ook het vakmanschap binnen de programmering is volgens haar over het algemeen goed te noemen, waarbij er bovendien op een mooie manier ruimte wordt geboden aan de stromingen en ontwikkelingen binnen de popmuziek. Vanwege de showcasefunctie van Eurosonic heeft het festival een grote relevantie voor professionals, zoals boekers en programmeurs. Daarnaast bedient de aanvrager volgens de commissie ook liefhebbers, met name early adaptors binnen de pop, die veelbelovende bandjes willen ontdekken voordat ze zijn doorgebroken bij het grote publiek. De netwerkfunctie en zeggingskracht van het festival zijn voor deze groepen van professionals en liefhebbers groot.

Tegelijkertijd vindt de commissie dat de selectiecriteria die het festival hanteert te beperkend. Zij constateert dat Eurosonic Noorderslag zich vooral richt op nieuwe Europese artiesten en bands die de potentie hebben om een groter internationaal publiek te bereiken. De commerciële belangen zijn groot. De commissie stelt vast dat het festival bij de selectie sterk let op het aantal bezoekers, het aantal optredens en de spin-off die een band in publicitaire zin genereert. De commissie mist in de aanvraag echter een artistiek-inhoudelijke onderbouwing van het festival in brede zin en van de programmering in het bijzonder. In de basis vindt de commissie dat de organisatie nauwelijks reflecteert op de artistieke ontwikkeling van de popmuziek. Een dergelijke reflectie kan voor een festival als Eurosonic Noorderslag de basis vormen voor een onderbouwde artistiek-inhoudelijke ambitie. De ambitie die het festival nu in de aanvraag beschrijft, is gelijk aan die van vier jaar geleden: het verder vergroten van de spin-off voor de artiesten. Hoewel de commissie begrijpt dat deze ambitie op zichzelf aansluit bij de aard van het festival, mist ze ook hierbij een artistiek gemotiveerde insteek.

De commissie constateert dat de aanvrager voor het vinden en selecteren van het Europese popaanbod nauw samenwerkt met publieke radiostations, muziekexportbureaus en Europese festivals. Op zichzelf is dit een aansprekende constructie, maar in de uitwerking zijn volgens de commissie vooral het gezichtspunt en de visie van de partner bepalend voor de keuzes die worden gemaakt. In zekere zin legt Eurosonic Noorderslag hiermee de kwaliteitsbepaling van het aanbod buiten de eigen verantwoordelijkheid. Dat leidt volgens de commissie in de concrete programmering tot een interessant en breed overzicht van de ontwikkelingen in de Europese popmuziek, maar er is minder sprake van dat de aanvrager keuzes maakt op grond van een artistiek visie en uitgesproken festivalprofiel. Het onderdeel Noorderslag presenteert Nederlands aanbod dat zich in de periode voorafgaand aan het festival op enig terrein heeft bewezen. Daarnaast worden tijdens Noorderslag de belangrijkste popprijzen uitgereikt. De keuzes in het programma-aanbod van dit onderdeel onderbouwt de aanvrager volgens de commissie evenmin vanuit een heldere artistieke visie noch met duidelijke artistiek gemotiveerde keuzecriteria. Al het voorgaande laat volgens de commissie onverlet dat in januari de hele goegemeente van de popmuziek zich in Groningen verzamelt om een zeer breed overzicht van het Nederlandse en Europese actuele popaanbod te zien.

Een belangrijke motivatie voor professionals om jaarlijks Eurosonic Noorderslag bij te wonen, is de European Production & Innovation Conference. De commissie vindt dat daarin vooral de netwerkfunctie van het festival voor de popindustrie tot uiting komt. Zij stelt vast dat het overgrote deel van de onderwerpen die aan bod komen in het conferentieprogramma productioneel en zakelijk van aard zijn. De netwerkfunctie van Eurosonic Noorderslag is volgens de commissie voor de ontwikkeling van de pop zeker relevant, maar zij mist in het programma een goed uitgewerkte invulling waarin een artistieke reflectie op die ontwikkeling wordt gedeeld.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten als goed.

De aard van het festival is gericht op de promotie van Nederlandse en Europese popmuziek. De commissie vindt dat de organisatie voor de internationale promotie van het Nederlands aanbod overtuigend slaagt. In de praktijk blijkt die showcasefunctie haar vruchten af te werpen. Veel aanbod is nadat het op Noorderslag is geïntroduceerd, terug te vinden op diverse Europese Festivals. Eurosonic Noorderslag weet bovendien als geen ander een infrastructuur op te bouwen waarin popbands in contact komen met professionals uit de popindustrie. Het festival is bij uitstek de gelegenheid om professionele contacten aan te halen en nieuwe verbindingen te leggen, die weer nieuwe ontwikkelingen in gang kunnen zetten.

Daarnaast heeft de organisatie volgens de commissie een belangrijke voorbeeldfunctie voor de popindustrie als het gaat om de introductie van innovatieve manieren waarop een festival of conferentie kan organiseren. Een mooi voorbeeld hiervan was de mogelijkheid voor bezoekers om consumpties te betalen via een polsbandje met chip. De directe toepassing van de innovaties in het festival, waarbij veel professionals in de pop aanwezig zijn, is volgens de commissie een effectieve aanpak.

De organisatie van Eurosonic Noorderslag laat volgens de commissie kansen onbenut waarmee ze ook artistiek-inhoudelijk kan bijdragen aan de ontwikkeling van de popmuziek. In de conferentieopzet wordt daarin tot nu toe nauwelijks ruimte geboden. De investering in betere keynote-sprekers en de samenstelling van een kundige redactie zijn mogelijk aanzetten om hierin verbetering aan te brengen. Positief is de commissie over de intentie van de aanvrager om de ‘makelaarsrol’ van de conferentie verder uit te diepen en meer dedicated meetings te organiseren. Hoewel een concrete uitwerking hiervan ontbreekt in de aanvraag, vindt zij dit een goede aanzet om ook inhoudelijk de bijdrage van de conferentie aan de ontwikkeling van de popmuziek te verstevigen.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als ruim voldoende.

Hoewel zij constateert dat er sprake is van een gezonde financiële positie en het festival in de afgelopen periode de eigeninkomstennorm van het fonds heeft gehaald, plaatst de commissie een aantal kritiekpunten bij de ambities voor de komende periode. Kritisch is de commissie over de toename in financiële omvang van het festival. Zij constateert dat de begroting in de periode 2017-2020 aanzienlijk stijgt ten opzichte van de gerealiseerde editie 2015 zonder dat het totaalaantal activiteiten significant toeneemt. Met name begrotingsposten voor beheerslasten en marketinguitgaven stijgen flink. Een onderbouwing van de eerste post ontbreekt. De stijging van de marketinguitgaven onderbouwt de aanvrager met het argument dat festivals langzamer of niet uitverkopen en dat de organisatie daarom moet investeren in actievere promotie onder het festivalpubliek. De organisatie gaat daarbij volgens de commissie te snel voorbij aan het feit dat Eurosonic Noorderslag al jarenlang uitverkoopt. Er is in haar ogen geen concrete aanleiding om aan te nemen dat dit in de komende jaren niet meer het geval zal zijn. De commissie concludeert dat de kostenstijging van 675.000 euro niet logisch is terug te voeren op het inhoudelijke plan.

Bovengenoemde toename van kosten wordt volgens het plan onder andere gedekt door hogere sponsorinkomsten. Hoewel de aanvrager in het plan niet expliciet op die toename reflecteert, blijkt uit het verleden dat Eurosonic Noorderslag altijd goed in staat is geweest om een effectief sponsorbeleid te voeren. De commissie vindt de bijdrage uit private fondsen daarentegen laag. Zij vindt het verstandig als de aanvrager daar een strategie op ontwikkelt. Gezien het feit dat het totale bedrag aan begrote eigen inkomsten dicht bij de in het verleden gerealiseerde eigen inkomsten ligt, vindt de commissie het aannemelijk dat de organisatie haar doel op dit vlak zal weten te bereiken.

Daarnaast blijkt uit de begroting dat de organisatie de groei vooral beoogt te financieren met een toename in bijdragen uit publieke middelen. De aanvrager verwacht dat de veelal projectgebonden en incidentele Europese subsidies de komende jaren zullen afnemen en dat Nederlandse publieke fondsen en overheden dat tekort zullen aanvullen. De commissie vindt dat een weinig ondernemende keuze. Ook vindt de commissie het opvallend dat de groeiambitie zich nauwelijks vertaalt in toenemende eigen inkomsten. Hoewel de organisatie in de komende periode bijvoorbeeld rekent op fors meer betaalde bezoeken, begroot zij slechts een geringe stijging van de publieksinkomsten. Dat betekent dat de opbrengst per betaald bezoek daalt.

De commissie is positief over het publieksbereik van Eurosonic Noorderslag. Het festival is ieder jaar in januari volgens de commissie het centrum van Europa op het gebied van popmuziek. Zowel early adaptors als popliefhebbers en professionals uit de popindustrie worden door de activiteiten die tijdens het festival plaatsvinden bediend. De aanvrager weet bovendien de doelgroepen op eigen wijze aan te spreken. De commissie vindt dat de organisatie daarbij effectief gebruikmaakt van klanttevredenheidsonderzoek. Daarnaast maakt het festival goede kwantitatieve analyses met zijn CRM-systeem in combinatie met gegevens die zijn vergaard via de interactieve ‘bezoekerschip’. De organisatie weet daarnaast volgens de commissie een veelheid aan relevante partners, in de vorm van culturele organisaties, mediapartners en bedrijven, aan zich te binden.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als ruim voldoende.

Eurosonic Noorderslag presenteert aanbod dat voornamelijk dient te worden aangemerkt als popmuziek. Aan popmuziek bestaat reeds een ruim aanbod in Nederland. De commissie vindt dat Eurosonic Noorderslag zich daarvan onderscheidt vanwege de keuze om jaarlijks te focussen op het specifieke aanbod uit een Europese regio. Daarmee draagt het festival volgens haar bij aan de presentatie van aanbod dat op de reguliere podia en festivals niet of nauwelijks te zien is. De commissie vindt dat het festival hiermee een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit levert.

De commissie beoordeelt de geografische spreiding als ruim voldoende.

Het festival vindt plaats in Groningen. De commissie vindt dat het hiermee een redelijke bijdrage levert aan de spreiding. Tegelijkertijd merkt de commissie op dat in Groningen, anders dan in bepaalde andere regio’s, vergelijkbaar aanbod niet geheel ontbreekt. In Groningen en omgeving vinden ook andere festivals plaats en de stad kent een goede culturele infrastructuur op het gebied van de podiumkunsten.

De financiële bijdrage van de gemeente en provincie is zeer goed.

Eurosonic Noorderslag heeft in 2015 jaarlijks 278.000 euro aan structurele subsidie ontvangen van de gemeente Groningen. Daarnaast verkreeg het festival een bedrag van 110.200 euro aan structurele subsidie van de provincie Groningen. Voor de komende periode is het bedrag dat het festival aanvraagt bij de lokale overheden naar verhouding hoger. Hiermee is sprake van een stevige lokale en regionale bijdrage.

De commissie adviseert de bijdrage (co)productie niet toe te kennen.

De organisatie wil deze bijdrage gebruiken voor inhoudelijke verdieping door middel van speciale producties. Voorbeelden van producties uit het nabije verleden die volgens de aanvraag nog beter neergezet zouden kunnen worden, zijn ‘Hommage aan Boudewijn de Groot’, ‘Surinaams Goud’ en de ‘Tranendal Revue’. De commissie mist echter concrete plannen voor de toekomst. Daarnaast onderbouwt de organisatie niet welke inhoudelijke verdieping ze precies nastreeft. Zo werkt ze in de aanvraag niet uit hoe voornoemde voorbeelden op een hoger plan getild hadden kunnen worden. De commissie is er zodoende niet van overtuigd dat de producties zullen bijdragen aan de totstandkoming van een breed palet van kwalitatief hoogwaardig en pluriform aanbod.