Orkater is een nationaal en internationaal opererend Amsterdams theatergezelschap, waarvan Marc van Warmerdam de algemeen directeur is en Nicolien Luttels de zakelijk leider. Orkater werkt (samen) met gerenommeerde en nieuwe makers en gezelschappen, met ieder een eigen kijk op het maken van muziek, theater en muziektheater. Orkater heeft als missie om het meest toonaangevende muziektheatergezelschap in zijn soort te zijn. Daartoe ontwikkelt, produceert en presenteert het gezelschap muziek, theater en de meest uiteenlopende mengvormen daarvan. De eigenheid en artistieke onafhankelijkheid van de maker staan daarbij hoog in het vaandel. In de aanvraag meldt Orkater dat de voorstellingen bij voorkeur met beide benen in het hier en nu staan, zonder dat de makers willen moraliseren. Door de veelheid aan samenwerkingen met zowel makers als podia en collega-gezelschappen is het aanbod van Orkater veelvormig.

In de periode 2017-2020 staat Orkater een breed palet aan nieuw geschreven (muziek)theaterproducties voor ogen, die in de grote zaal, de kleine zaal en op locatie zullen worden gespeeld. De hoofddoelstelling en kernactiviteiten zijn volgens de instelling niet wezenlijk anders dan in de afgelopen jaren. Verder gaat Orkater in de komende jaren intensief samenwerken met Lars Doberman, een theatercollectief dat is voortgekomen uit Orkater/De Nieuwkomers. Als grotezaalvoorstelling wordt onder meer ‘Julius Caesar' ontwikkeld waarin de acteurs van Lars Doberman samen twintig rollen spelen in een razendsnelle en absurde versie van Shakespeares Romeinse tragedies. 'Lost in the Greenhouse' wordt een locatievoorstelling met Nederlandse en Poolse acteurs, muzikanten en mimespelers. De voorstelling wordt gemaakt in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. In de productie staat de omgang centraal tussen Friese en Poolse arbeiders die tomaten en komkommers plukken in Sexbierum. Met Lars Doberman maakt Orkater onder andere: 'Lars Doberman en de Vrouw', waarin de (mannelijke) acteurs van het collectief vrouwen zullen spelen, en 'Lars Doberman en de Natuur', een locatieproductie op het Oerol-festival. Dit laatste project betreft een samenwerking met de band Black Mango, een jazzgroep bestaande uit een nieuwe lichting Vlaamse jazzmusici. 'De Onzichtbare Stad' wordt een vervolg op de productie 'De Onzichtbare Man', die beeldend kunstenaar Michiel Voet eerder samen met regisseur Leopold Witte en schrijver Michael Bijnens maakte. In het kader van Orkater/De Nieuwkomers gaat de productie 'Rumspringa', die Sanne Nouws regisseert in 2016 voor Oerol, op tournee langs theaters in Nederland. Nita Kersten regisseert een nieuwe productie: 'A girl goes Doo Doo Doo' op een tekst van Esther Duysker en met muziek van Gery Mendes. Voor 2019 en 2020 staan onder meer nieuwe producties op het programma van schrijver en regisseur Alex van Warmerdam met zijn gezelschap De Mexicaanse Hond en van Geert Lageveen en Leopold Witte. Deze plannen zijn nog in ontwikkeling.

In de periode 2017-2020 speelt Orkater honderd voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 611.000 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 122.200 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 733.200 euro."

Orkater ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de meerjarige activiteitenregeling 2013-2016.

Het Fonds volgt de instellingen die het meerjarig subsidieert door meerdere adviseurs hun voorstellingen en/of concerten te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van de afdeling theater van het Fonds 25 voorstellingen van 14 verschillende producties van Orkater bezocht."

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als ruim voldoende.

Orkater ontwikkelt en presenteert (muziek)theaterproducties van zowel gerenommeerde makers waar het gezelschap al langer mee werkt als van nieuwe theatermakers die via Orkater/De Nieuwkomers hun talenten ontwikkelen. De producties van Orkater en Orkater/De Nieuwkomers kennen hierdoor een grote variëteit. Daarbij vormt het gebruik van (veelal nieuwe) muziek in de producties de verbindende schakel.

Over het algemeen is de commissie wel positief over het vakmanschap dat uit de voorstellingen spreekt. Zo noemt zij de uitvoeringskwaliteit van spel en muziek vaak van hoog niveau. Ook over de vormgeving van de meeste producties is de commissie positief. In het oog springen onder meer ‘De onzichtbare man’, ‘Lutine’ en de familievoorstelling ‘De terugkeer van Hans & Grietje’.

De commissie ziet desondanks een wisselende kwaliteit in de voorstellingen, vooral waar het de zeggingskracht van de producties betreft. Zij constateert dat de makers er lang niet altijd in slagen om in de theatrale uitwerking van de uitgangspunten verdieping aan te brengen of het publiek een meer gelaagde beleving te bieden. Dit schrijft zij toe aan een zwakke dramaturgie in een aantal producties, soms in combinatie met een onevenwichtige regie. Dit geldt bijvoorbeeld voor de producties ‘Schotland’ en ‘Goldmund’ die de commissie niet in alle opzichten geslaagd vond. Zo werden in ‘Schotland’ de dramatische conflicten nauwelijks uitgediept en vond de commissie dat ‘Goldmund’, ondanks het hoge muzikale niveau, een sterke dramaturgische lijn ontbeerde.

De commissie is kritisch over de plannen voor de komende periode. De commissie heeft vertrouwen in het vakmanschap van de genoemde uitvoerenden en verwacht dit terug te zien in het uitvoeringsniveau van de voorstellingen. De commissie is echter kritisch over de uitwerking van de plannen. Zo is ‘De Romeinse tragedies’ van Shakespeare in haar ogen een weinig oorspronkelijke keuze. Uit de aanvraag blijkt niet op welke specifieke of bijzondere manier de makers deze teksten van een nieuwe invalshoek willen voorzien. Ook ‘Lost in the Greenhouse’ is matig uitgewerkt wat de dramaturgie betreft, zodat het plan weinig inzicht geeft in de wijze waarop de relatie tussen de Poolse en Friese arbeiders vorm wordt gegeven. Daarnaast vindt de commissie het een gebrek dat Orkater niet motiveert waarom zij in de nabije toekomst (weer) gaat werken met de genoemde theatermakers. Ook mist de commissie een beschrijving in de aanvraag welke artistieke ontwikkeling deze makers willen maken. Dit geldt zowel voor meer ervaren makers als Lars Doberman als voor de nieuwkomers. Op basis van de beperkt uitgewerkte projecten en het ontbreken van een integrale artistieke visie is de commissie niet op voorhand overtuigd van de zeggingskracht van de producties.

De commissie is verder van mening dat in de plannen veel makers en ideeën worden gepresenteerd zonder dat er een eigen artistiek stempel van Orkater in het werk doorklinkt. Zeker nu vanuit Orkater/De Nieuwkomers makers tot het gezelschap toetreden, heeft de commissie de indruk dat het gezelschap zich meer ontwikkelt in de richting van een productiekern, maar als gezelschap niet meer duidelijk herkenbaar is. In dit kader vindt zij dat uit de aanvraag onvoldoende blijkt hoe het gezelschap haar specifieke missie vertaalt naar een samenhangend palet van voorstellingen.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als goed.

De bewezen zakelijke en productionele kwaliteit van Orkater geeft de commissie vertrouwen in het ondernemerschap. De organisatie is zichtbaar in alle circuits en op festivals, met zowel Orkater-producties als de Orkater/De Nieuwkomers-producties. Het gezelschap weet een aanzienlijk aantal toeschouwers te bereiken met de honderden voorstellingen die het jaarlijks brengt. Orkater heeft in de loop der jaren een stevige financiële positie opgebouwd.

De gemiddelde totale begroting stijgt de komende jaren behoorlijk, maar deze stijging wordt voor een groot deel verklaard door het locatieproject in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. Zonder deze omvangrijke productie ligt de begroting op een vergelijkbaar niveau als in de afgelopen twee jaar. Binnen de totale begroting is het aandeel eigen inkomsten volgens de commissie goed te noemen. Zo is er sprake van behoorlijke publieksinkomsten die de commissie op basis van de resultaten uit het verleden realistisch vindt. Het gezelschap haalt daarnaast extra inkomsten uit een groot aantal coproducties. De commissie mist een onderbouwing van de beoogde stijging. Het binnenhalen van sponsors heeft de afgelopen periode naar eigen zeggen te weinig opgeleverd, waardoor de groep in de komende jaren zijn inspanningen meer op private fondsen gaat richten. De commissie vindt dat op zichzelf een duidelijke keuze. Hoewel de begrote stijging fors is en niet heel concreet onderbouwd, heeft de commissie op grond van de reputatie en ervaring van Orkater voldoende vertrouwen in de haalbaarheid hiervan. Zij vindt daarnaast overtuigend beschreven hoe het gezelschap omgaat met eventuele financiële risico’s. Zo wordt voortdurend gekoerst op een gezond eigen vermogen en beschikt Orkater over voldoende financiële reserves. Uit de aanvraag blijkt een goed besef van de eigen positie in het veld. De commissie is bovendien positief over het feit dat het gezelschap mede door zijn netwerk en reputatie in staat is om ook voor De Nieuwkomers een tournee langs theaters te boeken, hetgeen voor beginnende groepen vaak moeilijk is.


Door de variëteit aan voorstellingen en de vele plekken waar Orkater zijn voorstellingen presenteert, wordt een breed publiek bereikt. De commissie leest de aanvraag van Orkater in die zin als een geïntegreerd pr-plan waarin de activiteiten zo breed mogelijk worden uitgezet. Daarbij is sprake van veel samenwerkingspartners die bijdragen aan de afzet van de voorstellingen en de diversiteit van het publiek. De commissie merkt hierbij wel op dat de aanvraag geen specifieker inzicht biedt in publieksgroepen die Orkater bereikt of wil gaan bereiken. Het gezelschap streeft een groei na in publieksbereik en is zich ervan bewust dat de ‘uiteenlopende formaties en verschijningsvormen’ vooral om een sterk productiegerichte publiciteitsvoering vragen. De commissie vindt inzicht in de mogelijke doelgroepen essentieel, mede omdat de publieksaantallen in de afgelopen periode zijn gedaald. Zij is op dit punt niet geheel overtuigd van de plannen.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als neutraal.

Het aanbod dat dit theatergezelschap in deze aanvraag heeft opgenomen rekent de commissie tot teksttheater. Het teksttheateraanbod in Nederland is groot, zowel van instellingen binnen de Basisinfrastructuur als van ongesubsidieerde producenten. Binnen dat brede bestaande aanbod onderscheiden de beschreven projecten van Orkater zich volgens de commissie niet. De commissie vindt dat het werk van Orkater geen bijzondere bijdrage aan de pluriformiteit levert.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als ruim voldoende.

Orkater is gevestigd in Amsterdam, waar het podiumkunstenaanbod groot is. De commissie stelt vast dat het gezelschap, vergeleken met andere podiumkunstinstellingen, in de periode 2013-2015 ook een groot aandeel voorstellingen speelde in de andere drie grote steden en in enkele regio’s. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding van voorstellingen voor ogen. De commissie vindt dat Orkater een redelijke bijdrage aan de spreiding levert.

De commissie adviseert de bijdrage talentontwikkeling niet toe te kennen.

De bijdrage voor talentontwikkeling is bedoeld voor Orkater/De Nieuwkomers. De vaste makers van Orkater begeleiden zowel bestaande als nieuwe talenten om zich te professionaliseren tot onafhankelijke makers of tot een deel van het gezelschap zelf. Hoewel de commissie de inzet van Orkater op het gebied van talentontwikkeling belangwekkend en van goede kwaliteit vindt, zijn in haar visie de beoogde activiteiten te zeer verweven met de reguliere activiteiten van het gezelschap. Uit de ingediende begroting is moeilijk vast te stellen voor welke aanvullende activiteiten de toeslag specifiek zal worden ingezet. Daarbij zijn de namen van de makers waarmee gewerkt zal worden nog niet bekend.