Rosa Ensemble
Inleiding
Het Rosa Ensemble, met artistiek leider Daniel Cross en zakelijk leider Gusta Korteweg, is gevestigd in Utrecht en vervult, naar eigen zeggen, binnen het genre muziektheater een pioniersfunctie. Het gezelschap heeft als doel om producties met een multidisciplinair karakter te creëren. Het Rosa Ensemble wil in tijden waarin grenzen als thema centraal staan in de wereld, het opheffen en weglaten van grenzen tussen kunstdisciplines verheffen tot kunst. Het Rosa Ensemble maakt "transmediaal muziektheater"; in muzikaal opzicht bevindt het werk zich op het snijvlak van popmuziek en hedendaagse muziek. Het artistieke beleid richt zich in de toekomst op twee soorten producties: compacte, laagdrempelige voorstellingen die kunnen worden geprogrammeerd op festivals en die gericht zijn op een breed publiek, en producties voor in zalen en op festivals voor vernieuwend muziektheater die gericht zijn op een publiek van kenners en liefhebbers. Per productie wordt een artistiek team gevormd, bestaande uit makers met zeer uiteenlopende achtergronden, dat from scratch een voorstelling ontwikkelt. Bij elk project maken ook de zakelijk leider, de technici en de decorbouwer deel uit van het collectief. Voor de komende periode zijn twaalf producties voorzien, waarvan drie reprises. Daarnaast worden verschillende educatieve activiteiten ontwikkeld, onder meer met basisschoolkinderen en ouderen. Als kleinschalige, toegankelijke voorstellingen voor een brede doelgroep worden de volgende producties ontwikkeld: 'De Deense Detective', een live hoorspel in twee delen over de corruptie in de wereld van de muziekrechten; 'Tips en wenken voor wie zijn afdelingschef om opslag wil vragen' van componist Wilbert Bulsink, naar een eenakter van George Perec en 'Waanzee' met stand-up poetry van Daan Doesborgh. De producties die op een meer gespecialiseerd publiek zijn gericht, zijn onder meer: 'Roaratorio', gebaseerd op een boek van John Cage met een muziekinstallatie van Diamanda Dramm; 'Wit' in samenwerking met Boukje Schweigman en 'Izanagi', een Japanse versie van 'Orpheus en Euridyce'. Daarnaast worden nog twee coproducties ontwikkeld met Theater Utrecht; deze moeten nog een inhoudelijke invulling krijgen.
In de periode 2017-2020 speelt het Rosa Ensemble veertig voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 125.000 euro.
Historie
Het Rosa Ensemble ontvangt in de periode 2013-2016 geen structurele subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen of het Fonds Podiumkunsten.
Er is door het Rosa Ensemble onder meer beeld- en/of geluidsmateriaal opgestuurd van de voorstellingen ‘Rosa Hits Back’, ‘Soselo in Siberia’ en ‘Crave’.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als goed.
Zij vindt de muziek van het gezelschap, dat hedendaagse muziek combineert met invloeden uit onder meer de elektronische en popmuziek, interessant en van theatrale kwaliteit getuigen. Het werk kent een hoge mate van oorspronkelijkheid en er liggen prikkelende uitgangspunten ten grondslag aan de voorstellingen. Wel vindt de commissie dat het theatrale aspect soms onvoldoende uit de verf komt, waardoor de voorstellingen aan zeggingskracht inboeten. Dit heeft ook te maken met de sterk conceptuele of complexe opzet van de producties. Wanneer er sprake is van coproducties zijn de visuele en theatrale componenten in de regel beter in verhouding met het muzikale aandeel. Een goed voorbeeld hiervan vindt de commissie het geslaagde ‘Soselo in Siberia’, waarin de vormgeving door Collectief 33 1/3 een belangrijke bijdrage leverde aan de zeggingskracht van de voorstelling. De commissie is overtuigd van het vakmanschap van de musici van het Rosa Ensemble en noemt het muzikale uitvoeringsniveau doorgaans hoog.
De plannen voor de periode 2017-2020 borduren volgens de commissie op geloofwaardige wijze voort op het bestaande artistieke beleid en getuigen van een goede visie op de eigen plek in het veld. Rosa stelt terecht dat het ensemble door de eigenzinnige signatuur en uiteenlopende muziekstijlen niet altijd gemakkelijk is te plaatsen. De commissie kan zich dan ook vinden in het voornemen van het Rosa Ensemble om een tweedeling te maken in het aanbod, al vindt zij het onderscheid tussen beide soorten producties in artistiek opzicht niet heel scherp naar voren komen. De voorgestelde projecten worden vrijwel allemaal gekenmerkt door een interdisciplinaire aanpak en een sterk conceptuele opzet. De uiteenlopende thema’s en onderwerpen die het Rosa Ensemble centraal wil stellen zijn, volgens de commissie, boeiend en actueel. Ook de samenwerkingsverbanden die het ensemble aangaat acht de commissie goed onderbouwd en passend bij de artistieke concepten. Wel constateert de commissie dat een deel van de plannen summier is uitgewerkt. Niet altijd is duidelijk welke medewerker waarvoor verantwoordelijk is, terwijl dat in sommige gevallen wel essentieel is. Zo wordt bij de 'Deense Detective' de schrijver niet vermeld, terwijl de commissie de kwaliteit van een tekst van essentieel belang acht voor een hoorspel. Daarnaast is van veel projecten het muzikale concept niet of nauwelijks uitgewerkt. Dit geldt bijvoorbeeld voor een deel van de prêt-à-porter-producties en bij de haute-couture-voorstellingen 'Wit' en 'Izanagi'. De commissie heeft echter op basis van de producties in de afgelopen periode veel vertrouwen in het vakmanschap van het artistieke team en constateert bovendien dat het Rosa Ensemble makers met een grote staat van dienst aan zich heeft weten te binden voor de betreffende projecten. Dit geldt voor alle genoemde componisten, regisseurs en vormgevers. Ook de uitvoerenden hebben hun sporen verdiend op het gebied van muziektheater. De commissie heeft dan ook de verwachting dat de producties een hoog uitvoeringsniveau zullen kennen en van zeggingskracht zullen getuigen.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.
Zij stelt vast dat de aanvrager in de afgelopen jaren voornamelijk met behulp van projectsubsidies heeft geproduceerd en er daarbij in is geslaagd om de organisatie financieel gezond te houden. De financiële onderbouwing van de plannen sluit qua inkomstenbronnen aan op de bedrijfsvoering van de afgelopen jaren. Zo worden de publieksinkomsten en de sponsorinkomsten ingeschat op basis van ervaringen uit het verleden. Daarnaast wordt er in de komende periode gerekend op financiële bijdragen van coproducenten. Aangezien er in de afgelopen jaren sprake was van een vergelijkbare financieringsmix, acht de commissie dit een realistische inschatting. Ook het gemiddelde percentage eigen inkomsten voor de periode 2017-2020 blijft nagenoeg gelijk aan die in de periode 2013-2015. Niettemin is de commissie kritisch over de begroting. Dit komt voornamelijk door de aanzienlijke stijging van de activiteitenlasten die niet onderbouwd wordt in de aanvraag. De aanvrager voorziet bijna een verdubbeling van de begroting ten opzichte van 2014, terwijl de publieksinkomsten ten opzichte van dat jaar in absolute zin dalen. De commissie vindt dan ook dat er op dit punt een weinig ondernemende houding uit de plannen spreekt. De commissie constateert bovendien dat de bedrijfsvoering als gevolg hiervan in absolute zin zeer afhankelijk wordt van overheidsgelden, hetgeen zij geen positieve ontwikkeling vindt. Zij had dan ook graag een toelichting hierop gelezen.
Het Rosa Ensemble heeft een goed beeld van de eigen plek in het veld en stelt terecht dat het ensemble geen werk voor zeer brede publieksgroepen maakt. Vanaf 2017 streeft het gezelschap naar een verbreding van zijn publieksbereik. Hoewel de commissie zich kan vinden in het voornemen om een tweesporenbeleid te volgen, waarbij met meer toegankelijke voorstellingen een breed publiek wordt aangesproken en met vernieuwende voorstellingen een kennerspubliek wordt aangesproken, vindt zij de artistieke plannen in dit opzicht te weinig onderscheidend om van twee werkelijk verschillende doelgroepen te spreken. De commissie noemt de plannen op het gebied van publieksbenadering dan ook niet geheel overtuigend. Alhoewel zij positief is over de wijze waarop het Rosa Ensemble actief is op social media, vindt zij dat het gezelschap ook de nodige kansen laat liggen. Zo is de marketing met name gericht op het al bestaande publiek en wordt onvoldoende concreet gemaakt op welke wijze het Rosa Ensemble de nieuwe doelgroepen wil bereiken. De aanvrager geeft aan tot nu toe weinig te hebben geïnvesteerd in communicatie en wil in de komende periode hiervoor een inhaalslag maken. Dit vindt de commissie een lovenswaardig streven, maar zij stelt tegelijkertijd vast dat het beoogd aantal bezoekers per voorstelling in de komende periode lager ligt dan het gemiddeld aantal bezoekers in de periode 2013-2015. Op dit vlak noemt de commissie de plannen weinig ambitieus en mist zij een verhelderende toelichting. De commissie is tot slot positief over de samenwerking met andere instellingen en de educatieve trajecten die het gezelschap ontwikkelt voor basisschoolleerlingen in de vestigingsplaats Utrecht.
Pluriformiteit
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als ruim voldoende.
Volgens de commissie kan het werk van het Rosa Ensemble gerekend worden tot het kleinschalig muziektheateraanbod met nieuw gecomponeerde muziek. Dit genre is beperkt vertegenwoordigd op de Nederlandse podia en festivals. De voorstellingen worden verder gekenmerkt door een interdisciplinaire aanpak en muziek op het snijvlak van hedendaagse muziek en popmuziek. Aangezien in Nederland door verschillende andere gezelschappen op een vergelijkbare manier wordt gewerkt, maakt dit het aanbod van het Rosa Ensemble volgens de commissie niet uniek. De commissie vindt dat het werk van het Rosa Ensemble aanzienlijke bijdrage levert aan de pluriformiteit.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als voldoende.
Het Rosa Ensemble is gevestigd in Utrecht, waar het podiumkunstenaanbod groot is. In de periode 2013-2015 heeft het gezelschap in vergelijking met andere podiumkunstinstellingen een substantieel aandeel voorstellingen gespeeld in andere steden en regio’s. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding van de voorstellingen voor ogen. Daarmee levert het Rosa Ensemble in beperkte mate een bijdrage aan de geografische spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
Niet van toepassing.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van het Rosa Ensemble te honoreren voor zover het budget dat toelaat.
Aangevraagd bedrag per jaar
125.000
Geadviseerd bedrag per jaar
gemiddeld aantal uitvoeringen per jaar
bedrag per uitvoering
Circuit klein/middel
40
1.250
50.000
Circuit groot
0
0
0
Basisbedrag
75.000
Bijdrage talentontwikkeling
0
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
125.000
Toegekend bedrag per jaar
125.000
Aangevraagd bedrag per jaar
125.000
Circuit klein/middel
50.000
Circuit groot
0
Basisbedrag
75.000
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
125.000
Toegekend bedrag per jaar
125.000
** Alsnog toegekend in 2017