Strijbos & Van Rijswijk
Inleiding
Strijbos & Van Rijswijk is volgens de aanvraag een kleine, succesvolle en ondernemende organisatie, opgezet door het componistenduo Jeroen Strijbos en Rob van Rijswijk. Zij maakten twintig jaar geleden hun eerste muziekvoorstelling en hebben zich sindsdien ontwikkeld tot een muziekgezelschap met een unieke signatuur en een brede zichtbaarheid in diverse kunstsegmenten van Nederland en daarbuiten, aldus de aanvraag. De stichting is gevestigd in Tilburg. De organisatie hanteert het Raad van Toezicht-model, waarbij beide componisten als directeur- bestuurder zijn aangesteld. Kenmerkend voor het werk van Strijbos & Van Rijswijk is de ontwikkeling van nieuwe podium- en locatiespecifieke voorstellingen met elektroakoestische muziek, waarbij het publiek actief betrokken wordt. Daarbij biedt het duo ruimte voor de inbreng van creatieve geesten uit verschillende disciplines, waaronder uitvoerende musici, beeldend kunstenaars, choreografen, schrijvers en regisseurs.
Strijbos & Van Rijswijk wil zich in de komende jaren stevig positioneren als (inter)nationaal gezelschap voor crossmediale elektroakoestische muziek. Het duo doet continu onderzoek naar de artistieke mogelijkheden van innovatieve technologieën. De toepassing van innovatieve technologieën heeft ook geleid tot het bouwen van nieuwe elektrodigitale instrumenten, gebaseerd op en ontworpen naar de compositorische wensen van Strijbos & Van Rijswijk. Deze instrumenten spelen zij live, gebruiken zij in het compositieproces en geven zij soms uit handen aan het publiek.
Strijbos & Van Rijswijk wil in de periode 2017-2020 verder investeren in ontwikkeling door experiment en onderzoek en wil zich daarbij opstellen als de ‘gardener’, naar analogie van Brian Eno: een procesmatig werkende componist, die de juiste zaden vindt, om deze zorgvuldig te planten en te laten leven, aldus de aanvraag. Strijbos & Van Rijswijk wil aan schaalvergroting werken door een groter aantal voorstellingen in coproductie te ontwikkelen, met meer en langdurige presentatiemomenten, ruimere locaties en verruiming van het publieksbereik. Daarbij wil het duo zowel de impact van zijn voorstellingen vergroten als een artistieke verdieping realiseren, zonder aan toegankelijkheid in te boeten. In Nederland zullen meer sociaal-maatschappelijke accenten in het werk naar voren komen; accenten die zij in het buitenland reeds in cocreatie toepassen.
In de periode 2017-2020 speelt Strijbos & Van Rijswijk 62 voorstellingen en/of concerten per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 95.000 euro.
Historie
Stichting Ambiance Tracks ontvangt in de periode 2013-2016 geen structurele subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of het Fonds Podiumkunsten.
Er is door Strijbos & Van Rijswijk beeld- en/of geluidsmateriaal opgestuurd van verschillende voorstellingen en/of concerten.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als voldoende.
De musici zijn volgens de commissie vaardige en ervaren makers van geluidskunst, die over een ruime mate van vakmanschap beschikken. De wijze waarop zij streven naar een integratie van elektronische muziek en digitale technologie is gedegen en doordacht. Het duo maakt het publiek tot deelnemer in de totstandkoming van de muziek, zoals bij uitvoeringen van de productie ‘Walk With Me’ in de afgelopen jaren. Daarnaast is Strijbos & Van Rijswijk zich volgens de commissie bewust van de mogelijkheden van het internet als een nieuwe dimensie waarbinnen muziek kan ontstaan en een publiek kan bereiken. Het audiovisuele materiaal dat ter beoordeling is voorgelegd, bevat onder andere interactieve geluidskunst met geopositionering als trigger voor muziek. Daarnaast bevat het fragmenten waarbij het werk van Strijbos & Van Rijswijk het karakter heeft van functionele soundscapes binnen een theatervoorstelling.
De commissie is van mening dat van de autonome geluidskunst van de aanvrager tot dusver niet een grote mate van zeggingskracht uitgaat. Het duo komt volgens haar tot zijn meest interessante werk binnen de context van interdisciplinaire samenwerking met andere makers. Daarbij speelt volgens de commissie een rol dat de technologie waarvan Strijbos & Van Rijswijk doorgaans gebruikmaakt, haast onvermijdelijk leidt tot een klankbeeld dat wordt gekenmerkt door organische, zeer geleidelijke overgangen en een beperkte dynamiek. Op artistiek vlak is er sprake van een sterkere mate van zeggingskracht zodra er met interessante partners wordt opgetreden. Dit komt volgens de commissie goed naar voren tijdens de productie ‘Cross Avenue’, een productie met het New York String Quartet ETHEL.
De manier waarop het duo in de plannen voor de periode 2017-2010 in algemene zin zijn filosofie en werkwijze beschrijft, wekt de belangstelling van de commissie. Zij vindt het een interessant uitgangspunt dat Strijbos & Van Rijswijk zich identificeert met de ‘gardener’, zoals Brian Eno die introduceerde als metafoor voor de procesmatig werkende componist. De commissie verwacht op basis van de artistieke visie van Strijbos & Van Rijswijk een gelaagdheid in het werk van het duo, gelet op het streven naar het vervagen van de grens tussen kunst en werkelijkheid en een ‘dialogische relatie’ tussen publiek en compositie. Deze gelaagdheid is volgens haar echter niet gearticuleerd in de uitwerking van de producties.
Verder merkt de commissie op dat activiteiten op locaties buiten het podiumkunstencircuit het leeuwendeel uitmaken van de plannen; de coproductie ‘Roadmovie’ met Ulrike Quade Company is een van de weinige voorstellingen die zich duidelijk binnen het domein van podiumkunsten afspelen. In de aanvraag wordt echter geen toelichting gegeven op de verhouding die het duo voor ogen staat tussen activiteiten in samenwerking met podia en festivals en producties die worden gepresenteerd door afnemers buiten de podiumkunstensector. Hierdoor blijft ook onduidelijk welke overwegingen een rol spelen in het zoeken naar samenwerkingspartners in diverse sectoren.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als ruim voldoende.
Uit de balans van eind 2015 constateert zij dat de organisatie financieel gezond is. De commissie vindt de wijze waarop Strijbos & Van Rijswijk zijn verdiencapaciteit benut van een ondernemende houding getuigen. Het duo werkt vanuit een businessmodel waarbij inkomsten uit commerciële opdrachten een relatief groot aandeel vormen binnen de totale exploitatie. Deze inkomsten waren in de afgelopen jaren tweemaal zo hoog als de publieksinkomsten. Verder merkt de commissie op dat mede dankzij de gemengde beroepspraktijk van de makers een goede spreiding van inkomstenbronnen wordt gerealiseerd. Zij beschouwt dit niet alleen als bijzonder positief, het is in haar ogen ook een inspirerend voorbeeld van ondernemerschap.
Ten aanzien van de begrotingsontwikkeling in de komende periode plaatst de commissie de kanttekening dat de hoogte van het gevraagde subsidiebedrag nauwelijks is onderbouwd. De toelichting op de begroting is algemeen en tamelijk summier geformuleerd. De activiteiten van de organisatie begeven zich op het gebied van interdisciplinaire locatieprojecten, installaties en producties in opdracht van externe partijen. Uit de aanvraag kan de commissie niet opmaken bij wie de eindverantwoordelijkheid voor de voorgenomen projecten ligt en in hoeverre de aanvrager financieel risico draagt. Het is onduidelijk welke producties door de eigen organisatie worden verkocht, om welk podiumcircuit het gaat en waarom is voorgenomen de uitkoopsommen te verlagen ten opzichte van de voorgaande periode.
Strijbos & Van Rijswijk streeft binnen de positionering naar een balans tussen artistieke inhoudelijkheid en laagdrempeligheid. De commissie heeft waardering voor het streven naar laagdrempeligheid, maar vindt de balans enigszins ongelukkig uitvallen daar waar volgens de organisatie 75 procent van het verwachte publieksbereik zal bestaan uit niet-betalende bezoekers. In de aanvraag wordt uitgebreid ingegaan op de publieksbenadering, maar de wens om diverse doelgroepen te bereiken gaat niet gepaard met een strategie. Zo is er geen beschrijving van specifieke doelgroepen waaraan de keuze voor bepaalde communicatiemiddelen wordt gekoppeld. De commissie is van mening dat de artistieke identiteit van Strijbos & Van Rijswijk niet wordt weerspiegeld in een innovatieve marketingvisie. Het gebruik van communicatiemiddelen is tamelijk traditioneel en het duo toont zich in de plannen in hoge mate afhankelijk van derden door te verwijzen naar de publiciteit van partners waarop kan worden meegelift.
Pluriformiteit
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als neutraal.
Strijbos & Van Rijswijk maken (ambient) elektronische muziek. Elektronische muziek is in ruime mate aanwezig op de Nederlandse podia. De commissie is van mening dat de artistieke toepassing van innovatieve technologie, zoals gps-technologie, in het werk van Strijbos & Van Rijswijk aanvankelijk als onderscheidend kenmerk was aan te merken. De integratie van nieuwe media en technologie is inmiddels echter ingeburgerd geraakt, in de podiumkunsten in brede zin en in de muziek in het bijzonder. Verder stelt de commissie vast dat in toenemende mate gebruikgemaakt wordt van elektronische muziek en geluidskunst binnen de context van (muziek)theater- en dansvoorstellingen. De commissie vindt hierdoor dat Strijbos & Van Rijswijk geen bijzondere bijdrage levert aan de pluriformiteit.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als goed.
Strijbos & Van Rijswijk is gevestigd in Tilburg, waar het podiumkunstenaanbod in vergelijking met grotere steden vrij klein is. Verder constateert de commissie dat de instelling in de periode 2013-2015 een substantieel aantal concerten heeft gespeeld in andere steden en regio's. Volgens de aanvraag zal het duo in de periode 2017-2020 een vergelijkbare spreiding realiseren. Op grond van het bovenstaande vindt de commissie dat Strijbos & Van Rijswijk een aanzienlijke bijdrage levert aan de spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
Niet van toepassing.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Strijbos & Van Rijswijk te honoreren voor zover het budget dat toelaat.
Aangevraagd bedrag per jaar
95.000
Geadviseerd bedrag per jaar
gemiddeld aantal uitvoeringen per jaar
bedrag per uitvoering
Circuit klein/middel
40
500
20.000
Circuit groot
0
0
0
Basisbedrag
75.000
Bijdrage talentontwikkeling
0
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
95.000
Toegekend bedrag per jaar
95.000
Aangevraagd bedrag per jaar
95.000
Circuit klein/middel
20.000
Circuit groot
0
Basisbedrag
75.000
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
95.000
Toegekend bedrag per jaar
95.000
* Alsnog toegekend in 2016