Theater Rast is een interculturele theatergroep in Amsterdam, die artistiek wordt geleid door Celil Toksöz en Saban Ol. De zakelijk leider is Rob Kuiphuis. Rast is artistiek nauw verbonden met Amsterdam (-West), de Turkse diaspora in de Europese steden en de mediterrane oorsprong van de artistieke leiders. Rast voelt de artistieke noodzaak bezoekers te raken door thema’s te agenderen die gevoelig liggen in verhalen die emotie opwekken. Inspiratie vormt de interculturele stad van nu. De makers van Rast zetten daarvoor hun eigen achtergrond en die van hun spelers in om verhalen te vertellen over thema’s als ‘migratie’, ‘geweld’ en ‘liefde’. Het theater dat Rast maakt, heeft niet de pretentie de wereld te kunnen veranderen, maar wil de kijk op problemen kantelen en mensen verbinden die tegenover elkaar dreigen te komen staan. Theater Rast vertelt zijn verhalen in uiteenlopende vormen: van muziektheater en montagevoorstellingen tot klassieke libretto’s. In het muzikale idioom klinkt het Oosten door. De verhalen en de speelstijlen wortelen in de moderne grootstad.

Voor de periode 2017-2020 heeft Theater Rast diverse nieuwe producties en projecten op het programma staan. ‘Op weg naar succes’ is een tweeluik waarin Khadija Massoudi en Abdelkarim El Baz hun weg zoeken om in Nederland als zangeres respectievelijk acteur aan de top te komen. In ‘Op Weg naar succes I – Zwarte Maan’ raakt de Marokkaanse Khadija tijdens een cursus Turks onder de indruk van de zwarte Turkse zangeres Esmeray (de zwarte maan). In 2018 speelt Theater Rast ‘Op weg naar succes II – Men heeft hoge verwachtingen van mij’, waarin de Marokkaans-Nederlandse Abdelkarim El Baz op zoek gaat naar werk, met zijn diploma’s van de Mimeschool en de Theaterschool Maastricht en de hoge verwachtingen van zijn docenten op zak. In 2019 brengen de Turks-Nederlandse cabaretière Funda Müjde en de Iraans-Nederlandse stand-up comedian Farbod Moghaddam in de voorstelling ‘Op weg naar geluk’ de cursus ‘De sleutel tot geluk’. De twee hebben ieder op hun eigen manier hun geluk gevonden en dat steken ze niet onder stoelen of banken. Samen vormen zij een ogenschijnlijk perfect team. ‘Op weg naar het einde: onvoltooide zaken’ gaat over een theatermaker die een laatste voorstelling wil maken en op zijn verjaardag overweegt naar een ander land te vertrekken. In 2020 wordt de productie ‘Op weg naar vrijheid Zenne’ ontwikkeld. ‘Zenne’ is het Turkse woord voor een mannelijke buikdanser. In deze tragikomische voorstelling wordt de held Zenne gepresenteerd aan het publiek, een dansende jongen die optreedt in nachtclubs en op bruiloften. Een Koerdische ‘Tosca’ is een volksopera, gebaseerd op de bekende opera ‘Tosca’ van Puccini, gezongen in het Koerdisch. Deze productie wordt gemaakt in samenwerking met het Stadstheater Diyarbakir en het Riksteatern Stockholm. Naast deze reguliere producties zal Theater Rast in de periode 2017-2020 enkele specials uitbrengen zoals het festival Beyond the Ararat. In dit festival (2020) staat de symbolische werking van deze berg centraal. ‘Verhaal halen’ is een project waarbij verhalen van 45-plussers uit Amsterdamse wijken worden gepresenteerd.

In de periode 2017-2020 speelt Theater Rast 74 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 158.500 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 25.000 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 183.500 euro.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als ruim voldoende.

De makers van Rast zetten hun eigen achtergrond en die van hun spelers in om verhalen te vertellen over universele thema’s als ‘migratie’, ‘geweld’ en ‘liefde’. In het werk van de afgelopen jaren tekent zich volgens de commissie het vakmanschap af van de makers. Zij hebben een goed oog voor de keuze van de onderwerpen die leven bij de achterban. De makers stellen daarbij de acteurs in de gelegenheid hun kwaliteiten als performers optimaal te kunnen inzetten. De acteerprestaties vindt de commissie dan ook sterk, zoals bijvoorbeeld in ‘Who’s afraid of Romeo and Julia?’, ‘De Vlucht van een Granaatappel’ en in de twee edities van ‘George & Eran lossen wereldvrede op’. De keuze van de muziek in de voorstellingen is doeltreffend en draagt bij aan de toegankelijkheid en transparantie van de voorstellingen. Ongeacht de vaardigheid van de makers om de thematiek van de voorstellingen helder en herkenbaar over te brengen op het publiek, is de commissie niet geheel overtuigd van de zeggingskracht van de voorstellingen. De acteurs kunnen het publiek meevoeren in hun zoektocht, hun emoties, herinneringen en verwachtingen, maar een diepere laag waarin het publiek verder wordt uitgedaagd of geprikkeld, mist de commissie veelal in de voorstellingen van Rast.

In de plannen voor de komende periode bouwt Theater Rast voort op de uitgangspunten van de afgelopen jaren. Elementen als verbinden en het brengen van thema’s die tekenend zijn voor de polarisering tussen Europa en het Oosten komen in de geplande voorstellingen aan de orde. Rast kiest prikkelende thema’s die aansluiten bij de specifieke doelgroepen waar het gezelschap zich op richt. Bijvoorbeeld door met de productie ‘Op weg naar vrijheid Zenne’ het publiek te confronteren met de vooroordelen over homofilie in de Turkse gemeenschap. De commissie vindt de gekozen onderwerpen interessant en urgent, maar mist in de uitwerking van de plannen een overtuigende focus of scherpte. Uit de plannen spreekt geen duidelijk verhaal van de makers zelf ten aanzien van de grote thema’s. Een persoonlijk stempel van de makers ontbreekt in de plannen voor de komende jaren. Ook in het leitmotiv voor de komende jaren, ‘Op weg naar…’ (succes, vrede, geluk, vrijheid), ziet de commissie te weinig authenticiteit. Het is op zich interessant dat kwetsbare thema’s in de context van culturele diversiteit worden blootgelegd, maar zonder een eigen visie op die thema’s is de commissie niet overtuigd dat in de voorstellingen voldoende sprake zal zijn van een eigen, herkenbare signatuur. Voor wat betreft het vakmanschap geven de plannen voor de toekomst de commissie vertrouwen in de kwaliteiten van de artistieke leiding van Theater Rast. De theatermakers en spelers die het gezelschap voor de projecten in de komende jaren heeft geselecteerd, vindt de commissie goed gekozen. De thema’s en de vorm van de voorstellingen zijn toegespitst op de diverse doelgroepen en de commissie gaat ervan uit dat de voorstellingen voor die doelgroepen aansprekend zullen zijn.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.

Theater Rast is een groep met ruime ervaring in het maken en spelen van voorstellingen voor een cultureel divers publiek. De organisatie en de financiële huishouding zijn solide en de bedrijfsvoering is op orde. De voornemens van het gezelschap voor de komende periode houden een kleine teruggang in van het jaarlijks aantal uit te voeren voorstellingen ten opzichte van de vorige periode. Deze ontwikkeling van het aantal voorstellingen sluit niet aan op de ontwikkeling van de begroting. Die gaat, ondanks de krimp van het aantal voorstellingen, uit van een stevige groei. Dat betekent dat het duurder wordt om de voorstellingen te maken en te spelen. Dit wordt zichtbaar in de groei van de activiteitenlasten. Echter, een toelichting op deze ontwikkelingen ontbreekt in de aanvraag en dat ervaart de commissie als een gemis.

Ook de ontwikkeling van de eigen inkomsten sluit niet aan op die van het beoogde activiteitenniveau. De eigen inkomsten van Theater Rast worden in 2017-2020 geacht structureel te stijgen ten opzichte van de eigen inkomsten die in de jaren 2013-2015 zijn gerealiseerd. Maar de commissie heeft in de aanvraag geen onderbouwing van deze prognose kunnen vinden. De behaalde eigen inkomsten van het jaar 2015 liggen weliswaar dicht bij het beoogde niveau van eigen inkomsten van 2017-2020, maar Theater Rast onderbouwt in aanvraag niet overtuigend op welke wijze het resultaat van één jaar structureel kan worden gehandhaafd in de komende vier jaar. Gezien het bovenstaande is de commissie niet overtuigd van de geprognosticeerde eigen inkomsten in de komende periode. Rast spreidt de financiering van haar activiteiten over een flink aantal bronnen, wat de risico’s beperkt. Wel is de commissie kritisch over de stevige bedragen die de groep over de hele linie begroot. Zowel de subsidies als de private bijdragen en de publieksinkomsten moeten stijgen. Hierin zit een stevig risico. De commissie vindt in de aanvraag bovendien geen strategie hoe Rast om wil gaan met tegenvallende inkomsten.

Over de publieksbenadering van Theater Rast is de commissie positief. Zij is van mening dat het gezelschap een goede band heeft opgebouwd met zijn publiek. Veel voorstellingen van de groep hebben een specifieke doelgroep in het cultureel diverse veld en Theater Rast weet deze doelgroepen doorgaans goed te vinden. Theater Rast werkt op dit vlak bovendien samen met ervaren en professionele partners. De groep heeft een groot netwerk (ook internationaal) en de partners beschikken op hun beurt weer over uitgebreide netwerken. Tegelijk vindt de commissie de aanvraag op het punt van de publieksbenadering summier. De middelen die worden aangewend om het publiek te werven, worden in de aanvraag slechts oppervlakkig aangestipt. In de ogen van de commissie vertrouwt Theater Rast sterk op de resultaten van afgelopen jaren, daar waar volgens haar een stevig plan van aanpak noodzakelijk is om het publiek vast te houden dan wel uit te breiden.

De bijdrage aan de pluriformiteit beoordeelt de commissie als ruim voldoende.

Het aanbod plaatst de commissie binnen het teksttheater. Aan teksttheater bestaat reeds een ruim aanbod in Nederland, zowel in het gesubsidieerde als het vrije circuit. Het werk van Theater Rast onderscheidt zich van dit brede aanbod door het herkenbare cultureel diverse karakter. De commissie beoordeelt dat het werk van Theater Rast een aanzienlijke bijdrage aan de pluriformiteit levert.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als ruim voldoende.

Theater Rast is gevestigd in Amsterdam, waar het podiumkunstenaanbod zeer groot is. Verder constateert de commissie dat Theater Rast in de periode 2013-2015 regelmatig heeft gespeeld in Amsterdam. Theater Rast heeft in vergelijking met andere podiumkunstinstellingen echter ook een groot aandeel aan voorstellingen in andere steden en regio’s gespeeld. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding van de voorstellingen voor ogen. De commissie vindt dat Theater Rast een redelijke bijdrage levert aan de geografische spreiding.

De commissie adviseert een bijdrage talentontwikkeling niet toe te kennen.

De bijdrage voor talentontwikkeling wordt aangevraagd voor het nieuwemakerstraject van Rast, dat zich kenmerkt door individuele coaching, gericht op de talenten van nieuwe theatermakers. Bij Rast krijgen zij zowel de kans eigen projecten uit te voeren als te spelen of anderszins bij te dragen aan de overige Rastprojecten. In 2017 start Rast de samenwerking met twee nieuwe makers: Farbod Moghaddam en Ada Özdogan. In de plannen van Rast mist de commissie een heldere afbakening van de activiteiten die tot de talentontwikkeling behoren. Het gezelschap noemt projecten van de jonge makers Farbod Moghaddam en Ada Özdogan, maar vermeldt tevens dat zij de kans krijgen bijdragen te leveren aan andere projecten van Rast. Verder mist de commissie informatie over de begeleiding van de jonge makers op het terrein van de dramaturgie en het schrijverschap. Omdat een financiële onderbouwing ontbreekt in de aanvraag, heeft de commissie niet kunnen vaststellen waarvoor de gevraagde bijdrage van talentontwikkeling exact bedoeld is.