Theater Terra is een poppentheatergezelschap uit Amsterdam dat veertig jaar bestaat en zich richt op jeugd, in de grote zalen van schouwburgen in Nederland en in het buitenland. In 2014 bereikte Theo Terra, naamgever en oprichter van het gezelschap, de pensioengerechtigde leeftijd. Theater Terra heeft ervoor gekozen een groep van vier makers als artistiek kernteam aan te wijzen voor de toekomst: Joris van Veldhoven (theatermaker, ontwerper poppen, decors en kostuums), Fons Merkies (componist en regisseur), Marije Gubbels (regisseur en schrijver) en Sytze Schalk (schrijver en dramaturg). Michiel Morssinkhof is producent/zakelijk leider. De missie en het hoofddoel van Theater Terra zijn het spelen van poppentheater en bijdragen aan de ontwikkeling ervan in Nederland en daarbuiten, met voorstellingen rond levensthema’s die aansluiten bij de tijdgeest, op een inventieve manier verbeeld. Terra werkt vanuit de overtuiging dat alles wat met beeld verteld kan worden, directer werkt dan gesproken tekst. Het gezelschap speelt tournees in grote zalen in binnen- en buitenland.

De verhalen die Theater Terra verbeeldt in 2017-2020 zijn gebaseerd op levensthema’s die voor kinderen begrijpelijk worden gemaakt: diversiteit, onzekerheid en verdraagzaamheid, jaloezie, egoïsme versus onbaatzuchtigheid en doorzettingsvermogen. Theater Terra kiest ervoor om deze levensthema’s te vertellen middels grote verhalen uit de jeugdliteratuur, aangevuld met historische verhalen. Het artistieke team wil voor de komende jaren garant staan voor een brede artistieke vernieuwing en ontwikkeling in de producties van het gezelschap, en heeft de ambitie om verschillende vormen van poppenspel te (her)ontdekken en ontwikkelen. In de productie ‘De Kabouter van Rien Poortvliet’ worden de thema’s natuur en milieu centraal gesteld en laten de kabouters, door Joris van Veldhoven uitgewerkt als bespeelbare poppen, aan kinderen zien hoe we als mensen kunnen leven in evenwicht met de natuur om ons heen. De productie ‘Dummie de Mummie’, naar de gelijknamige boekenreeks van Tosca Menten, zal gaan over een Egyptische mummie die als pop tot leven komt in het Nederland van nu. De voorstelling wordt een ode aan iedereen die afwijkt van de massa. In ‘De Vliegende Hollander’ lijkt de legende van het gelijknamige VOC-spookschip op het toneel tot leven te komen in een bewegend decor, dat kinderen het gevoel geeft dat ze zelf aan boord zijn van het gedoemde schip. ‘Het Zwanenmeer’ van Tsjaikovski is de voortzetting van de meerjarige samenwerking tussen Theater Terra en het Rotterdams Philharmonisch Orkest: een voorstelling waarbij prinsen, prinsessen en zwanen als poppen tot leven komen. ‘Ik Wens je Meer’ is gebaseerd op de gelijknamige prentenboeken van het duo Amy Krouse Rosenthal en Tom Lichtenheld. De voorstelling wordt visuele poëzie, waarbij levensthema’s als vriendschap en kracht, nieuwsgierigheid en verbazing, geluk en liefde worden verpakt in beeld en muziek. In ‘Hercules, de Griekse Halfgod’ komen figuren uit de Griekse mythologie als een grote leeuw, een hellehond en de stier van Kreta als poppen tot leven op het toneel. ‘De Vuurvogel’ is de nieuwe versie van een eerdere coproductie met het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Het prentenboek ‘Elmer, de Lapjesolifant’ van David McKee vormt de basis voor een poppentheatervoorstelling waarbij het thema diversiteit op een begrijpelijke manier voor kinderen wordt getoond. In ‘De Mooiste Vis in de Zee’, gebaseerd op het bekende prentenboek, komen de thema’s egoïsme, jaloezie en onbaatzuchtigheid aan de orde.
Theater Terra ambieert in de jaren 2017-2020 minimaal één internationale tournee per jaar. Voor 2017 staat een Noord-Amerikaanse tournee gepland voor ‘Frog’s Birthday’ (‘Kikker is Jarig’). Met onder andere ‘Spot’ (‘Dribbel’), ‘Guess How Much I Love You’ (‘Raad Eens Hoeveel Ik van je Hou’) en/of ‘The Rainbowfish’ (‘De Mooiste Vis in de Zee’) worden tournees in Azië en Australië/Nieuw-Zeeland gespeeld in de komende jaren. Voor 2018-2019 staat voor Noord-Amerika een coproductie gepland met Mermaid Theatre of Nova Scotia, een Canadees jeugdtheatergezelschap, en voor Australië een coproductie met een Australische producent van jeugdtheater.

In de periode 2017-2020 speelt Theater Terra 225 voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 575.000 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 50.000 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 625.000 euro.

Theater Terra ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de meerjarige activiteitenregeling 2013-2016.

Het Fonds volgt gesubsidieerde instellingen door meerdere adviseurs van het Fonds de voorstellingen en/of concerten te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds dertien voorstellingen van acht verschillende producties van Theater Terra bezocht.

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als zwak.

Het jeugdtheatergezelschap Theater Terra maakt bewerkingen van bekende verhalen door middel van poppenspel en muziek. De vormgeving van de voorstellingen is beeldend. Het werk van de afgelopen jaren heeft zich gekenmerkt door gedegen acteerwerk en doeltreffende en passende beelden. De commissie is echter van mening dat deze gedegenheid in de afgelopen jaren in een aantal producties minder is dan voorheen. Bijvoorbeeld in ‘Finney’ vond de commissie het spel plichtmatig, met weinig bezieling. Bovendien beheersen in ‘Koning Arthur’ en ‘Ali Baba’ niet alle spelers de verschillende disciplines (zoals acteren, vertellen, dansen en zingen) even goed. In een aantal producties is het decor inventief, slim en multifunctioneel gemaakt, zoals in ‘Dribbel’ en ‘Ali Baba’, maar in andere gevallen vindt de commissie het decor karig en weinig tot de verbeelding sprekend, zoals in ‘Koekeloere’ en ‘Het kerstverhaal van Kleine Ezel’. De commissie constateert dat Theater Terra de gekozen, veelal populaire kinderboeken begrijpelijk en helder voor het voetlicht brengt bij de doelgroepen van verschillende leeftijden. De commissie vindt daarbij dat Theater Terra al enige tijd, zowel in inhoud als vorm, weinig artistieke ontwikkeling laat zien. De keuze voor de bekende boektitels is weinig oorspronkelijk; het zijn precies de kinderboeken die (wereldwijd) veel verkocht worden. Omdat de bewerkingen dicht bij het originele verhaal blijven en een authentieke keuze in de regie vaak ontbreekt, vindt de commissie de voorstellingen niet altijd veel toevoegen aan de kracht van het boek zelf. Er wordt weinig gezocht naar verdieping of een extra dimensie. Dat maakt de voorstellingen voorspelbaar, wat ten koste gaat van de zeggingskracht.
In de plannen voor de komende periode zijn de verhalen gebaseerd op de volgende thema’s: diversiteit, onzekerheid & verdraagzaamheid, jaloezie, egoïsme & onbaatzuchtigheid en doorzettingsvermogen. Theo Terra bouwt zijn werkzaamheden af en geeft het stokje over aan een artistiek kernteam van vier makers: Fons Merkies, Joris van Veldhoven, Marije Gubbels en Sytze Schalk. De commissie is positief over de kans die deze vier makers krijgen om de dragende kracht te zijn achter het werk van Theater Terra. Daarbij merkt de commissie wel op dat het vakmanschap van de verschillende makers wisselend is en op sommige gebieden nog onbekend. Zo is Fons Merkies vooral bekend als componist, maar is zijn ervaring als regisseur beduidend kleiner. De commissie is positief over het feit dat naast de ervaren en eigenzinnige Marije Gubbels een nieuwe maker als Joris van Veldhoven zijn talenten ontwikkelt, maar hoe het samenspel van de vier makers meer zal opleveren dan de som der delen is haar nog niet duidelijk. De aanvraag geeft geen inzicht in de motieven van Theater Terra om juist dit kernteam samen te stellen, en wat de meerwaarde is van deze combinatie van makers. Daarbij is de visie van de verschillende makers, zoals verwoord in de aanvraag, oppervlakkig en doet deze plichtmatig aan. Een gezamenlijke visie spreekt er niet uit, waardoor geen beeld ontstaat van de signatuur die het gezelschap in de komende jaren zal ontwikkelen. Daarnaast ontbreken een procesomschrijving en een aanduiding van de eindverantwoordelijkheid voor het artistiek product. Er worden wel toekomstige ontwikkelingen in het poppenspel geschetst, maar die vindt de commissie vooral van technische aard, gericht op het poppenspel zelf en niet wat ermee verteld zal worden. Bovendien heeft de commissie geen eigen visie op de thema’s aangetroffen. De gemene deler die in de aanvraag wordt aangedragen is dat de thema’s aansluiten bij de tijdgeest, maar de commissie vindt die uitleg weinig overtuigend. Behalve diversiteit zijn de thema’s van alle tijden en ze worden verder niet gespecificeerd voor een bepaalde doelgroep. De commissie verwacht dan ook dat de voorstellingen van Theater Terra een beperkte zeggingskracht zullen hebben, die vooral leunt op de eigen kracht van gekozen kinderboeken, maar dat het gezelschap daar te weinig een oorspronkelijke extra dimensie aan weet toe te voegen.

De commissie beoordeelt het ondernemerschap als voldoende.

Theater Terra heeft een naam opgebouwd als bespeler van de grote zalen met poppenspel. Het grootste deel van de voorstellingen betreft bewerkingen van bekende boeken voor de jeugd. Het gezelschap bereikt een groot publiek en speelt jaarlijks veel voorstellingen. De financiële situatie van Theater Terra vindt de commissie zorgwekkend. Het gezelschap heeft sinds enkele jaren te kampen met een substantieel negatief eigen vermogen. Ook de liquiditeit baart de commissie zorgen. De financiële basis van Theater Terra is derhalve wankel en dat vindt de commissie geen solide basis voor een jeugdtheatergezelschap dat veel voorstellingen speelt in de grote zalen in binnen- en buitenland.

Theater Terra behaalt voor jeugdtheaterbegrippen veel eigen inkomsten door veel voorstellingen te spelen. Daarmee gaan echter ook kosten gepaard die ervoor zorgen dat de exploitatie groeit. Het valt de commissie op dat, om deze groei van kosten te dekken, de verhouding tussen de eigen inkomsten en de overheidssubsidies verder opschuift naar publieke middelen: de overheidsbijdrage wordt hoger. Deze trend was al ingezet in de voorgaande periode. De commissie vindt dat Theater Terra weinig ambitie toont in het genereren van meer eigen inkomsten. Daarbij vindt de commissie het aangevraagde bedrag bij het Fonds voor 2017-2020 hoog. In de toelichting in de aanvraag, dat extra medewerkers uit het subsidieaccres worden gefinancierd, kan de commissie zich niet vinden. In de ogen van de commissie zouden de kosten van nieuw aangetrokken medewerkers niet louter uit publieke middelen moeten worden gefinancierd. Over de bedragen die Theater Terra aan publieksinkomsten per voorstelling in Nederland ontvangt, is de commissie positief. De beoogde uitkoopsommen in het buitenland liggen in de komende periode echter veel lager dan in Nederland, en dat vindt de commissie opmerkelijk en onwenselijk.

Marketing krijgt veel aandacht in het beleid van Theater Terra en dat vindt de commissie vanuit het oogpunt van ondernemerschap een sterk uitgangspunt. De groep trekt veel bezoekers per voorstelling in vergelijking met andere gesubsidieerde jeugdtheatergezelschappen. De doelgroepen zijn het uitgangspunt voor de inhoudelijke beslissingen van Theater Terra: het gezelschap heeft een duidelijk beeld van wat er speelt binnen de verschillende doelgroepen en stemt de artistiek-inhoudelijke keuzes daarop af. Daarnaast beschikt Theater Terra over een groot netwerk van professionele partners voor de verkoop en marketing van de voorstellingen. Voor de marketing gebruikt de groep naast de geëigende middelen ook samenwerkingen met uitgeverijen van kinderboeken. Verder wordt met de schouwburgen samengewerkt aan regionale marketing en publiciteit. Het is de commissie opgevallen dat de gemiddelde publieksopkomst in de grote zalen wordt geraamd op 355 bezoekers per voorstelling, terwijl de capaciteit van deze zalen begint bij 400 stoelen. Dat betekent dat Terra verwacht dat niet alle voorstellingen in de grote zalen sterk bezet zullen zijn. De commissie mist een reflectie hoe Terra wil voorkomen dat deze lage gemiddelde zaalbezetting leidt tot lagere uitkoopsommen.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de pluriformiteit als neutraal.

De commissie plaatst het werk van Theater Terra binnen het genre jeugdtheater. Zowel in de basisinfrastructuur als in het vrije circuit zijn veel gezelschappen en producenten van jeugdtheater vertegenwoordigd, waardoor het aanbod aan jeugdtheater op de Nederlandse podia erg groot is. Er wordt binnen het jeugdtheater sinds enkele jaren veel poppentheater gemaakt, zowel binnen het gesubsidieerde als het niet-gesubsidieerde circuit. Het werk van Theater Terra is in de ogen van de commissie in genre en presentatievorm niet onderscheidend binnen dit brede aanbod. De commissie vindt dat Theater Terra geen bijzondere bijdrage levert aan de pluriformiteit.

De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als ruim voldoende.

De instelling is gevestigd in Amsterdam, waar het aanbod aan professionele podiumkunsten zeer groot is. Verder constateert de commissie dat Theater Terra in de periode 2013-2015 regelmatig heeft gespeeld in Amsterdam. Theater Terra heeft in vergelijking met andere podiumkunstinstellingen echter ook een substantieel aandeel aan voorstellingen in andere steden en regio’s gespeeld. In de komende periode staat de aanvrager een vergelijkbare spreiding van de voorstellingen voor ogen. De commissie concludeert dat Theater Terra een redelijke bijdrage levert aan de spreiding.