Ulrike Quade Company
Inleiding
Ulrike Quade Company is een in Amsterdam gevestigd interdisciplinair theatergezelschap dat zich richt op voorstellingen met poppen voor een volwassenen publiek. De artistiek leider is Ulrike Quade. De zakelijke leiding is in handen van Rutger Gernandt. Ulrike Quades missie is de emancipatie van de pop in het hedendaagse theater. Op innovatieve wijze brengt Ulrike Quade Company de disciplines mime, dans, performance, tekst-, poppen- en objecttheater samen. Het beeld, het spel en de muziek gaan in de producties een wisselwerking aan. Poppen zijn daarbij de steracteurs, de transmitters, die bij een breed publiek zowel herkenning als emoties teweeg kunnen brengen.
Voor Ulrike Quade betekent theater bruggen bouwen. Het is een manier om naar de ander toe te gaan. Theater maakt anders-zijn begrijpelijk en inzichtelijk. In haar theater gaat het altijd over de mens. Over het individu in zijn huidige tijd. Niet als een natuurgetrouwe afspiegeling, maar als een geabstraheerde versie die ons laat zien hoe het origineel is gevormd door de samenleving. Daarmee ontstaat een reflectiekader voor de vraag wat identiteit is. Ulrike Quade Company heeft zichzelf voor de periode 2017-2020 een aantal artistieke doelen gesteld. Om het psychologisch perspectief van de pop te ontstijgen en een sociologisch perspectief op de wereld te laten zien, zal het gezelschap de sterk veranderende positie van het individu verbeelden in relatie tot instituten en de maatschappij. Daarnaast zal het putten uit bestaande toneelliteratuur teneinde het publiek uit te nodigen om bekende theaterstukken met een nieuwe blik te bekijken. Een andere belangrijke inhoudelijke inspiratiebron van het gezelschap vormen de levens van historische figuren uit de periode rond 1900. Met deze individuen spiegelt Ulrike Quade Company de ontwikkeling van de wereldgeschiedenis aan de structuur voor onze huidige maatschappij.
Voortaan onderscheidt het gezelschap drie typen voorstellingen: theaterzaalvoorstellingen die op tournee gaan, serieproducties die het gezelschap veelal op één of een beperkt aantal plekken speelt en coproducties waarbij het met (internationale) partners werkt en waarbij het een groot deel van de speelbeurten in het buitenland realiseert. Voor de eerste twee jaar zijn er concrete plannen voor twee theaterzaalvoorstellingen. 'Coco Chanel' is een productie die Ulrike Quade Company ontwikkelt met Jo Strømgren Kompani in samenwerking met de Oslo Opera in Noorwegen. 'Dorian Gray' is een productie gebaseerd op het gelijknamige personage met de eeuwige jeugd uit het boek Het portret van Dorian Gray van Oscar Wilde. De voorstelling wordt een kameropera in coproductie met Silbersee en laat Schubertachtige salonmuziek horen die langzaamaan onvolkomenheden gaat vertonen. Voor de serieproducties zijn in 2017 en 2018 'Kokoschka & Alma Mahler' en 'Roadmovie' gepland. Alma Mahler werd bemind door kunstenaar Oskar Kokoschka, door componist Gustav Mahler en door architect Walter Gropius. In een lunchvoorstelling in samenwerking met Theater Bellevue bespelen zij haar als pop. ‘Roadmovie’ wordt geschreven door scenarioschrijver Marcel Roijaards. Ulrike Quade Company brengt deze locatievoorstelling op de festivals Oerol en Over het IJ. De coproducties die gepland staan, zijn: 'Dido Dido', met NBprojects/Nicole Beutler en Silbersee op basis van Dido en Aeneas van Henry Purcell, ‘Madame Butterfly’ met De Munt Opera (België), Operahuis Poznan (Polen) en Hotel Pro Forma (Denemarken) en 'Raspoetin' met Theater Waidspeicher (Duitsland). Voor de jaren 2019-2020 staan voorstellingen gepland op basis van werken van onder andere Claudel, Rilke en Lorca.
In de periode 2017-2020 speelt Ulrike Quade Company honderd voorstellingen per jaar. Het gevraagde subsidiebedrag is 403.000 euro. Daarnaast wordt een bijdrage talentontwikkeling aangevraagd van 80.600 euro. Het totaal gevraagde subsidiebedrag komt daarmee op 483.600 euro.
Historie
Ulrike Quade Company ontvangt in de periode 2013-2016 een structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten in het kader van de meerjarige activiteitenregeling 2013-2016.
Het Fonds volgt de door haar meerjarig gesubsidieerde instellingen door meerdere adviseurs de voorstellingen en/of concerten te laten bezoeken. In de periode 2013-2016 hebben adviseurs van het Fonds negen voorstellingen van zes verschillende producties van Ulrike Quade Company bezocht.
Artistieke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als ruim voldoende.
In de voorstellingen van Ulrike Quade Company komen meerdere disciplines samen: beeldhouwwerk, dans, mime en performance, taal en muziek. Daarbij zijn poppen de transmitters die bij het publiek herkenning en emoties teweeg kunnen brengen. In het spel met de poppen herkent de commissie het vakmanschap van Ulrike Quade. Zij heeft een uitstekende beheersing in spel en techniek om de (vaak grote) poppen als levensechte tegenspelers in te zetten in de voorstellingen. De commissie is ook lovend over de kracht van de beelden in de voorstellingen van Ulrike Quade. De visuele vondsten prikkelen de fantasie, zijn subtiel en kunnen zonder woorden uitdrukking geven aan wat vaak mét woorden niet kan worden gezegd. De productie ‘Antigone’ is in de ogen van de commissie een voorbeeld van een zeer geslaagde productie. Door een vakkundige combinatie van dans, bewegingstheater en poppenspel is een buitengewoon oorspronkelijke versie gemaakt van het klassieke verhaal. Ulrike Quade heeft met deze beeldtaal een eigen, oorspronkelijke signatuur ontwikkeld.
De commissie plaatst echter ook kanttekeningen bij de verhaallijnen en teksten van verschillende producties. In ‘Munch & Van Gogh’ weten de poppenspeelsters zowel van zichzelf als van de poppen mooie eenduidige personages te maken. Maar de tekst blijft hier naar de mening van de commissie steken in een metadiscussie over de waarde van kunst. ‘Krabat’ is in de ogen van de commissie ondoorzichtig en moeilijk te volgen. Door een gebrek aan ontwikkeling in deze voorstelling en een beperkte gelaagdheid in de tekst blijft de zeggingskracht van deze productie beperkt.
De artistieke doelstellingen van Ulrike Quade Company voor de komende jaren zijn erop gericht om de psychologie van de pop te overstijgen en een sociologisch perspectief op de wereld te laten zien. Om die ambitie te realiseren, wil het gezelschap onder andere bekende stukken uit de toneelliteratuur als basis nemen en deze met een nieuwe blik op de planken brengen. De commissie vindt dit een overtuigende keuze op basis van het werk van de afgelopen jaren. Teksten met een bewezen dramatische kwaliteit zullen de beeldende producties een inhoudelijk en dramaturgisch sterk fundament geven, wat de zeggingskracht van de voorstellingen ten goede kan komen.
Desondanks behoudt de commissie de kritische blik ten aanzien van de zeggingskracht. Uit de plannen spreekt duidelijk een verhoogde inzet op inhoud en dramaturgie, maar deze komt nog sterk cerebraal over en lijkt moeilijk te koppelen aan de beeldende en emotionele lading die het werk van Ulrike Quade van zichzelf heeft. Ook is de commissie niet overtuigd van de actualiteitswaarde van de voorstellingen die zijn gebaseerd op historische figuren uit het begin van de 20e eeuw. De commissie is er dan ook niet zonder meer van overtuigd dat het gezelschap inhoud en vorm op een geslaagde manier bij elkaar kan brengen in de producties.
Wel vertrouwt de commissie op het vakmanschap en de eigen vormsignatuur van de groep. In de komende jaren wil Ulrike Quade Company zich verder verdiepen in de rol van de muziek in het werk en het begrip ‘theatervormgeving’ verder oprekken met input vanuit andere vakgebieden zoals architectuur, beeldende kunst en mode. De commissie waardeert deze inzet en nieuwsgierigheid van het gezelschap naar nieuwe vormen en vertrouwt erop dat de voorstellingen van Ulrike Quade Company in de komende jaren zullen worden gekenmerkt door originele en inventieve visuele vondsten.
Ondernemerschap
De commissie beoordeelt het ondernemerschap als ruim voldoende.
De organisatie van Ulrike Quade Company is klein en flexibel. Per voorstelling wordt een projectorganisatie geformeerd, waarvoor het gezelschap externe medewerkers aantrekt. De commissie vindt dat Ulrike Quade Company er met deze aanpak een efficiënte en doelmatige bedrijfsvoering op na houdt. Het gezelschap heeft al enkele jaren ervaring in het maken en spelen van voorstellingen in Nederland en het buitenland, waarbij sprake is van continuïteit en soliditeit. In financieel opzicht is de organisatie gezond.
Voor de komende jaren ambieert Ulrike Quade Company een flinke toename van het aantal te spelen voorstellingen ten opzichte van de vorige periode. Het gezelschap wil de bijdrage van het Fonds Podiumkunsten gebruiken voor de creatie en de tournees van nieuwe producties en wil de internationale hernemingen zoveel mogelijk kostendekkend uitvoeren. Dit is naar de mening van de commissie een realistisch streven, aangezien Ulrike Quade Company de afgelopen jaren een goed netwerk in het buitenland heeft opgebouwd van zowel speelplekken als coproducenten. De groep heeft voor de verkoop van voorstellingen in Nederland sterke partners in de arm genomen. De toename van het aantal producties en voorstellingen brengt een hogere begroting met zich mee, zowel aan de kostenkant als aan de batenkant. De stijging aan de kostenkant is in de ogen van de commissie een logisch gevolg van de toename van het aantal producties. In de begroting springen echter wel enkele kostenposten in het oog, die dalen of op hetzelfde niveau blijven ten opzichte van de afgelopen jaren, zoals de materiële uitvoeringskosten en de marketing. Het gezelschap geeft hierop geen toelichting in de aanvraag.
Aan de batenkant valt het de commissie op dat de eigen inkomsten naar verhouding sterk toenemen ten opzichte van de subsidies van overheden. Deze verandering getuigt op zichzelf van goed ondernemerschap, maar opvallend is wel dat de eigen inkomsten veel sterker stijgen dan het aantal voorstellingen. Deze beoogde stijging van de eigen inkomsten moet komen van een intensivering van samenwerkingen en een stijging van de publieksinkomsten in Nederland en het buitenland. De toelichting in de aanvraag is op dit punt summier, waardoor de commissie niet goed kan inschatten in hoeverre deze geraamde stijging van de eigen inkomsten realistisch is. Met name in Nederland zet Ulrike Quade Company in op een stijging van het aantal voorstellingen en van het gemiddelde aantal bezoekers ten opzichte van de afgelopen jaren. Ondanks de waardering voor deze ambitie en de betrokkenheid van verschillende samenwerkingspartners, vindt de commissie dat een uitgebreidere onderbouwing voor de hand had gelegen.
Over de publieksbenadering van Ulrike Quade Company is de commissie over het algemeen positief, maar zij plaatst ook kanttekeningen, vooral in het licht van de plannen om meer in Nederland te gaan spelen voor gemiddeld meer publiek. De commissie is positief over de wijze waarop het gezelschap zich verhoudt tot het publiek. Ulrike Quade Company doet doorlopend publieksonderzoek en stelt op basis van de uitkomsten daarvan het marketingbeleid en het aanbod voortdurend bij. Zo worden voor de theaters randactiviteiten aangeboden om een ‘totaalervaring’ aan te kunnen bieden en zijn voorstellingen voor de festivals experimenteler. Verder maakt de groep steeds meer en beter gebruik van digitale media. Om het publiek te vergroten en te verbreden, zet Ulrike Quade Company in op een nieuwe focusdoelgroep: de hoger opgeleide jongvolwassene. De wijze waarop het gezelschap deze nieuwe doelgroep wil bereiken, is echter vrij algemeen beschreven. Hoewel dit typisch een doelgroep is die via digitale media kan worden bereikt, ontbeert het plan een doordachte aanpak. Aangezien dit een lastig te binden doelgroep is, is naar de mening van de commissie een steviger plan van aanpak nodig om op deze manier het huidige publiek te verbreden.
Pluriformiteit
De bijdrage de pluriformiteit beoordeelt de commissie als ruim voldoende.
Het aanbod plaatst de commissie binnen het poppen- en objecttheater. Deze subdiscipline van het theater is beperkt zichtbaar in de Basisinfrastructuur en in het ongesubsidieerde circuit. Daarmee is sprake van onderscheidende activiteiten. De bijdrage die het werk levert aan de pluriformiteit is echter niet uniek; er zijn groepen die vergelijkbaar aanbod maken. De commissie oordeelt dat het werk van Ulrike Quade Company een aanzienlijke bijdrage levert aan de pluriformiteit.
Geografische spreiding
De commissie beoordeelt de bijdrage aan de geografische spreiding als ruim voldoende.
Het gezelschap is gevestigd in Amsterdam, waar het podiumkunstenaanbod zeer groot is. Verder constateert de commissie dat Ulrike Quade Company in relatie tot andere podiumkunstinstellingen veel heeft gespeeld in de andere steden en regio’s. In de komende periode staat de aanvrager een nog iets betere spreiding van de voorstellingen voor ogen. De commissie verwacht ook dat het gezelschap die beoogde spreiding kan realiseren. De commissie vindt dan ook dat Ulrike Quade Company een redelijke bijdrage levert aan de geografische spreiding.
Bijdrage talentontwikkeling
De commissie adviseert de bijdrage talentontwikkeling niet toe te kennen.
Met een geselecteerde groep nieuwe makers (maximaal vier tegelijkertijd) wil het gezelschap talentontwikkelingstrajecten van minimaal een jaar aangegaan. Naast deze individuele trajecten organiseert Ulrike Quade Company research academies en Q-Labs, waarin onbekend terrein wordt verkend en vakmanschap wordt bevorderd. De commissie waardeert de inzet van Ulrike Quade Company met betrekking tot de begeleiding van nieuwe talenten, maar zij vindt dat hier in de eerste plaats een taak ligt voor het kunstvakonderwijs. Daarnaast is zij niet overtuigd van de kwaliteit van de begeleiding die Ulrike Quade Company kan bieden aan nieuwe talenten. Deze aarzeling heeft niet te maken met het vakmanschap van de betrokkenen, maar wel met de omvang en aard van de organisatie. Die is klein en flexibel en heeft voor de komende jaren een veelheid aan producties en randactiviteiten gepland in binnen- en buitenland, waarmee de continuïteit in de ondersteuning niet is gegarandeerd. Tot slot is de hoogte van het gevraagde bedrag in beperkte mate onderbouwd.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Ulrike Quade Company te honoreren.
Aangevraagd bedrag per jaar
483.600
Geadviseerd bedrag per jaar
gemiddeld aantal uitvoeringen per jaar
bedrag per uitvoering
Circuit klein/middel
80
4.100
328.000
Circuit groot
0
0
0
Basisbedrag
75.000
Bijdrage talentontwikkeling
0
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
403.000
Toegekend bedrag per jaar
403.000
Aangevraagd bedrag per jaar
483.600
Circuit klein/middel
328.000
Circuit groot
0
Basisbedrag
75.000
Totaal geadviseerd bedrag per jaar
403.000
Toegekend bedrag per jaar
403.000